Proverbs 25
1 These are also proverbs of Solomon, which the men of Hezekiah king of Judah copied out.
Teć są przypowieści Salomonowe, które zebrali mężowie Ezechyjasza, króla Judzkiego.
2 It is the glory of God to conceal a thing: but the honor of kings is to search out a matter.
Sława to Boża, taić sprawę; ale sława królów, wywiadywać się rzeczy.
3 The heaven for height, and the earth for depth, and the heart of kings is unsearchable.
Wysokość niebios, i głębokość ziemi, i serce królów nie są doścignione.
4 Take away the dross from the silver, and there shall come forth a vessel for the finer.
Odejm zużelicę od srebra, a wynijdzie odlewającemu naczynie kosztowne.
5 Take away the wicked from before the king, and his throne shall be established in righteousness.
Odejm niezbożnika od oblicza królewskiego, a umocni się w sprawiedliwości stolica jego.
6 Put not forth yourself in the presence of the king, and stand not in the place of great men:
Nie udawaj się za zacnego przed królem, a na miejscu wielmożnych nie stawaj;
7 For better it is that it be said to you, Come up here; than that you should be put lower in the presence of the prince whom your eyes have seen.
Bo lepiej jest, iż ci rzeką: Postąp sam: a niżeliby cię zniżyć miano przed księciem; co widują oczy twoje.
8 Go not forth hastily to strive, lest you know not what to do in the end thereof, when your neighbor has put you to shame.
Nie pokwapiaj się do swaru, byś snać na ostatek nie wiedział, co masz czynić, gdyby cię zawstydził bliźni twój.
9 Debate your cause with your neighbor himself; and discover not a secret to another:
Prowadź do końca sprawę swoję z przyjacielem twoim, a tajemnicy drugiego nie objawiaj;
10 Lest he that hears it put you to shame, and your infamy turn not away.
By cię snać nie zelżył ten, co cię słucha, a niesława twoja zostałaby na tobie.
11 A word fitly spoken is like apples of gold in pictures of silver.
Jakie jest jabłko złote z wyrzezaniem srebrnem, takieć jest słowo do rzeczy powiedziane.
12 As an earring of gold, and an ornament of fine gold, so is a wise reprover on an obedient ear.
Ten, który mądrze napomina, jest u tego, co słucha, jako nausznica złota, i klejnot z szczerego złota.
13 As the cold of snow in the time of harvest, so is a faithful messenger to them that send him: for he refreshes the soul of his masters.
Jako zimno śnieżne czasu żniwa: tak poseł wierny tym, którzy go posyłają; bo dusze panów swych ochładza.
14 Whoever boasts himself of a false gift is like clouds and wind without rain.
Człowiek, który się chlubi darem zmyślonym, jest jako wiatr i obłoki bez deszczu.
15 By long forbearing is a prince persuaded, and a soft tongue breaks the bone.
Książę cierpliwością bywa zmiękczony, a język łagodny kości łamie.
16 Have you found honey? eat so much as is sufficient for you, lest you be filled therewith, and vomit it.
Znajdzieszli miód, jedzże, ileć potrzeba, by snać objadłszy się go nie zwrócił.
17 Withdraw your foot from your neighbor’s house; lest he be weary of you, and so hate you.
Powściągnij nogę twoję od domu bliźniego twego, by snać będąc ciebie syt, nie miał cię w nienawiści.
18 A man that bears false witness against his neighbor is a maul, and a sword, and a sharp arrow.
Każdy, kto mówi fałszywe świadectwo przeciw bliźniemu swemu, jest jako młot, i miecz, i strzała ostra.
19 Confidence in an unfaithful man in time of trouble is like a broken tooth, and a foot out of joint.
Ufność w człowieku przewrotnym jest w dzień ucisku jako ząb wyłamany i noga wywiniona.
20 As he that takes away a garment in cold weather, and as vinegar on nitre, so is he that singes songs to an heavy heart.
Jako ten, który zewłoczy odzienie czasu zimy, albo leje ocet na saletrę, taki jest ten, który śpiewa pieśni sercu smutnemu.
21 If your enemy be hungry, give him bread to eat; and if he be thirsty, give him water to drink:
Jeźliżeby łaknął ten, co cię nienawidzi, nakarm go chlebem; a jeźliby pragnął, daj mu się napić wody;
22 For you shall heap coals of fire on his head, and the LORD shall reward you.
Bo węgle rozpalone zgromadzisz na głowę jego, a Pan ci nagrodzi.
23 The north wind drives away rain: so does an angry countenance a backbiting tongue.
Jako wiatr północny deszcz przynosi: tak przynosi twarz gniewliwą język uszczypliwy.
24 It is better to dwell in the corner of the housetop, than with a brawling woman and in a wide house.
Lepiej mieszkać w kącie pod dachem, niżeli z żoną swarliwą w domu przestronnym.
25 As cold waters to a thirsty soul, so is good news from a far country.
Jako woda chłodna duszy pragnącej: tak wieść dobra z ziemi dalekiej.
26 A righteous man falling down before the wicked is as a troubled fountain, and a corrupt spring.
Jako źródło nogami pomącone, albo zdrój zepsuty: tak sprawiedliwy, który upada przed niezbożnym.
27 It is not good to eat much honey: so for men to search their own glory is not glory.
Jako jeść wiele miodu nie jest rzecz dobra: tak szukanie własnej sławy jest niesławne.
28 He that has no rule over his own spirit is like a city that is broken down, and without walls.
Mąż, który nie ma mocy nad duchem swoim, jest jako miasto rozwalone bez muru.
