Proverbs 3
1 My son, forget not my law; but let your heart keep my commandments:
Aking anak, huwag kalimutan ang aking mga utos, at isapuso ang aking mga katuruan,
2 For length of days, and long life, and peace, shall they add to you.
dahil ang haba ng mga araw at mga taon ng buhay at kapayapaan ang idadagdag ng mga ito sa iyo.
3 Let not mercy and truth forsake you: bind them about your neck; write them on the table of your heart:
Huwag hayaang lisanin ka ng pagiging tapat sa tipan at pagiging katiwa-tiwala, itali ito ng magkasama sa iyong leeg, isulat ito sa kaloob-looban ng iyong puso.
4 So shall you find favor and good understanding in the sight of God and man.
Pagkatapos ikaw ay makakahanap ng pabor at mabuting reputasyon sa paningin ng Diyos at ng tao.
5 Trust in the LORD with all your heart; and lean not to your own understanding.
Magtiwala kay Yahweh ng buong puso at huwag umasa sa sarili mong pang-unawa;
6 In all your ways acknowledge him, and he shall direct your paths.
sa lahat ng iyong ginagawa ay kilalanin siya at gagawin niyang matuwid ang iyong mga landas.
7 Be not wise in your own eyes: fear the LORD, and depart from evil.
Huwag maging marunong sa iyong sariling mga mata; matakot kay Yahweh at talikuran ang kasamaan.
8 It shall be health to your navel, and marrow to your bones.
Ito ay kagalingan sa iyong laman at inuming makapagpanibagong sigla para sa iyong katawan.
9 Honor the LORD with your substance, and with the first fruits of all your increase:
Parangalan si Yahweh ng iyong kayamanan at ng mga unang bunga ng lahat ng iyong ani,
10 So shall your barns be filled with plenty, and your presses shall burst out with new wine.
at ang iyong mga kamalig ay mapupuno at ang iyong mga bariles ay aapaw, puno ng bagong alak.
11 My son, despise not the chastening of the LORD; neither be weary of his correction:
Aking anak, huwag hamakin ang disiplina ni Yahweh at huwag mapoot sa kaniyang pagsaway,
12 For whom the LORD loves he corrects; even as a father the son in whom he delights.
dahil dinidisiplina ni Yahweh ang kaniyang mga minamahal, katulad ng pakikitungo ng ama sa kaniyang anak na nakalulugod sa kaniya.
13 Happy is the man that finds wisdom, and the man that gets understanding.
Siya na nakasusumpong ng karunungan ay masaya, siya din ay nakakuha ng kaunawaan.
14 For the merchandise of it is better than the merchandise of silver, and the gain thereof than fine gold.
Ang matatamo ninyo sa karunungan ay mas mabuti kaysa sa maibibigay ng pilak at ang pakinabang ay mas mabuti kaysa sa ginto.
15 She is more precious than rubies: and all the things you can desire are not to be compared to her.
Ang karunungan ay mas mahalaga kaysa sa mga hiyas at wala sa mga ninanais mo ang maikukumpara sa kaniya.
16 Length of days is in her right hand; and in her left hand riches and honor.
Mayroon siyang haba ng mga araw sa kaniyang kanang kamay; sa kaniyang kaliwang kamay ay mga kayamanan at karangalan.
17 Her ways are ways of pleasantness, and all her paths are peace.
Ang kaniyang mga daan ay mga daan ng kabaitan at lahat ng kaniyang mga landas ay kapayapaan.
18 She is a tree of life to them that lay hold on her: and happy is every one that retains her.
Siya ay isang puno ng buhay sa mga humahawak dito, ang mga kumakapit dito ay masasaya.
19 The LORD by wisdom has founded the earth; by understanding has he established the heavens.
Sa pamamagitan ng karunungan itinatag ni Yahweh ang mundo, sa pamamagitan ng pang-unawa itinayo niya ang kalangitan.
20 By his knowledge the depths are broken up, and the clouds drop down the dew.
Sa pamamagitan ng kaniyang kaalaman, ang mga kailaliman ay bumukas at ibinagsak ng mga ulap ang kanilang hamog.
21 My son, let not them depart from your eyes: keep sound wisdom and discretion:
Aking anak, panatilihin ang mahusay na pagpapasya at talas ng pag-iisip, at huwag mawala ang paningin sa mga ito.
22 So shall they be life to your soul, and grace to your neck.
Ang mga ito ay buhay sa iyong kaluluwa at isang palamuti ng pabor para isuot sa iyong leeg.
23 Then shall you walk in your way safely, and your foot shall not stumble.
Pagkatapos ikaw ay lalakad sa iyong daan sa kaligtasan at ang iyong paa ay hindi madarapa;
24 When you lie down, you shall not be afraid: yes, you shall lie down, and your sleep shall be sweet.
kapag ikaw ay humiga, hindi ka matatakot; kapag ikaw ay humiga, ang iyong tulog ay magiging mahimbing.
25 Be not afraid of sudden fear, neither of the desolation of the wicked, when it comes.
Huwag matakot sa biglaang pagkakilabot o pagkawasak na idinulot ng mga masasama, kapag dumating ang mga ito,
26 For the LORD shall be your confidence, and shall keep your foot from being taken.
dahil si Yahweh ay nasa iyong tabi at iingatan ang iyong paa na huwag mahuli sa bitag.
27 Withhold not good from them to whom it is due, when it is in the power of your hand to do it.
Huwag ipagkait ang mabuti sa mga karapat-dapat dito, kapag nasa iyong kapangyarihan upang kumilos.
28 Say not to your neighbor, Go, and come again, and to morrow I will give; when you have it by you.
Huwag sabihin sa iyong kapwa, “pumunta ka, at bumalik muli at bukas ibibigay ko ito,” kapag ang pera ay nasa iyo.
29 Devise not evil against your neighbor, seeing he dwells securely by you.
Huwag gumawa ng plano para makasakit ng iyong kapwa— siya na nakatira sa malapit at nagtitiwala sa iyo.
30 Strive not with a man without cause, if he have done you no harm.
Huwag makipagtalo sa isang tao ng walang dahilan, kapag wala siyang ginawa para saktan ka.
31 Envy you not the oppressor, and choose none of his ways.
Huwag kainggitan ang isang marahas na tao o piliin ang kahit na ano sa kaniyang mga paraan.
32 For the fraudulent is abomination to the LORD: but his secret is with the righteous.
Dahil ang sinungaling na tao ay kasuklam-suklam kay Yahweh, nguniit dinadala niya ang matuwid na tao sa kaniyang pagtitiwala.
33 The curse of the LORD is in the house of the wicked: but he blesses the habitation of the just.
Ang sumpa ni Yahweh ay nasa tahanan ng masasamang tao, ngunit pinagpapala niya ang tahanan ng mga matuwid.
34 Surely he scorns the scorners: but he gives grace to the lowly.
Kinukutya niya ang mga nangungutya, ngunit ibinibigay niya ang kaniyang pabor sa mga taong may mababang loob.
35 The wise shall inherit glory: but shame shall be the promotion of fools.
Ang mga marurunong na tao ay nagmamana nang karangalan, ngunit ang mga hangal ay iaangat sa kanilang kahihiyan.
