1 Corinthians 15
1 Moreover, brethren, I declare unto you the gospel which I preached unto you, which also all of you have received, and wherein all of you stand;
Karon magpahinumdom ako kaninyo, mga igsoon, sa ebanghelyo nga gimantala ko kaninyo, diin inyong gidawat ug inyong gibarogan.
2 By which also all of you are saved, if all of you keep in memory what (logos) I preached unto you, unless all of you have believed in vain.
Pinaagi niini nga ebanghelyo kamo naluwas, kung mokupot kamo nga lig-on sa pulong nga gisangyaw ko kaninyo, gawas kon kawang ang inyong gituohan.
3 For I delivered unto you first of all that which I also received, how that Christ died for our sins according to the scriptures;
Kay gidala nako kaninyo ang pinakamahinungdanon nga mga butang nga nadawat usab nako: nga si Cristo namatay alang sa atong mga sala sumala sa mga kasulatan,
4 And that he was buried, and that he rose again the third day according to the scriptures:
nga gilubong siya, ug nga nabanhaw siya sa ikatulo nga adlaw sumala sa mga kasulatan.
5 And that he was seen of Cephas, then of the twelve:
Ug nagpakita siya kang Cefas, unya ngadto sa napulo ug duha.
6 After that, he was seen of above five hundred brethren at once; of whom the greater part remain unto this present, but some are fallen asleep.
Unya sa usa ka higayon nagpakita siya sa kapin 500 ka mga kaigsoonan. Kadaghanan kanila mga buhi pa gihapon, apan ang pipila nakatulog.
7 After that, he was seen of James; then of all the apostles.
Unya mipakita siya kang Santiago, unya ngadto sa tanang mga apostoles.
8 And last of all he was seen of me also, as of one born out of due time.
Sa kataposan niining tanan, mipakita siya kanako, ingon sa usa ka bata nga natawo sa sayop nga panahon.
9 For I am the least of the apostles, that am not meet to be called an apostle, because I persecuted the church of God.
Kay ako mao ang kinaulahian sa mga apostoles. Dili ako takos nga tawgon nga usa ka apostoles tungod kay akong gilutos ang simbahan sa Dios.
10 But by the grace of God I am what I am: and his grace which was bestowed upon me was not in vain; but I laboured more abundantly than they all: yet not I, but the grace of God which was with me.
Apan pinaagi sa grasya sa Dios ako mao ako, ug ang iyang grasya nga ania kanako wala makawang. Hinuon, naningkamot ako sa pagbuhat kaysa kanilang tanan. Apan dili kini ako, kini ang grasya sa Dios nga ania kanako.
11 Therefore whether it were I or they, so we preach, and so all of you believed.
Busa bisan ako o sila, mao nga kami nagsangyaw ug kamo mituo.
12 Now if Christ be preached that he rose from the dead, how say some among you that there is no resurrection of the dead?
Karon kung si Cristo gimantala ingon nga nabanhaw gikan sa mga patay, unsaon man pag-ingon sa pipila kaninyo nga walay pagkabanhaw sa mga patay?
13 But if there be no resurrection of the dead, then is Christ not risen:
Apan kung walay pagkabanhaw sa mga patay, buot pasabot bisan si Cristo wala mabanhaw.
14 And if Christ be not risen, then is our preaching vain, and your faith is also vain.
Ug kung wala mabanhaw si Cristo, buot pasabot ang among pagsangyaw kawang lamang, ug ang inyong pagtuo usab kawang lamang.
15 Yea, and we are found false witnesses of God; because we have testified of God that he raised up Christ: whom he raised not up, if so be that the dead rise not.
Ug kita makaplagan nga mini nga mga saksi mahitungod sa Dios, tungod kay kita nagpamatuod batok sa Dios, sa pag-ingon nga siya nagbanhaw kang Cristo bisan wala man diay.
16 For if the dead rise not, then is not Christ raised:
Kay kung ang mga patay dili banhawon, pasabot nga bisan si Cristo wala usab mabanhaw.
17 And if Christ be not raised, your faith is vain; all of you are yet in your sins.
Ug kung si Cristo wala banhawa, ang inyong pagtuo kawang lamang ug kamo anaa pa gihapon sa inyong mga sala.
18 Then they also which are fallen asleep in Christ are perished.
Unya kadtong nangamatay diha kang Cristo mahanaw usab.
19 If in this life only we have hope in Christ, we are of all men most miserable.
Kung niini lamang nga kinabuhi kita adunay pagsalig sa umaabot diha kang Cristo, sa tanang katawhan kita ang labing makaluluoy.
20 But now is Christ risen from the dead, and become the first-fruits of them that slept.
Apan karon si Cristo gibanhaw gikan sa mga patay, ang unang mga bunga niadtong mga nangamatay.
21 For since by man came death, by man came also the resurrection of the dead.
Kay sanglit ang kamatayon miabot pinaagi sa usa ka tawo, pinaagi usab sa usa ka tawo miabot ang pagkabanhaw sa mga patay.
22 For as in Adam all die, even so in Christ shall all be made alive.
Kay tungod kang Adan ang tanan mamatay, busa diha usab kang Cristo ang tanan mahimong buhi.
23 But every man in his own order: Christ the first-fruits; afterward they that are Christ's at his coming.
Apan ang tagsatagsa anaay kaugalingon nga han-ay: Kang Cristo, nga mao ang unang mga bunga, ug unya kadtong nahisakop kang Cristo mabuhi sa iyang pag-abot.
24 Then comes the end, when he shall have delivered up the kingdom to God, even the Father; when he shall have put down all rule and all authority and power.
Unya mao na ang kataposan, sa diha nga si Cristo motugyan sa gingharian ngadto sa Dios nga Amahan. Mao kini ang panahon nga iyang wagtangon ang tanan nga mando, ug tanan nga pamunoan ug gahom.
25 For he must reign, till he has put all enemies under his feet.
Kay kinahanglan nga siya maghari, hangtod nga mabutang niya ang tanan niyang mga kaaway ilalom sa iyang mga tiil.
26 The last enemy that shall be destroyed is death.
Ang kataposan nga kaaway nga pagalaglagon mao ang kamatayon.
27 For he has put all things under his feet. But when he says all things are put under him, it is manifest that he is excepted, which did put all things under him.
Kay “iyang gibutang ang tanang butang ubos sa iyang mga tiil.” Apan sa dihang giingon nga “iyang gibutang ang tanan,” kini tataw nga dili lakip ang usa nga nagbutang sa tanan ilalom sa iyang kaugalingon.
28 And when all things shall be subdued unto him, then shall the Son also himself be subject unto him that put all things under him, that God may be all in all.
Sa dihang ang tanang mga butang napailalom kaniya, nagpasabot nga mismo ang Anak mahimong ilamom kaniya nga nagpailalom sa tanang butang diha kaninya. Kini mahitabo aron nga ang Dios nga Amahan mahimong tanan sa tanan.
29 Else what shall they do which are baptized for the dead, if the dead rise not at all? why are they then baptized for the dead?
O kon dili unsa man ang mahimo niadtong gibawtismohan alang sa mga patay? Kung ang mga patay wala gayod gibanhaw, nganong gibawtismohan man sila alang kanila?
30 And why stand we in jeopardy every hour?
Ug nganong sa matag takna anaa man kita sa kakuyaw?
31 I protest by your rejoicing which I have in Christ Jesus our LORD, I die daily.
Namatay ako sa matag adlaw. Kana mao ang ipahayag ko sa akong pagpasigarbo nganha kaninyo, mga kaigsoonan, nga akong nabatonan diha kang Cristo Jesus nga atong Ginoo.
32 If after the manner of men I have fought with beasts at Ephesus, what advantages it me, if the dead rise not? let us eat and drink; in order to morrow we die.
Unsa man ang akong maangkon, gikan sa usa ka tawhanong panglantaw, kung nakig-away ako batok sa mga mapintas nga mananap didto sa Efeso, kung wala mabanhaw ang mga patay? “Mangaon kita ug manginom, kay ugma mangamatay kita.”
33 Be not deceived: evil communications corrupt good manners.
Ayaw pagpalimbong: “Ang daotang mga kauban makadaot sa maayong mga pamatasan.”
34 Awake to righteousness, and sin not; for some have not the knowledge of God: I speak this to your shame.
Pagmatngon! Pagpuyo nga matarong! Ayaw pagpakasala. Kay ang pipila kaninyo walay kahibalo sa Dios. Isulti ko kini aron maulawan kamo.
35 But some man will say, How are the dead raised up? and with what body do they come?
Apan moingon ang usa ka tawo, “Unsaon man pagkabanhaw sa mga patay? Ug sa unsa man nga matang sa lawas sila moabot?”
36 You fool, that which you sow is not quickened, except it die:
Wala gayod kamoy alamag! Kung unsa ang inyong gipugas dili magsugod sa pagtubo gawas kon kini mamatay.
37 And that which you sow, you sow not that body that shall be, but bare grain, it may chance of wheat, or of some other grain:
Ug kung unsa ang inyong gipugas dili mao ang lawas nga mogula, apan usa ka binhi. Mamahimo kining trigo o lain pang butang.
38 But God gives it a body as it has pleased him, and to every seed his own body.
Apan ang Dios magahatag niini ug lawas nga maoy iyang gipili, ug sa matag binhi ang iyang kaugalingon nga lawas.
39 All flesh is not the same flesh: but there is one kind of flesh of men, another flesh of beasts, another of fishes, and another of birds.
Dili ang tanan nga unod managsama. Hinuon, adunay usa ka unod sa mga tawo, ug laing unod alang sa mga mananap, ug lain pang unod alang sa mga langgam, ug lain alang sa isda.
40 There are also celestial bodies, and bodies terrestrial: but the glory of the celestial is one, and the glory of the terrestrial is another.
Aduna usab langitnon nga mga lawas ug yutan-on nga mga lawas. Apan ang himaya sa langitnon nga lawas usa ka matang ug ang himaya sa yutan-on lahi usab.
41 There is one glory of the sun, and another glory of the moon, and another glory of the stars: for one star differs from another star in glory.
Adunay usa ka himaya sa adlaw, ug laing himaya sa bulan, ug laing himaya sa mga bituon. Kay ang himaya sa usa ka bituon lahi kaysa lain pa nga bituon.
42 So also is the resurrection of the dead. It is sown in corruption; it is raised in incorruption:
Mao usab ang pagkabanhaw sa mga patay. Kung unsa ang ginapugas madunoton, ug kadtong gibanhaw dili madunot.
43 It is sown in dishonour; it is raised in glory: it is sown in weakness; it is raised in power:
Kini gipugas sa kaulawan; kini gibanhaw sa himaya. Kini gipugas sa kahuyang; kini gibanhaw sa gahom.
44 It is sown a natural body; it is raised a spiritual body. There is a natural body, and there is a spiritual body.
Kini gipugas sa usa ka tawhanon nga lawas; kini gibanhaw sa usa ka espirituhanon nga lawas. Kung adunay tawhanon nga lawas, adunay espirituhanon usab nga lawas.
45 And so it is written, The first man Adam was made a living soul; the last Adam was made a life-giving spirit. (pneuma)
Busa kini nahisulat usab, “Ang unang tawo nga si Adan nahimong buhi nga kalag.” Ang kataposan nga Adan nahimong usa ka nagahatag ug kinabuhi nga espiritu.
46 Nevertheless that was not first which is spiritual, but that which is natural; and afterward that which is spiritual.
Apan ang espirituhanon wala nahiuna ug abot apan ang lawasnon, ug unya ang espirituhanon.
47 The first man is of the earth, earthy; the second man is the Lord from heaven.
Ang nauna nga tawo iya sa yuta, hinimo sa abog. Ang ikaduha nga tawo gikan sa langit.
48 As is the earthy, such are they also that are earthy: and as is the heavenly, such are they also that are heavenly.
Kadtong mga hinimo sa abog sama usab kaniya nga hinimo sa abog. Ug kadtong mga hinimo sa langit, sama usab kaniya nga iya sa langit.
49 And as we have borne the image of the earthy, we shall also bear the image of the heavenly.
Ingon nga gidala nato ang panagway sa tawo sa abog, dalhon usab nato ang panagway sa tawo sa langit.
50 Now this I say, brethren, that flesh and blood cannot inherit the kingdom of God; neither does corruption inherit incorruption.
Karon isulti ko kini, mga igsoon, nga ang unod ug dugo dili makapanunod sa gingharian sa Dios. Ni unsa ang madunot makapanunod sa unsa ang dili madunot.
51 Behold, I show you a mystery; We shall not all sleep, but we shall all be changed,
Tan-awa! Sultihan ko kamo sa usa ka tinago nga kamatuoran: Kitang tanan dili mamatay, apan kitang tanan mausab.
52 In a moment, in the twinkling of an eye, at the last trump: for the trumpet shall sound, and the dead shall be raised incorruptible, and we shall be changed.
Kita mangausab sa usa ka gutlo, sa pagpamilok sa mata, diha sa kataposan nga trumpeta. Kay patingogon ang trumpeta, ug pagabanhawon ang mga patay ug dili na madunot, ug kita mausab.
53 For this corruptible must put on incorruption, and this mortal must put on immortality.
Kay kining madunot nga lawas kinahanglan masul-oban sa kung unsa ang dili madunot, ug kining adunay kamatayon nga lawas kinahanglan masul-oban sa walay kamatayon.
54 So when this corruptible shall have put on incorruption, and this mortal shall have put on immortality, then shall be brought to pass the saying (logos) that is written, Death is swallowed up in victory.
Apan sa dihang kining madunot nga lawas masul-oban sa kon unsa ang dili madunot, ug sa dihang kining lawas nga mamatay masul-oban sa walay kamatayon, unya matuman na ang panultihon nga nahisulat, “Ang kamatayon gilamoy diha sa kadaogan.”
“Kamatayon, hain ang imong kadaogan? Kamatayon, hain ang imong kasakit?” (Hadēs g86)
56 The sting of death is sin; and the strength of sin is the law.
Ang kasakit sa kamatayon mao ang sala, ug ang gahom sa sala mao ang balaod.
57 But thanks be to God, which gives us the victory through our Lord Jesus Christ.
Apan salamat sa Dios, nga maoy naghatag kanato sa kadaogan pinaagi sa atong Ginoong Jesu-Cristo!
58 Therefore, my beloved brethren, be all of you steadfast, immoveable, always abounding in the work of the Lord, forasmuch as all of you know that your labour is not in vain in the Lord.
Busa, akong hinigugma nga mga kaigsoonan, pagmalig-on ug ayaw pagpatarog. Kanunay nga magmadagayaon sa buhat sa Ginoo, tungod kay kamo nasayod nga ang inyong buhat sa Ginoo dili makawang.
