Luke 12
1 IN the mean time, when there were gathered together an innumerable multitude of people, insomuch that they trode one upon another, he began to say unto his disciples first of all, Beware ye of the leaven of the Pharisees, which is hypocrisy.
Екхвар стидэняпэ бут пхангля манушэн, кади бут, со ачиле тэ тасавэ екх екхэ. Исусо ачиля тэ дэдумэ англэдэр Пэхкэрэ сиклярнэнди: — Рицарэнпэ дурэдэр фарисеенгэрэ закваскатар, соб тэ на авэн тумэ домуенгэрэ мануша, сар вонэ.
2 For there is nothing covered, that shall not be revealed; neither hid, that shall not be known.
Нэнай нисо гаравдо, со б тэ на оттерэлпэ, и нэнай чёрахано, со б тэ на авэл уджянгло.
3 Therefore whatsoever ye have spoken in darkness shall be heard in the light; and that which ye have spoken in the ear in closets shall be proclaimed upon the housetops.
Кода, со тумэ пхэндэ рятяґа, шунэна дивэсэ, и со тумэ чёраханэ пхэндэ дэ цэр, пхэнэна зоралэ ґласоґа пэ ушарди.
4 And I say unto you my friends, Be not afraid of them that kill the body, and after that have no more that they can do.
Пхэнав жэ тумэнди, Мурэ амалэнди: на даран кодэлэндар, савэ умарэн трупо, а будэр нисо на терэна.
5 But I will forewarn you whom ye shall fear: Fear him, which after he hath killed hath power to cast into hell; yea, I say unto you, Fear him. (Geenna g1067)
Нэ сикавава тумэнди, кастар трэбуни тэ дара: даран Кодэлэстар, Кастэ исин зор на кици тэ мулярэ, нэ тэ чувэ дэ геенна. Кади, пхэнав тумэнди, Кодэлэстар даран. (Geenna g1067)
6 Are not five sparrows sold for two farthings, and not one of them is forgotten before God?
Пала дуй харумэ мардэ тинэн панч чириклен. Нэ ника лэндар Дэвэл на бистарда.
7 But even the very hairs of your head are all numbered. Fear not therefore: ye are of more value than many sparrows.
А тумэндэ Вов джянэл, и скици бала исин пэ тумаро шэро. На даран! Тумэ пэ бутэ кучэдэр цыкнэн чириклен!
8 Also I say unto you, Whosoever shall confess me before men, him shall the Son of man also confess before the angels of God:
Пхэнав жэ тумэнди: кодэлэ, ко прыджянэла Ман англа манушэн, прыджянэла и Чяво Манушыкано англа Дэвлэхкэрэн ангелонэн.
9 But he that denieth me before men shall be denied before the angels of God.
А ко отпхэнэлапэ Мандар англа манушэн, кодэлэстар и Чяво Манушыкано отпхэнэлапэ англа Дэвлэхкэрэн ангелонэн.
10 And whosoever shall speak a word against the Son of man, it shall be forgiven him: but unto him that blasphemeth against the Holy Ghost it shall not be forgiven.
Манушэсти, саво пхэнэла налачё лав пэ Чявэ Манушыканэ, эртисарэлапэ бэзимо, а кодэлэсти, ко кошэла Свэнто Фано, бэзимо на эртисарэлапэ.
11 And when they bring you unto the synagogues, and unto magistrates, and powers, take ye no thought how or what thing ye shall answer, or what ye shall say:
Кала ж лиджяна тумэн дэ синагоги, пхурэдэрэндэ и раендэ, на пэрэджювэн пала кода, сар и со тэ пхэнэ лэнди дэ отпхэнима.
12 For the Holy Ghost shall teach you in the same hour what ye ought to say.
Дэ кодыя вряма Свэнто Фано сиклярэла тумэн, со трэбуни тэ пхэнэ.
13 And one of the company said unto him, Master, speak to my brother, that he divide the inheritance with me.
Екх мануш, саво ачиля машкар лэн, пхэнда Исусости: — Сиклимари! Пхэн мурэ пхралэсти, соб тэ дэл манди кодэлэ хулаимастар, саво ачиляпэ амарэ дадэстар!
14 And he said unto him, Man, who made me a judge or a divider over you?
Нэ Исусо пхэнда лэсти: — Ко тховда Ман тэ сундисарэ тумэн и тэ розлэ тумаро рындо?
15 And he said unto them, Take heed, and beware of covetousness: for a man’s life consisteth not in the abundance of the things which he possesseth.
Тунчи пхэнда лэнди: — Дыкхэн, соб тэ на авэн тумэ ханджьвалэ. Саво б тэ на авэл мануш барвало, лэхкэрэ джювимастэ када бэрша на додэла.
16 And he spake a parable unto them, saying, The ground of a certain rich man brought forth plentifully:
Тунчи Вов розпхэнда лэнди кацави дума: — Екхэ барвалэ манушэстэ выбариля бут ворзо пэ маля.
17 And he thought within himself, saying, What shall I do, because I have no room where to bestow my fruits?
Тай дэдумэлас еджино пэсти: «Со манди тэ терэ? Нэнай мандэ, тев тэ стидэ див».
18 And he said, This will I do: I will pull down my barns, and build greater; and there will I bestow all my fruits and my goods.
Тай пхэнда: «Пхагава мурэ граждуря и терава инте барэдэр. Стидава дэ лэн див и всаворо муро барвалимо.
19 And I will say to my soul, Soul, thou hast much goods laid up for many years; take thine ease, eat, drink, and be merry.
Тай пхэнава пэхкэрэ водести: "Води муро! Бут исин тутэ барвалимо, саво ту стидэнян, хутилэла тути пэ бут бэрша. Отцинюв, ха, пи и ав лошало!"»
20 But God said unto him, Thou fool, this night thy soul shall be required of thee: then whose shall those things be, which thou hast provided?
Нэ Дэвэл пхэнда кадэлэ манушэсти: «Бигодякоро! Кадэла рятяґа тиро води залэна тутар. Тунчи касти доросэлапэ кода, со ту стидэнян?»
21 So is he that layeth up treasure for himself, and is not rich toward God.
Кади авэла кодэлэґа, ко стидэл барвалимо важ пэ, а англа Дэвлэ ачелпэ чёро.
22 And he said unto his disciples, Therefore I say unto you, Take no thought for your life, what ye shall eat; neither for the body, what ye shall put on.
И пхэнда Пэхкэрэ сиклярнэнди: — Пхэнав тумэнди, на пэрэджювэн пала джювима, ни пала кода, со тумэнди тэ ха, ни пала трупо, дэ со тумэнди тэ урявэпэ.
23 The life is more than meat, and the body is more than raiment.
Джювимо будэр хамастар, и трупо будэр їдатар.
24 Consider the ravens: for they neither sow nor reap; which neither have storehouse nor barn; and God feedeth them: how much more are ye better than the fowls?
Подыкхэнтэ пэ воронэн: вонэ на чувэн ворзо дэ пхув, на стидэн мандро малендар. Лэндэ нэнай ни цэра, ни граждо, нэ Дэвэл парварэл лэн. Тумэ ж пэ бутэ кучэдэр чириклендар!
25 And which of you with taking thought can add to his stature one cubit?
Ко тумэндар, кала пэрэджювэл, додэла джювимастэ пэ екх чясо вряма?
26 If ye then be not able to do that thing which is least, why take ye thought for the rest?
И кала тумэ кадэва цыкно рындо на стерэна, сости пала аврэ пэрэджювэн?
27 Consider the lilies how they grow: they toil not, they spin not; and yet I say unto you, that Solomon in all his glory was not arrayed like one of these.
Подыкхэн пэ маленгэрэн лулуден, сар вонэ барён. Вонэ на терэн бути и на сювэн пэсти їда. Нэ пхэнав тумэнди, со и тхагари Соломоно дэ пэхкири слава на урявэласпэ кади, сар кадэла лулудя.
28 If then God so clothe the grass, which is to day in the field, and to morrow is cast into the oven; how much more will he clothe you, O ye of little faith?
Кала чяр малякири, сави авдивэ барёл, а атася чувэна ла дэ бов, Дэвэл кади урявэл, пэ скици будэр Вов тумэн урявэла, мануша набарэ патявимаґа?
29 And seek not ye what ye shall eat, or what ye shall drink, neither be ye of doubtful mind.
И тумэ на родэн, со тэ ха чи со тэ пэ, и на пэрэджювэн пала кода.
30 For all these things do the nations of the world seek after: and your Father knoweth that ye have need of these things.
Вса откада родэн народуря кадэла люмлякэрэ, нэ тумаро Дад джянэл, со тумэнди када трэбуни.
31 But rather seek ye the kingdom of God; and all these things shall be added unto you.
Нэ родэн Лэхкоро Тхагаримо, и вса откада тумэнди дэлапэ прэдэбэ.
32 Fear not, little flock; for it is your Father’s good pleasure to give you the kingdom.
На даран, цыкнэ бакрора! Тумаро Дад закамля тэ дэ тумэнди Тхагаримо.
33 Sell that ye have, and give alms; provide yourselves bags which wax not old, a treasure in the heavens that faileth not, where no thief approacheth, neither moth corrupteth.
Битинэн тумаро хулаимо и дэн чёрорэнди! Лачярэн тышыла, савэ никала на чинэнапэ! Стидэн барвалимо, саво никала на хасявэла, пэ упралима, курик чёр на пашола и тев цэрмо на схала.
34 For where your treasure is, there will your heart be also.
Тев тумаро барвалимо, котэ и тумаро їло авэла.
35 Let your loins be girded about, and your lights burning;
Мэк всавири вряма тумарэ кущика тэ авэн зацырдэнэ, и мэк всавири вряма пхабон тумарэ лампы.
36 And ye yourselves like unto men that wait for their lord, when he will return from the wedding; that when he cometh and knocketh, they may open unto him immediately.
Авэн, сар бутярнэ, савэ дожутярэн пэхкэрэ хулае бьявэстар. Вонэ екхатар лэсти оттерэна вудара, кала шунэна, со вов марэл дэ лэн.
37 Blessed are those servants, whom the lord when he cometh shall find watching: verily I say unto you, that he shall gird himself, and make them to sit down to meat, and will come forth and serve them.
Бахталэ кодэла бутярнэ, савэ на совэна, кала авэла лэнгоро хулай. Чячимаґа пхэнав тумэнди: вов еджино зацырдэла кущик, акхарэла лэн пала скаминд и терэла важ лэн бути.
38 And if he shall come in the second watch, or come in the third watch, and find them so, blessed are those servants.
Бахталэ кодэла, савэ дожутярэн хулае и дэ епашрят, и дэнзор.
39 And this know, that if the goodman of the house had known what hour the thief would come, he would have watched, and not have suffered his house to be broken through.
Полэн, тэ джянэл хулай, кала авэла чёр, вов бы на домукэлас лэсти тэ заґуле дэ цэр.
40 Be ye therefore ready also: for the Son of man cometh at an hour when ye think not.
А тумэ дожутярэн и авэн гата, колэсти со Чяво Манушыкано авэла тунчи, кала тумэ на думисарэн.
41 Then Peter said unto him, Lord, speakest thou this parable unto us, or even to all?
Тунчи Пётро пхэнда Лэсти: — Рае! Ту кици амэнди пхэнэх кадэла лава чи важ всавэрэн?
42 And the Lord said, Who then is that faithful and wise steward, whom his lord shall make ruler over his household, to give them their portion of meat in due season?
Рай пхэнда: — Со терэла пативало и годявэр бутярно, савэ хулай ачявда тэ дыкхэ пала цэрэ и аврэн бутярнэн, соб тэ роздэл лэнди хамо дэ пэхкири вряма?
43 Blessed is that servant, whom his lord when he cometh shall find so doing.
Кала рисявэла хулай и дыкхэла, со бутярно терэл пэхкири бути, тунчи кадэва бутярно авэла бахтало.
44 Of a truth I say unto you, that he will make him ruler over all that he hath.
Чячимаґа пхэнав тумэнди, со хулай терэла кадэлэ бутярнэ пхурэдэрэґа пав всавэрэ пэхкэрэ хулаима.
45 But and if that servant say in his heart, My lord delayeth his coming; and shall begin to beat the menservants and maidens, and to eat and drink, and to be drunken;
Нэ кала кодэва бутярно пхэнэла еджино пэсти: «Муро хулай на сиго авэла», — и ачела тэ марэ аврэн бутярнэн и бутярнен, обхалапэ тай матёла,
46 The lord of that servant will come in a day when he looketh not for him, and at an hour when he is not aware, and will cut him in sunder, and will appoint him his portion with the unbelievers.
тунчи авэла хулай дэ дивэ, кала бутярно лэ на дожутярэл, и дэ вряма, пала савя бутярно на джянэл. И мулярэла лэ, и авэла лэсти бида їтханэ бидэвлэхкэрэ манушэнца.
47 And that servant, which knew his lord’s will, and prepared not himself, neither did according to his will, shall be beaten with many stripes.
Бутярно, саво джянгля, со камэл лэстар хулай, нэ на сля гата, и на стерда кади, авэла фартэ мардо.
48 But he that knew not, and did commit things worthy of stripes, shall be beaten with few stripes. For unto whomsoever much is given, of him shall be much required: and to whom men have committed much, of him they will ask the more.
А бутярно, саво на джянгля и стерда кода, пала со марэна, авэла мардо набут. Касти Дэвэл дэня бут, кодэлэстар бут и лэлапэ. И касти бут допатиня, кодэлэстар будэр пхучелапэ.
49 I am come to send fire on the earth; and what will I, if it be already kindled?
Мэ авилём, соб тэ запхабарэ яг пэ пхуя, и сар Мэ камав, соб вой сигэдэр тэ розпхаболпэ!
50 But I have a baptism to be baptized with; and how am I straitened till it be accomplished!
Манди трэбуни тэ болдэпэ, и стасавэл грыжа Муро їло, кала кода вса дожутярав!
51 Suppose ye that I am come to give peace on earth? I tell you, Nay; but rather division:
Тумэ гинисарэн, Мэ авилём, соб тэ анэ пэ пхув пачя? Нат, пхэнав тумэнди: Мэ авилём тэ анэ врыжымо.
52 For from henceforth there shall be five in one house divided, three against two, and two against three.
Акана їри панче манушэндар розджялапэ машкар пэстэ, трин ваздэнапэ пэ дон и дуй ваздэнапэ пэ тринэн.
53 The father shall be divided against the son, and the son against the father; the mother against the daughter, and the daughter against the mother; the mother in law against her daughter in law, and the daughter in law against her mother in law.
Дад ваздэлапэ пэ чявэ, и чяво ваздэлапэ пэ дадэ. Дэй ваздэлапэ пэ чя, и чей ваздэлапэ пэ да. Сасуни ваздэлапэ пэ боря, а бори ваздэлапэ пэ сасуня.
54 And he said also to the people, When ye see a cloud rise out of the west, straightway ye say, There cometh a shower; and so it is.
Тунчи Исусо пхэнда манушэнди: — Кала тумэ дыкхэн, сар пэ западо ваздэлпэ хмара, тумэ пхэнэн: «Дэла брышынд». И кади исин, брышынд дэл.
55 And when ye see the south wind blow, ye say, There will be heat; and it cometh to pass.
И кала пхурдэл барвал южнона ригатар, тумэ пхэнэн: «Кхам пэкэла», — и кади выджял.
56 Ye hypocrites, ye can discern the face of the sky and of the earth; but how is it that ye do not discern this time?
Домуенгэрэ! Тумэ дыкхэн пэ упралима и пэ пхуя и джянэн, со авэла аври, ай сави вряма авиля акана, тумэ на полэн?
57 Yea, and why even of yourselves judge ye not what is right?
И сости тумэ еджинэ на розлэнпэ, со исин чячимо?
58 When thou goest with thine adversary to the magistrate, as thou art in the way, give diligence that thou mayest be delivered from him; lest he hale thee to the judge, and the judge deliver thee to the officer, and the officer cast thee into prison.
Кала ту джях пэхкэрэ врыжымашэґа дэ сындо, стер вса, соб тэ допхэнэпэ лэґа инте пав дром. А кала на допхэнэґапэ, вов цырдэла тут сындимарестэ, а сындимари отдэла тут халавдэсти, и халавдо чувэла тут дэ барунэ.
59 I tell thee, thou shalt not depart thence, till thou hast paid the very last mite.
Пхэнав тути: на выджяґа котарь ды колэ, сар на отдэґа ды екхэ мардэ.
