Proverbs 3
1 My son, forget not my law; but let your heart keep my commandments:
Akong anak, ayaw kalimti ang akong mga mando ug tipigi ang akong pagpanudlo diha sa imong kasingkasing,
2 For length of days, and long life, and peace, shall they add to you.
kay ang gitas-on sa mga adlaw ug katuigan sa kinabuhi ug ang kalinaw igadugang kini diha kanimo.
3 Let not mercy and truth forsake you: bind them about your neck; write them on the table of your heart:
Ayaw tugoti nga ang pakamatinud-anon sa kasabotan ug pagkamasaligan mahimulag kanimo, ihigot kini sa imong liog, isulat kini sa papan sa imong kasingkasing.
4 So shall you find favor and good understanding in the sight of God and man.
Unya makakaplag ka ug pabor ug maayong kadungganan sa panan-aw sa Dios ug sa tawo.
5 Trust in the LORD with all your heart; and lean not to your own understanding.
Salig kang Yahweh sa tibuok nimong kasingkasing ug ayaw gayod pagsalig sa kaugalingon nimong panabot;
6 In all your ways acknowledge him, and he shall direct your paths.
sa tanan nimong mga dalan ilha siya ug itul-id niya ang imong agianan.
7 Be not wise in your own eyes: fear the LORD, and depart from evil.
Ayaw pagmanggialamon sa kaugalingon nimong panan-aw; kahadloki si Yahweh ug talikdi ang daotan.
8 It shall be health to your navel, and marrow to your bones.
Makaayo kini sa imong unod ug makapabaskog sa imong lawas.
9 Honor the LORD with your substance, and with the first fruits of all your increase:
Pasidunggi si Yahweh uban sa imong bahandi ug uban sa unang mga bunga sa tanang nimong abot,
10 So shall your barns be filled with plenty, and your presses shall burst out with new wine.
ug mapuno ang imong mga kamalig ug ang imong sudlanan moawas, mapuno sa bag-ong bino.
11 My son, despise not the chastening of the LORD; neither be weary of his correction:
Akong anak, ayaw isalikway ang pagpanton ni Yahweh ug ayaw pagdumot sa iyang pagbadlong,
12 For whom the LORD loves he corrects; even as a father the son in whom he delights.
kay pagapantonon ni Yahweh kadtong iyang gihigugma, sama sa pagpanton sa amahan sa iyang anak nga lalaki nga nakapahimuot kaniya.
13 Happy is the man that finds wisdom, and the man that gets understanding.
Ang usa nga makakaplag ug kaalam malipayon, makaangkon usab siya ug pagsabot.
14 For the merchandise of it is better than the merchandise of silver, and the gain thereof than fine gold.
Ang imong maangkon gikan sa kaalam mas maayo pa kung unsa ang maihatag pagbalik sa plata ug ang ginansya niini mas maayo pa kaysa bulawan.
15 She is more precious than rubies: and all the things you can desire are not to be compared to her.
Mas bililhon pa ang kaalam kaysa mga alahas ug walay imong gitinguha nga ikatandi siya.
16 Length of days is in her right hand; and in her left hand riches and honor.
Adunay siyay hataas nga mga adlaw sa iyang tuong kamot; sa iyang walang kamot ang mga bahandi ug kadungganan.
17 Her ways are ways of pleasantness, and all her paths are peace.
Ang iyang mga dalan mao ang mga paagi sa kaluoy ug ang tanan niyang mga agianan mao ang kalinaw.
18 She is a tree of life to them that lay hold on her: and happy is every one that retains her.
Siya ang kahoy sa kinabuhi niadtong nagkupot niini, malipay kadtong nagkupot niini.
19 The LORD by wisdom has founded the earth; by understanding has he established the heavens.
Pinaagi sa kaalam gitukod ni Yahweh ang kalibotan, pinaagi sa panabot iyang gipahimutang ang kalangitan.
20 By his knowledge the depths are broken up, and the clouds drop down the dew.
Pinaagi sa iyang kahibalo ang kahiladman naabli ug ang mga panganod nagahulog sa ilang yamog.
21 My son, let not them depart from your eyes: keep sound wisdom and discretion:
Akong anak, padayon sa hustong paghukom ug pagpanabot, ug ayaw ibulag ang imong panan-aw kanila.
22 So shall they be life to your soul, and grace to your neck.
Mahimo sila nga kinabuhi sa imong kalag ug dayandayan nga pabor aron isul-ob sa imong liog.
23 Then shall you walk in your way safely, and your foot shall not stumble.
Unya maglakaw ka sa imong dalan nga layo sa kakuyaw ug dili mapandol ang imong tiil;
24 When you lie down, you shall not be afraid: yes, you shall lie down, and your sleep shall be sweet.
kung mohigda ka, dili ka mahadlok; kung mohigda ka nindot ang imong pagkatulog.
25 Be not afraid of sudden fear, neither of the desolation of the wicked, when it comes.
Ayaw kahadlok sa kalit nga kasamok ug pagpanggun-ob sa daotan, sa dihang moabot kini,
26 For the LORD shall be your confidence, and shall keep your foot from being taken.
kay si Yahweh anaa sa imong kiliran ug maglikay sa imong tiil gikan sa pagkalit-ag.
27 Withhold not good from them to whom it is due, when it is in the power of your hand to do it.
Ayaw ihikaw ang maayo gikan niadtong angayan niini, kung anaa kanimo ang kagahom sa pagbuhat.
28 Say not to your neighbor, Go, and come again, and to morrow I will give; when you have it by you.
Ayaw sultihi ang imong silingan, “Lakaw ug balik pag-usab, ug ihatag ko kini ugma nganha kanimo,” kung aduna kay salapi.
29 Devise not evil against your neighbor, seeing he dwells securely by you.
Ayaw pagbuhat ug laraw nga makadaot sa imong silingan— ang tawo nga haduol nagpuyo ug misalig kanimo.
30 Strive not with a man without cause, if he have done you no harm.
Ayaw pakiglalis sa tawo kung walay rason, kung wala siyay nabuhat nga makadaot kanimo.
31 Envy you not the oppressor, and choose none of his ways.
Ayaw kasina sa tawong bangis o pilia ang bisan unsa sa iyang mga dalan.
32 For the fraudulent is abomination to the LORD: but his secret is with the righteous.
Tungod kay ang tawong malimbongon dulumtanan kang Yahweh, apan ang tawong matarong mahimo niyang suod nga higala.
33 The curse of the LORD is in the house of the wicked: but he blesses the habitation of the just.
Ang tunglo ni Yahweh anaa sa balay sa mga tawong daotan, apan panalanginan niya ang panimalay sa tawong matarong.
34 Surely he scorns the scorners: but he gives grace to the lowly.
Bugalbugalan niya ang mabugalbugalon, apan hatagan niya ug pabor ang mga tawong mapainubasanon.
35 The wise shall inherit glory: but shame shall be the promotion of fools.
Mapanunod sa mga maalamong tawo ang kadungganan, apan ang buangbuang pagabayawon diha sa kaulawan.
