Proverbs 19
1 Better is the poor that walketh in his integrity, than he that is perverse in his lips, and is a fool.
Maayo pa ang kabus nga magalakat diha sa iyang pagkahingpit-sa-kasingkasing Kay kaniya nga sukwahi sa iyang mga ngabil ug maoy usa ka buang.
2 Also, that the soul be without knowledge, it is not good; and he that hasteth with his feet sinneth.
Ang kalag usab nga walay kahibalo dili maayo; Ug kadtong magadali sa iyang mga tiil magapakasala.
3 The foolishness of man perverteth his way: and his heart fretteth against YHWH.
Ang binuang sa tawo nagapabaliko sa iyang dala; Ug ang iyang kasingkasing magalibak batok kang Jehova.
4 Wealth maketh many friends; but the poor is separated from his neighbour.
Ang bahandi magapadugang sa mga higala; Apan ang kabus ginapabulag gikan sa iyang mga higala.
5 A false witness shall not be unpunished, and he that speaketh lies shall not escape.
Ang usa ka bakakon nga saksi dili pagagawason sa silot; Ug siya nga magapamulong sa mga bakak dili makalikay.
6 Many will intreat the favour of the prince: and every man is a friend to him that giveth gifts.
Daghang magapakilooy sa kalomo sa maabiabihong tawo; Ug ang tagsatagsa ka tawo maoy usa ka higala kaniya nga magahatag ug daghang mga gasa.
7 All the brethren of the poor do hate him: how much more do his friends go far from him? he pursueth them with words, yet they are wanting to him.
Ang tanang kaigsoonan sa kabus magadumot kaniya: Daw unsa pa ka labaw sa iyang mga higala nga magapahilayo gikan kaniya! Siya magaagpas kanila uban sa mga pulong, apan sila milakat na.
8 He that getteth wisdom loveth his own soul: he that keepeth understanding shall find good.
Kadtong magabaton ug kaalam mahagugma sa iyang kaugalingong kalag: Kadtong nagabantay sa salabutan makakaplag sa kaayohan.
9 A false witness shall not be unpunished, and he that speaketh lies shall perish.
Ang usa ka bakakon nga saksi dili makagawas sa silot; Ug kadtong mamulong sa kabakakan mahanaw.
10 Delight is not seemly for a fool; much less for a servant to have rule over princes.
Ang dinato nga pagkinabuhi dili angay sa usa ka buang; Labing dili angay nga ang usa ka ulipon magagahum sa mga principe.
11 The discretion of a man deferreth his anger; and it is his glory to pass over a transgression.
Ang pagkabuotan sa usa ka tawo makapahimo kaniya nga mahinay sa pagkasuko; Ug maoy iyang himaya ang pagpasaylo sa kalapasan.
12 The king's wrath is as the roaring of a lion; but his favour is as dew upon the grass.
Ang kasuko sa hari maingon sa pagngulob sa usa ka leon; Apan ang iyang kalooy maingon sa yamog ibabaw sa balili.
13 A foolish son is the calamity of his father: and the contentions of a wife are a continual dropping.
Ang usa ka anak nga buang maoy kaalaut sa iyang amahan; Ug ang mga pakiglalis sa usa ka asawa maoy mga tinulo sa kanunay.
14 House and riches are the inheritance of fathers and a prudent wife is from YHWH.
Balay ug mga bahandi maoy mga panulondon gikan sa mga amahan; Apan ang usa ka buotan nga asawa gikan kang Jehova.
15 Slothfulness casteth into a deep sleep; and an idle soul shall suffer hunger.
Ang katapol makapahinanok sa halalum nga pagkatulog; Ug ang tapolan nga kalag magaantus sa kagutom.
16 He that keepeth the commandment keepeth his own soul; but he that despiseth his ways shall die.
Kadtong magabantay sa sugo nagabantay sa iyang kalag; Apan kadtong danghag sa iyang mga dalan, mamatay.
17 He that hath pity upon the poor lendeth unto YHWH; and that which he hath given will he pay him again.
Kadtong may kalooy sa kabus magapahulam kang Jehova, Ug ang iyang maayong buhat pagabayran niya pag-usab.
18 Chasten thy son while there is hope, and let not thy soul spare for his crying.
Castigoha ang imong anak, sa natan-aw mo nga aduna pay paglaum; Ug ayaw pag-ibutang ang imong kasingkasing sa iyang kalaglagan.
19 A man of great wrath shall suffer punishment: for if thou deliver him, yet thou must do it again.
Ang usa ka tawo nga anaa sa daku nga kasuko magapas-an sa silot; Kay kong ikaw magaluwas kaniya, kinahanglan nga ikaw magabuhat niana pag-usab.
20 Hear counsel, and receive instruction, that thou mayest be wise in thy latter end.
Patalinghug sa tambag, ug dawata ang pahamatngon, Aron ikaw mahimong manggialamon sa imong kaulahian.
21 There are many devices in a man's heart; nevertheless the counsel of YHWH, that shall stand.
Adunay daghang mga lalang sulod sa kasingkasing sa usa ka tawo; Apan ang pagtambag ni Jehova, kana molungtad.
22 The desire of a man is his kindness: and a poor man is better than a liar.
Kanang makapahimo sa usa ka tawo nga hiligugmaon mao ang iyang kalolot; Ug ang usa ka kabus nga tawo maayo pa kay sa usa ka bakakon.
23 The fear of YHWH tendeth to life: and he that hath it shall abide satisfied; he shall not be visited with evil.
Ang pagkahadlok kang Jehova nagapadulong ngadto sa kinabuhi; Ug kadtong makabaton niana magapuyo nga may pagkatagbaw; Siya dili pagadu-awon sa dautan.
24 A slothful man hideth his hand in his bosom, and will not so much as bring it to his mouth again.
Ang tapulan magalubong sa iyang kamot diha sa pinggan, Ug dili magadala niini pag-usab nganha sa iyang baba.
25 Smite a scorner, and the simple will beware: and reprove one that hath understanding, and he will understand knowledge.
Bunali ang usa ka mayubiton, ug ang walay-pagtagad makakat-on ug pagkabuotan; Ug badlonga ang usa nga may salabutan, ug siya makasabut sa kahibalo.
26 He that wasteth his father, and chaseth away his mother, is a son that causeth shame, and bringeth reproach.
Kadtong magapanlupig sa iyang amahan, ug magalutos sa iyang inahan, Maoy usa ka anak nga nagapakaulaw ug nagadala sa pagkatalamayon.
27 Cease, my son, to hear the instruction that causeth to err from the words of knowledge.
Hunong, anak ko sa pagpamati sa pahamatngon, Nga magatudlo lamang ngadto sa kasaypanan sa mga pulong sa kahibalo.
28 A worthless witness scorneth judgment: and the mouth of the wicked devoureth iniquity.
Ang usa ka walay-bili-nga-saksi nagabiaybiay sa katarungan; Ug ang baba sa dautan nagalamoy sa kasal-anan.
29 Judgments are prepared for scorners, and stripes for the back of fools.
Ang mga paghukom giandam alang sa mga mayubiton, Ug ang mga labud alang sa bukobuko sa mga buang.
