Proverbs 23
1 When you sit to eat with a ruler, consider diligently what is before you:
| وقتی با حاکم سر سفره می‌نشینی، به خاطر بسپار با چه کسی روبرو هستی. |
2 And put a knife to your throat, if you be a man given to appetite.
| اگر آدم پرخوری هستی، کارد بر گلویت بگذار |
3 Be not desirous of his dainties: for they are deceitful food.
| و شیفتهٔ غذاهای لذیذ او نشو، زیرا ممکن است فریبی در کار باشد. |
4 Labour not to be rich: cease from your own wisdom.
| عاقل باش و برای به چنگ آوردن ثروت، خودت را خسته نکن، |
5 Will you set your eyes upon that which is not? for riches certainly make themselves wings; they fly away as an eagle toward heaven.
| زیرا ثروت ناپایدار است و مانند عقاب می‌پرد و ناپدید می‌شود. |
6 Eat you not the bread of him that has an evil eye, neither desire you his dainty meats:
| از سفرهٔ آدم خسیس غذا نخور و برای غذاهای لذیذ او حریص نباش، |
7 For as he thinks in his heart, so is he: Eat and drink, says he to you; but his heart is not with you.
| چون او حساب هر چه را که بخوری در فکرش نگه می‌دارد. او تعارف می‌کند و می‌گوید: «بخور و بنوش»، اما این را از ته دل نمی‌گوید. |
8 The morsel which you have eaten shall you vomit up, and lose your sweet words.
| لقمه‌ای را که خورده‌ای استفراغ خواهی کرد و تشکرات تو بر باد خواهد رفت. |
9 Speak not in the ears of a fool: for he will despise the wisdom of your words.
| آدم نادان را نصیحت نکن، چون او سخنان حکیمانه تو را خوار خواهد شمرد. |
10 Remove not the old landmark; and enter not into the fields of the fatherless:
| حدود ملک خود را که از قدیم تعیین شده، تغییر نده و زمین یتیمان را غصب نکن، |
11 For their redeemer is mighty; he shall plead their cause with you.
| زیرا حامی ایشان قدرتمند است و به داد آنها خواهد رسید. |
12 Apply your heart unto instruction, and your ears to the words of knowledge.
| وقتی دیگران تو را تأدیب می‌کنند، با تمام دل آن را بپذیر و به سخنان آموزنده‌شان گوش فرا ده. |
13 Withhold not correction from the child: for if you beat him with the rod, he shall not die.
| از تأدیب کردن فرزند خویش کوتاهی نکن. چوب تنبیه او را نخواهد کشت. |
| او را با چوب تنبیه کن که جانش را از هلاکت نجات خواهی داد. (Sheol h7585) |
15 My son, if your heart be wise, my heart shall rejoice, even mine.
| پسرم، اگر حکمت در دل تو باشد، دل من شاد خواهد شد |
16 Yea, my reins shall rejoice, when your lips speak right things.
| و هنگامی که دهانت به راستی سخن بگوید، وجود من به وجد خواهد آمد. |
17 Let not your heart envy sinners: but be you in the fear of the LORD all the day long.
| به گناهکاران حسادت نورز، بلکه اشتیاق تو اطاعت از خداوند باشد؛ |
18 For surely there is an end; and your expectation shall not be cut off.
| زیرا در این صورت آیندهٔ خوبی خواهی داشت و امید تو بر باد نخواهد رفت. |
19 Hear you, my son, and be wise, and guide your heart in the way.
| ای پسرم، عاقل باش و به سخنانم گوش فرا ده. در راه راست گام بردار |
20 Be not among winebibbers; among riotous eaters of flesh:
| و با آدمهای میگسار و شکم‌پرست معاشرت نکن، |
21 For the drunkard and the glutton shall come to poverty: and drowsiness shall clothe a man with rags.
| زیرا کسانی که کارشان فقط خوردن و خوابیدن است، فقیر و محتاج خواهند شد. |
22 Hearken unto your father that brings forth you, and despise not your mother when she is old.
| نصیحت پدرت را که تو را به وجود آورده گوش بگیر و مادر پیرت را خوار مشمار. |
23 Buy the truth, and sell it not; also wisdom, and instruction, and understanding.
| در پی حقیقت باش و حکمت و ادب و فهم را کسب کن و به هیچ قیمت آنها را از دست نده. |
24 The father of the righteous shall greatly rejoice: and he that bring forths a wise child shall have joy of him.
| فرزندی درستکار و دانا باش تا مایهٔ شادی و خشنودی پدر و مادرت شوی. |
25 Your father and your mother shall be glad, and she that bare you shall rejoice.
26 My son, give me your heart, and let your eyes observe my ways.
| ای پسرم، به من گوش بده و از زندگی من سرمشق بگیر. |
27 For a whore is a deep ditch; and a strange woman is a narrow pit.
| بدان که زن بدکاره دام خطرناکی است. |
28 She also lies in wait as for a prey, and increases the transgressors among men.
| او مانند راهزن در کمین قربانیان خود می‌نشیند و باعث می‌شود مردان زیادی خیانتکار شوند. |
29 Who has woe? who has sorrow? who has contentions? who has babbling? who has wounds without cause? who has redness of eyes?
| مصیبت و بدبختی گریبانگیر چه کسی می‌شود؟ آن کیست که دائم نزاع به پا می‌کند و می‌نالد، بی‌جهت زخمی می‌شود و چشمانش تار می‌گردد؟ |
30 They that tarry long at the wine; they that go to seek mixed wine.
| کسی که دائم شراب می‌خورد و به دنبال میگساری می‌رود. |
31 Look not you upon the wine when it is red, when it gives his colour in the cup, when it moves itself aright.
| پس فریفتهٔ شراب قرمز نشو که در پیاله به تو چشمک می‌زند و سپس به نرمی از گلویت پایین می‌رود؛ |
32 At the last it bites like a serpent, and stings like an adder.
| زیرا در پایان، مثل مار سمی تو را نیش خواهد زد و چون افعی تو را خواهد گزید. |
33 your eyes shall behold strange women, and your heart shall utter perverse things.
| چشمانت چیزهای عجیب و غریب خواهند دید و گرفتار وهم و خیال خواهی شد. |
34 Yea, you shall be as he that lies down in the midst of the sea, or as he that lies upon the top of a mast.
| مانند کسی خواهی بود که بر سر دکل کشتی که دستخوش امواج دریاست خوابیده باشد. |
35 They have stricken me, shall you say, and I was not sick; they have beaten me, and I felt it not: when shall I awake? I will seek it yet again.
| خواهی گفت: «مرا زدند ولی دردی احساس نمی‌کنم. کی به هوش می‌آیم تا پیاله‌ای دیگر بنوشم؟» |
