Proverbs 1
1 THE PROVERBS of Solomon the son of David, king of Israel;
Ang mga kawikaan ni Salomon na anak ni David na hari sa Israel:
2 To know wisdom and instruction; to comprehend the words of understanding;
Upang umalam ng karunungan at turo; upang bulayin ang mga salita ng pagkaunawa;
3 To receive the discipline of wisdom, justice, and right, and equity;
Upang tumanggap ng turo sa pantas na paguugali, sa katuwiran, at kahatulan, at karampatan;
4 To give prudence to the simple, to the young man knowledge and discretion;
Upang magbigay ng katalinuhan sa musmos. Kaalaman at pagbubulay sa kabataan:
5 That the wise man may hear, and increase in learning, and the man of understanding may attain unto wise counsels;
Upang marinig ng pantas, at lumago sa ikatututo: at upang tamuhin ng taong may unawa ang magagaling na payo:
6 To understand a proverb, and a figure; the words of the wise, and their dark sayings.
Upang umunawa ng kawikaan at ng kahulugan; ng mga salita ng pantas, at ng kanilang malalabong sabi.
7 The fear of the LORD is the beginning of knowledge; but the foolish despise wisdom and discipline.
Ang takot sa Panginoon ay pasimula ng kaalaman: nguni't ang mangmang ay humahamak sa karunungan at turo.
8 Hear, my son, the instruction of thy father, and forsake not the teaching of thy mother;
Anak ko, dinggin mo ang turo ng iyong ama, at huwag mong pabayaan ang kautusan ng iyong ina:
9 For they shall be a chaplet of grace unto thy head, and chains about thy neck.
Sapagka't sila'y magiging tali ng biyaya sa iyong ulo, at mga kuwintas sa ligid ng iyong leeg.
10 My son, if sinners entice thee, consent thou not.
Anak ko, kung ikaw ay hikayatin ng mga makasalanan, huwag mong tulutan.
11 If they say: 'Come with us, let us lie in wait for blood, let us lurk for the innocent without cause;
Kung kanilang sabihin, sumama ka sa amin, tayo'y magsibakay sa pagbububo ng dugo, tayo'y mangagkubli ng silo na walang anomang kadahilanan sa walang sala;
12 Let us swallow them up alive as the grave, and whole, as those that go down into the pit; (Sheol h7585)
Sila'y lamunin nating buhay na gaya ng Sheol. At buo, na gaya ng nagsibaba sa lungaw; (Sheol h7585)
13 We shall find all precious substance, we shall fill our houses with spoil;
Tayo'y makakasumpong ng lahat na mahalagang pag-aari, ating pupunuin ang ating mga bahay ng samsam;
14 Cast in thy lot among us; let us all have one purse' —
Ikaw ay makikipagsapalaran sa gitna namin; magkakaroon tayong lahat ng isang supot:
15 My son, walk not thou in the way with them, restrain thy foot from their path;
Anak ko, huwag kang lumakad sa daan na kasama nila; pigilin mo ang iyong paa sa kanilang landas:
16 For their feet run to evil, and they make haste to shed blood.
Sapagka't ang kanilang mga paa ay nagsisitakbo sa kasamaan, at sila'y nangagmamadali sa pagbububo ng dugo.
17 For in vain the net is spread in the eyes of any bird;
Sapagka't walang kabuluhang naladlad ang silo, sa paningin ng alin mang ibon:
18 And these lie in wait for their own blood, they lurk for their own lives.
At binabakayan ng mga ito ang kanilang sariling dugo, kanilang ipinagkukubli ng silo ang kanilang sariling mga buhay.
19 So are the ways of every one that is greedy of gain; it taketh away the life of the owners thereof.
Ganyan ang mga lakad ng bawa't sakim sa pakinabang; na nagaalis ng buhay ng mga may-ari niyaon.
20 Wisdom crieth aloud in the streets, she uttereth her voice in the broad places;
Karunungan ay humihiyaw na malakas sa lansangan; kaniyang inilalakas ang kaniyang tinig sa mga luwal na dako;
21 She calleth at the head of the noisy streets, at the entrances of the gates, in the city, she uttereth her words:
Siya'y humihiyaw sa mga pangulong dako na pinaglilipunan; sa pasukan ng mga pintuang-bayan, sa bayan, kaniyang binibigkas ang kaniyang mga salita:
22 'How long, ye thoughtless, will ye love thoughtlessness? And how long will scorners delight them in scorning, and fools hate knowledge?
Hanggang kailan kayong mga musmos, magsisiibig sa inyong kamusmusan? At ang mga nanunuya ay maliligaya sa panunuya, at ang mga mangmang ay mangagtatanim sa kaalaman?
23 Turn you at my reproof; behold, I will pour out my spirit unto you, I will make known my words unto you.
Magsibalik kayo sa aking saway: narito, aking ibubuhos ang aking espiritu sa inyo.
24 Because I have called, and ye refused, I have stretched out my hand, and no man attended,
Sapagka't ako'y tumawag, at kayo'y tumanggi: aking iniunat ang aking kamay, at walang makinig;
25 But ye have set at nought all my counsel, and would none of my reproof;
Kundi inyong iniuwi sa wala ang buo kong payo, at hindi ninyo inibig ang aking saway:
26 I also, in your calamity, will laugh, I will mock when your dread cometh;
Ako naman ay tatawa sa kaarawan ng inyong kasakunaan: ako'y manunuya pagka ang inyong takot ay dumarating;
27 When your dread cometh as a storm, and your calamity cometh on as a whirlwind; when trouble and distress come upon you.
Pagka ang iyong takot ay dumarating na parang bagyo. At ang inyong kasakunaan ay dumarating na parang ipoipo; pagka ang hirap at hapis ay dumating sa inyo.
28 Then will they call me, but I will not answer, they will seek me earnestly, but they shall not find me.
Kung magkagayo'y tatawag sila sa akin, nguni't hindi ako sasagot; hahanapin nila akong masikap, nguni't hindi nila ako masusumpungan:
29 For that they hated knowledge, and did not choose the fear of the LORD;
Sapagka't kanilang ipinagtanim ang kaalaman, at hindi pinili ang takot sa Panginoon.
30 They would none of my counsel, they despised all my reproof.
Ayaw sila ng aking payo; kanilang hinamak ang buo kong pagsaway:
31 Therefore shall they eat of the fruit of their own way, and be filled with their own devices.
Kaya't sila'y magsisikain ng bunga ng kanilang sariling lakad, at mabubusog ng kanilang sariling mga kagagawan.
32 For the waywardness of the thoughtless shall slay them, and the confidence of fools shall destroy them.
Sapagka't papatayin sila ng pagtalikod ng musmos, at ang pagkawalang balisa ng mga mangmang ay ang sisira sa kanila.
33 But whoso hearkeneth unto me shall dwell securely, and shall be quiet without fear of evil.'
Nguni't ang nakikinig sa akin ay tatahang tiwasay. At tatahimik na walang takot sa kasamaan.
