Proverbs 1
1 THE PROVERBS of Solomon the son of David, king of Israel;
Исраил падишаси Давутниң оғли Сулайманниң пәнд-несиһәтлири: —
2 To know wisdom and instruction; to comprehend the words of understanding;
Бу пәнд-несиһәтләр саңа әқил-парасәт, әдәп-әхлақни үгитип, сени ибрәтлик сөзләрни чүшинидиған қилиду;
3 To receive the discipline of wisdom, justice, and right, and equity;
саңа даналиқ, һәққанийлиқ, пәм-парасәт вә дуруслуқниң йолйоруқ-тәрбийисини қобул қилдуриду.
4 To give prudence to the simple, to the young man knowledge and discretion;
Бу [пәнд-несиһәтләр] наданларни зерәк қилип, яшларни билимлик вә сәзгүр қилиду;
5 That the wise man may hear, and increase in learning, and the man of understanding may attain unto wise counsels;
буларға қулақ селиши билән даналар билимини ашуриду, йорутулған кишиләр техиму дана мәслиһәткә еришиду,
6 To understand a proverb, and a figure; the words of the wise, and their dark sayings.
шундақла пәнд-несиһәтләр һәм тәмсилләрниң мәнасини, данишмәнләрниң һекмәтлири һәм тилсим сөзлирини чүшинидиған қилиниду.
7 The fear of the LORD is the beginning of knowledge; but the foolish despise wisdom and discipline.
Пәрвәрдигардин қорқуш билимниң башлинишидур; Ахмақлар даналиқни вә тәрбийини көзгә илмайду.
8 Hear, my son, the instruction of thy father, and forsake not the teaching of thy mother;
И оғлум, атаңниң тәрбийисигә қулақ сал, анаңниң сөз-несиһәтидин айрилма;
9 For they shall be a chaplet of grace unto thy head, and chains about thy neck.
чүнки улар сениң бешиңға тақалған гүл чәмбирәк, бойнуңға есилған марҗан болиду.
10 My son, if sinners entice thee, consent thou not.
И оғлум, яманлар сени аздурса, уларға әгәшмигин.
11 If they say: 'Come with us, let us lie in wait for blood, let us lurk for the innocent without cause;
Әгәр улар: — Жүр, қапқан қуруп адәм өлтүрәйли; Йошурунивелип, бирәр бегуна кәлгәндә урайли!
12 Let us swallow them up alive as the grave, and whole, as those that go down into the pit; (Sheol h7585)
Тәһтисарадәк уларни жутуветәйли, Сақ болсиму, һаңға чүшкәнләрдәк уларни жиқитайли; (Sheol h7585)
13 We shall find all precious substance, we shall fill our houses with spoil;
Улардин хилму-хил қиммәтлик мал-дунияға егә болуп, Өйлиримизни олҗа билән толдуримиз.
14 Cast in thy lot among us; let us all have one purse' —
Биз билән шерик бол, Һәмянимиз бир болсун, десә, —
15 My son, walk not thou in the way with them, restrain thy foot from their path;
И оғлум, уларға йолдаш болма, Өзүңни уларниң изидин нери қил!
16 For their feet run to evil, and they make haste to shed blood.
Чүнки уларниң путлири рәзилликкә жүгүриду, Қолини қан қилиш үчүн алдирайду.
17 For in vain the net is spread in the eyes of any bird;
Һәр қандақ учарқанат туюп қалғанда қапқан қоюш бекар аваричиликтур;
18 And these lie in wait for their own blood, they lurk for their own lives.
Лекин булар дәл өз қенини төкүш үчүн сақлайду; Өз җанлириға замин болушни күтиду.
19 So are the ways of every one that is greedy of gain; it taketh away the life of the owners thereof.
Нәпси йоғинап кәткән һәр бир адәмниң йоллириниң ақивити мана шундақ; [Һарам мал-дуния] өз егилириниң җенини алиду.
20 Wisdom crieth aloud in the streets, she uttereth her voice in the broad places;
[Бүйүк] даналиқ кочида очуқ-ашкарә хитап қилмақта, Чоң мәйданларда садасини аңлатмақта.
21 She calleth at the head of the noisy streets, at the entrances of the gates, in the city, she uttereth her words:
Коча доқмушлирида адәмләрни чақирмақта, Шәһәр дәрвазилирида сөзлирини җакалимақта: —
22 'How long, ye thoughtless, will ye love thoughtlessness? And how long will scorners delight them in scorning, and fools hate knowledge?
И саддилар, қачанғичә мошундақ наданлиққа берилисиләр? Мәсқирә қилғучилар қачанғичә мәсқириликтин һозур алсун? Ахмақлар қачанғичә билимдин нәпрәтләнсун?!
23 Turn you at my reproof; behold, I will pour out my spirit unto you, I will make known my words unto you.
Тәнбиһлиримгә қулақ селип маңған йолуңлардин янған болсаңлар еди! Роһумни силәргә төкүп берәттим, Сөзлиримни силәргә билдүргән болаттим.
24 Because I have called, and ye refused, I have stretched out my hand, and no man attended,
Лекин чақирсам, аңлимидиңлар; Қолумни узартсам, һеч қайсиңлар қаримидиңлар.
25 But ye have set at nought all my counsel, and would none of my reproof;
Несиһәтлиримниң һәммисигә пәрва қилмидиңлар, Тәнбиһимни аңлашни қилчә халимидиңлар.
26 I also, in your calamity, will laugh, I will mock when your dread cometh;
Шуңа, бешиңларға балаю-қаза кәлгәндә күлимән, Вәһимә силәргә йетиши билән мәсқирә қилимән.
27 When your dread cometh as a storm, and your calamity cometh on as a whirlwind; when trouble and distress come upon you.
Һалакәт елип кәлгән вәһимә үстүңләргә чүшкәндә, Вәйранчилиқ силәргә қуюнтаздәк кәлгәндә, Силәр еғир қайғуға вә азапқа муптила болғиниңларда —
28 Then will they call me, but I will not answer, they will seek me earnestly, but they shall not find me.
У чағда мошу кишиләр мәндин өтүнүп чақириду, Мән пәрва қилмаймән, Мени тәлмүрүп издисиму, тапалмайду.
29 For that they hated knowledge, and did not choose the fear of the LORD;
Улар билимгә нәпрәтләнгинидин, Пәрвәрдигардин әйминишни таллимиғинидин,
30 They would none of my counsel, they despised all my reproof.
Мениң нәсиһитимни қилчә қобул қилғуси йоқлуғидин, Тәнбиһимгиму пәрва қилмиғиниңлардин,
31 Therefore shall they eat of the fruit of their own way, and be filled with their own devices.
Улар өз бешини йәйду, Өз қәстлиридин толуқ азап тартиду;
32 For the waywardness of the thoughtless shall slay them, and the confidence of fools shall destroy them.
Чүнки саддиларниң йолдин чиқиши өз җениға замин болиду; Ахмақлар раһәтлик турмушидин өзлирини һалак қилиду.
33 But whoso hearkeneth unto me shall dwell securely, and shall be quiet without fear of evil.'
Лекин маңа қулақ салғанлар аман-есән яшайду, Балаю-қазалардин, ғәм-әндишләрдин халий болуп, хатирҗәм туриду.
