Proverbs 14
1 EVERY wise woman buildeth her house: but the foolish plucketh it down with her hands.
Mądra kobieta buduje swój dom, a głupia burzy go własnymi rękami.
2 He that walketh in his uprightness feareth the Lord: but he that is perverse in his ways despiseth him.
Kto postępuje w sposób prawy, boi się PANA, a przewrotny na swoich drogach gardzi nim.
3 In the mouth of the foolish is a rod of pride: but the lips of the wise shall preserve them.
W ustach głupiego jest rózga pychy, a mądrych strzegą ich wargi.
4 Where no oxen are, the crib is clean: but much increase is by the strength of the ox.
Gdzie nie ma wołów, żłób jest pusty, lecz dzięki sile wołów mnoży się obfitość zboża.
5 A faithful witness will not lie: but a false witness will utter lies.
Wierny świadek nie kłamie, a fałszywy świadek mówi kłamstwa.
6 A scorner seeketh wisdom, and findeth it not: but knowledge is easy unto him that understandeth.
Szyderca szuka mądrości, a nie [znajduje], lecz rozumnemu wiedza [przychodzi] łatwo.
7 Go from the presence of a foolish man, when thou perceivest not in him the lips of knowledge.
Odsuń się od głupiego, gdyż nie znajdziesz [u niego] warg rozumnych.
8 The wisdom of the prudent is to understand his way: but the folly of fools is deceit.
Mądrość roztropnego [to] poznanie swojej drogi, a głupotą głupich [jest] oszustwo.
9 Fools make a mock at sin: but among the righteous there is favour.
Głupcy szydzą z grzechu, a u prawych [jest] przychylność.
10 The heart knoweth his own bitterness; and a stranger doth not intermeddle with his joy.
Serce zna własną gorycz, a obcy nie wtrąca się w jego radość.
11 The house of the wicked shall be overthrown: but the tabernacle of the upright shall flourish.
Dom niegodziwych będzie zgładzony, a mieszkanie prawych zakwitnie.
12 There is a way which seemeth right unto a man, but the end thereof are the ways of death.
Jest droga, która człowiekowi wydaje się słuszna, lecz końcem jej jest droga do śmierci.
13 Even in laughter the heart is sorrowful; and the end of that mirth is heaviness.
Nawet w śmiechu serce boleje, a końcem [takiej] wesołości [jest] smutek.
14 The backslider in heart shall be filled with his own ways: and a good man shall be satisfied from himself.
Serce odstępcy nasyci się jego drogami, a dobry człowiek – swoimi.
15 The simple believeth every word: but the prudent man looketh well to his going.
Prosty wierzy każdemu słowu, a roztropny zważa na swoje kroki.
16 A wise man feareth, and departeth from evil: but the fool rageth, and is confident.
Mądry boi się i odwraca się od zła, ale głupi w swym szaleństwie jest pewny siebie.
17 He that is soon angry dealeth foolishly: and a man of wicked devices is hated.
[Człowiek] porywczy popełnia głupstwa, a podstępny jest znienawidzony.
18 The simple inherit folly: but the prudent are crowned with knowledge.
Prości ludzie dziedziczą głupotę, a roztropni są koronowani wiedzą.
19 The evil bow before the good; and the wicked at the gates of the righteous.
Źli kłaniają się przed dobrymi, a niegodziwi u bram sprawiedliwego.
20 The poor is hated even of his own neighbour: but the rich hath many friends.
Ubogi jest znienawidzony nawet przez swego bliźniego, a bogaty ma wielu przyjaciół.
21 He that despiseth his neighbour sinneth: but he that hath mercy on the poor, happy is he.
Kto gardzi swym bliźnim, ten grzeszy, a kto lituje się nad ubogimi, jest błogosławiony.
22 Do they not err that devise evil? but mercy and truth shall be to them that devise good.
Czyż nie błądzą ci, którzy obmyślają zło? Ale miłosierdzie i prawda są z tymi, którzy obmyślają dobro.
23 In all labour there is profit: but the talk of the lips tendeth only to penury.
Każda praca [przynosi] pożytek, a [puste] słowa [prowadzą] do nędzy.
24 The crown of the wise is their riches: but the foolishness of fools is folly.
Koroną mądrych [jest ich] bogactwo, ale głupota głupich [pozostaje] głupotą.
25 A true witness delivereth souls: but a deceitful witness speaketh lies.
Prawdomówny świadek ocala dusze, a fałszywy mówi kłamstwa.
26 In the fear of the Lord is strong confidence: and his children shall have a place of refuge.
W bojaźni PANA jest mocne zaufanie, a jego synowie będą mieć ucieczkę.
27 The fear of the Lord is a fountain of life, to depart from the snares of death.
Bojaźń PANA jest źródłem życia, by uniknąć sideł śmierci.
28 In the multitude of people is the king’s honour: but in the want of people is the destruction of the prince.
Liczny lud to chwała króla, a brak ludu to zguba władcy.
29 He that is slow to wrath is of great understanding: but he that is hasty of spirit exalteth folly.
Nieskory do gniewu jest bardzo roztropny, lecz porywczy wywyższa głupotę.
30 A sound heart is the life of the flesh: but envy the rottenness of the bones.
Zdrowe serce jest życiem ciała, a zazdrość jest zgnilizną kości.
31 He that oppresseth the poor reproacheth his Maker: but he that honoureth him hath mercy on the poor.
Kto gnębi ubogiego, uwłacza jego Stwórcy, a czci go ten, kto lituje się nad ubogim.
32 The wicked is driven away in his wickedness: but the righteous hath hope in his death.
Niegodziwy zostaje wygnany z powodu swojego zła, a sprawiedliwy ma nadzieję [nawet] w [czasie] swojej śmierci.
33 Wisdom resteth in the heart of him that hath understanding: but that which is in the midst of fools is made known.
Mądrość spoczywa w sercu rozumnego, a [co jest] w sercu głupich, wychodzi na jaw.
34 Righteousness exalteth a nation: but sin is a reproach to any people.
Sprawiedliwość wywyższa naród, a grzech jest hańbą narodów.
35 The king’s favour is toward a wise servant: but his wrath is against him that causeth shame.
Król jest przychylny dla roztropnego sługi, lecz gniewa się [na tego], który [przynosi] hańbę.
