Proverbs 23
1 When you sit to eat with a ruler, consider diligently what is before you:
Gdy siądziesz, abyś jadł z panem, uważaj pilnie, kto jest przed tobą;
2 And put a knife to your throat, if you be a man given to appetite.
Inaczej wraziłbyś nóż w gardło swoje, jeźlibyś był chciwy pokarmu.
3 Be not desirous of his dainties: for they are deceitful meat.
Nie pragnij łakoci jego; bo są pokarmem obłudnym.
4 Labor not to be rich: cease from your own wisdom.
Nie staraj się, abyś się zbogacił; owszem, zaniechaj opatrzności twojej.
5 Will you set your eyes on that which is not? for riches certainly make themselves wings; they fly away as an eagle toward heaven.
I miałżebyś obrócić oczy twoje na bogactwo, które prędko niszczeje? bo sobie uczyni skrzydła podobne orlim, i uleci do nieba.
6 Eat you not the bread of him that has an evil eye, neither desire you his dainty meats:
Nie jedz chleba człowieka zazdrosnego, a nie żądaj łakoci jego.
7 For as he thinks in his heart, so is he: Eat and drink, says he to you; but his heart is not with you.
Albowiem jako on ciebie waży w myśli swej, tak ty waż pokarm jego. Mówić: Jedz i pij, ale serce jego nie jest z tobą.
8 The morsel which you have eaten shall you vomit up, and lose your sweet words.
Sztuczkę twoję, którąś zjadł, zwrócisz, a utracisz wdzięczne słowa twoje.
9 Speak not in the ears of a fool: for he will despise the wisdom of your words.
Przed głupim nie mów; albowiem wzgardzi roztropnością powieści twoich.
10 Remove not the old landmark; and enter not into the fields of the fatherless:
Nie przenoś granicy starej, a na rolę sierotek nie wchodź.
11 For their redeemer is mighty; he shall plead their cause with you.
Bo obrońca ich możny; onci się podejmuje sprawy ich przeciwko tobie.
12 Apply your heart to instruction, and your ears to the words of knowledge.
Obróć do nauki serce twoje, a uszy twoje do powieści umiejętności.
13 Withhold not correction from the child: for if you beat him with the rod, he shall not die.
Nie odejmuj od młodego karności; bo jeźli go ubijesz rózgą, nie umrze.
Ty go bij rózgą, a duszę jego z piekła wyrwiesz. (Sheol h7585)
15 My son, if your heart be wise, my heart shall rejoice, even mine.
Synu mój! będzieli mądre serce twoje, będzie się weseliło serce moje, serce moje we mnie;
16 Yes, my reins shall rejoice, when your lips speak right things.
I rozweselą się nerki moje, gdy będą mówiły wargi twoje, co jest prawego.
17 Let not your heart envy sinners: but be you in the fear of the LORD all the day long.
Niech nie zajrzy serce twoje grzesznikom; ale raczej chodż w bojańni Pańskiej na każdy dzień;
18 For surely there is an end; and your expectation shall not be cut off.
Bo iż jest zapłata, przeto nadzieja twoja nie będzie wykorzeniona.
19 Hear you, my son, and be wise, and guide your heart in the way.
Słuchaj, synu mój! a bądź mądry, i nawiedź na drogę serce twoje.
20 Be not among winebibbers; among riotous eaters of flesh:
Nie bywaj między pijanicami wina, ani między żarłokami mięsa;
21 For the drunkard and the glutton shall come to poverty: and drowsiness shall clothe a man with rags.
Boć pijanica i żarłok zubożeje, a ospały w łatach chodzić będzie.
22 Listen to your father that begat you, and despise not your mother when she is old.
Słuchaj ojca twego, który cię spłodził, a nie pogardzaj matką twoją, gdy się zstarzeje.
23 Buy the truth, and sell it not; also wisdom, and instruction, and understanding.
Kupuj prawdę, a nie sprzedawaj jej; kupuj mądrość, umiejętność i rozum.
24 The father of the righteous shall greatly rejoice: and he that begets a wise child shall have joy of him.
Bardzo się raduje ojciec sprawiedliwego, a kto spłodził mądrego, weseli się z niego.
25 Your father and your mother shall be glad, and she that bore you shall rejoice.
Niech się tedy weseli ojciec twój, i matka twoja; i niech się rozraduje rodzicielka twoja.
26 My son, give me your heart, and let your eyes observe my ways.
Synu mój! daj mi serce twoje, a oczy twoje niechaj strzegą dróg moich.
27 For a whore is a deep ditch; and a strange woman is a narrow pit.
Bo nierządnica jest dół głęboki, a cudza żona jest studnia ciasna.
28 She also lies in wait as for a prey, and increases the transgressors among men.
Ona też jako zbojca zasadzki czyni, a zuchwalców między ludźmi rozmnaża.
29 Who has woe? who has sorrow? who has contentions? who has babbling? who has wounds without cause? who has redness of eyes?
Komu biada? Komu niestety? Komu zwady? Komu krzyk? Komu rany daremne? Komu zapalenie oczów?
30 They that tarry long at the wine; they that go to seek mixed wine.
Tym, którzy siadają na winie; tym, którzy chodzą, szukając przyprawnego wina.
31 Look not you on the wine when it is red, when it gives his color in the cup, when it moves itself aright.
Nie zapatruj się na wino, gdy się rumieni, i gdy wydaje w kubku łunę swoję, a prosto wyskakuje.
32 At the last it bites like a serpent, and stings like an adder.
Bo na koniec jako wąż ukąsi, a jako żmija uszczknie;
33 Your eyes shall behold strange women, and your heart shall utter perverse things.
Oczy twoje patrzyć będą na cudze żony, a serce twe będzie mówiło przewrotności;
34 Yes, you shall be as he that lies down in the middle of the sea, or as he that lies on the top of a mast.
I będziesz jako ten, który leży w pośród morza, a jako ten, który śpi na wierzchu masztu;
35 They have stricken me, shall you say, and I was not sick; they have beaten me, and I felt it not: when shall I awake? I will seek it yet again.
Rzeczesz: Ubito mię, a nie stękałem, potłuczono mię, a nie czułem. Gdy się ocucę, udam się zaś do tego.
