Proverbs 23
1 When you sit to eat with a ruler, consider diligently what is before you:
Gdy usiądziesz do posiłku z władcą, zważaj pilnie, co jest przed tobą;
2 And put a knife to your throat, if you be a man given to appetite.
I przyłóż nóż do gardła, jeśli jesteś łakomy.
3 Be not desirous of his dainties: for they are deceitful food.
Nie pragnij jego przysmaków, bo to pokarm zwodniczy.
4 Labour not to be rich: cease from your own wisdom.
Nie zabiegaj o bogactwo, porzuć swoją mądrość.
5 Will you set your eyes upon that which is not? for riches certainly make themselves wings; they fly away as an eagle toward heaven.
Czy obrócisz swoje oczy na to, co jest niczym? Bo bogactwa robią sobie skrzydła i ulatują do nieba jak orzeł.
6 Eat you not the bread of him that has an evil eye, neither desire you his dainty meats:
Nie jedz chleba człowieka, który ma złe oko, ani nie pożądaj jego przysmaków.
7 For as he thinks in his heart, so is he: Eat and drink, says he to you; but his heart is not with you.
Bo jak myśli w swym sercu, taki [on jest]. Jedz i pij – mówi do ciebie, ale jego serce nie jest z tobą.
8 The morsel which you have eaten shall you vomit up, and lose your sweet words.
Kęs, który zjadłeś, zwrócisz i utracisz swoje wdzięczne słowa.
9 Speak not in the ears of a fool: for he will despise the wisdom of your words.
Nie mów do uszu głupca, bo wzgardzi mądrością twoich słów.
10 Remove not the old landmark; and enter not into the fields of the fatherless:
Nie przesuwaj dawnej granicy i nie wchodź na pole sierot.
11 For their redeemer is mighty; he shall plead their cause with you.
Bo ich obrońca jest mocny, przeprowadzi ich sprawę przeciwko tobie.
12 Apply your heart unto instruction, and your ears to the words of knowledge.
Nakłoń swoje serce na pouczenie, a swe uszy na słowa rozumne.
13 Withhold not correction from the child: for if you beat him with the rod, he shall not die.
Nie szczędź dziecku karcenia, [bo] jeśli je bijesz rózgą, nie umrze.
Będziesz je bił rózgą, a jego duszę ocalisz od piekła. (Sheol h7585)
15 My son, if your heart be wise, my heart shall rejoice, even mine.
Synu mój, jeśli twoje serce będzie mądre, moje serce będzie się radowało, właśnie moje;
16 Yea, my reins shall rejoice, when your lips speak right things.
I moje nerki będą się weselić, gdy twoje usta będą mówiły to, co jest prawe.
17 Let not your heart envy sinners: but be you in the fear of the LORD all the day long.
Niech twoje serce nie zazdrości grzesznikom, lecz każdego dnia [postępuj] w bojaźni PANA;
18 For surely there is an end; and your expectation shall not be cut off.
Bo koniec jest pewny i twoja nadzieja nie będzie zawiedziona.
19 Hear you, my son, and be wise, and guide your heart in the way.
Słuchaj, synu mój, i bądź mądry, i skieruj swoje serce na drogę.
20 Be not among winebibbers; among riotous eaters of flesh:
Nie bywaj wśród pijaków ani wśród obżerających się mięsem;
21 For the drunkard and the glutton shall come to poverty: and drowsiness shall clothe a man with rags.
Bo pijak i żarłok zubożeją, a ospały będzie chodził w łachmanach.
22 Hearken unto your father that brings forth you, and despise not your mother when she is old.
Słuchaj ojca, który cię spłodził, a nie gardź matką, gdy się zestarzeje.
23 Buy the truth, and sell it not; also wisdom, and instruction, and understanding.
Kupuj prawdę i nie sprzedawaj [jej]; [kupuj] mądrość, karność i rozum.
24 The father of the righteous shall greatly rejoice: and he that bring forths a wise child shall have joy of him.
Ojciec sprawiedliwego będzie się wielce radował, a kto spłodzi mądrego, będzie się z niego cieszył.
25 Your father and your mother shall be glad, and she that bare you shall rejoice.
Niech się weseli twój ojciec i matka i niech się raduje ta, która cię rodziła.
26 My son, give me your heart, and let your eyes observe my ways.
Synu mój, daj mi swoje serce, a niech twoje oczy strzegą moich dróg.
27 For a whore is a deep ditch; and a strange woman is a narrow pit.
Bo nierządnica [jest] głębokim dołem, a cudza [kobieta jest] ciasną studnią.
28 She also lies in wait as for a prey, and increases the transgressors among men.
Ona też czyha jak zbój i pomnaża przewrotnych wśród ludzi.
29 Who has woe? who has sorrow? who has contentions? who has babbling? who has wounds without cause? who has redness of eyes?
U kogo biada? U kogo żal? U kogo kłótnie? U kogo szemranie? Kto ma rany bez powodu? Kto ma zaczerwienione oczy?
30 They that tarry long at the wine; they that go to seek mixed wine.
Ci, którzy przesiadują przy winie; ci, którzy idą szukać zmieszanego wina.
31 Look not you upon the wine when it is red, when it gives his colour in the cup, when it moves itself aright.
Nie patrz na wino, gdy się czerwieni; gdy wydaje łunę swą w kielichu, a samo się przesuwa.
32 At the last it bites like a serpent, and stings like an adder.
Na koniec ugryzie jak wąż i ukąsi jak żmija;
33 your eyes shall behold strange women, and your heart shall utter perverse things.
Twoje oczy będą patrzeć na cudze kobiety, a twoje serce będzie mówiło rzeczy przewrotne;
34 Yea, you shall be as he that lies down in the midst of the sea, or as he that lies upon the top of a mast.
I będziesz jak ten, który leży na środku morza, i jak ten, który śpi na szczycie masztu;
35 They have stricken me, shall you say, and I was not sick; they have beaten me, and I felt it not: when shall I awake? I will seek it yet again.
[Powiesz]: Bili mnie, a nie bolało, uderzyli mnie, a [nic] nie czułem. Gdy się obudzę, znów go poszukam.
