Proverbs 8
1 Doth not wisdom call, and understanding put forth her voice?
Wala ba nagtawag ang kaalam? Wala ba gipatugbaw sa panabot ang iyang tingog?
2 In the top of high places by the way, where the paths meet, she standeth;
Sa kinatumyan sa kabungtoran nga daplin sa dalan, diha sa nagsangang dalan, nagbarog ang kaalam.
3 Beside the gates, at the entry of the city, at the coming in at the doors, she crieth aloud:
Sa kilid sa pultahan sa siyudad, haduol sa mga ganghaan sa siyudad, nagtawag siya.
4 'Unto you, O men, I call, and my voice is to the sons of men.
“Katawhan, nagtawag ako kaninyo ug akong gipatugbaw ang akong tingog ngadto sa mga anak sa mga tawo.
5 O ye thoughtless, understand prudence, and, ye fools, be ye of an understanding heart.
Kamong mga uyamot, tun-i ang kaalam, ug kamong mga nagdumot sa kahibalo, kinahanglan nga inyong maangkon ang masinabtanon nga kasingkasing.
6 Hear, for I will speak excellent things, and the opening of my lips shall be right things.
Paminaw ug mosulti ako ug mga bililhong mga butang ug sa dihang mobuka ang akong mga ngabil isulti ko ang matarong—
7 For my mouth shall utter truth, and wickedness is an abomination to my lips.
kay ang akong baba mohisgot kung unsa ang kasaligan ug ang akong mga ngabil nagdumot sa pagkadaotan.
8 All the words of my mouth are in righteousness, there is nothing perverse or crooked in them.
Ang tanang mga pulong sa akong baba matarong; walay gituis o makapahisalaag niini.
9 They are all plain to him that understandeth, and right to them that find knowledge.
Ang tanan kong mga pulong tul-id alang niadtong nakasabot; ang akong mga pulong husto alang niadtong nagapangita ug kahibalo.
10 Receive my instruction, and not silver, and knowledge rather than choice gold.
Pilia ang akong pagpanudlo labaw pa sa plata ug ang kahibalo labaw pa kaysa lunsay nga bulawan.
11 For wisdom is better than rubies, and all things desirable are not to be compared unto her.
Kay ako, ang Kaalam, mas maayo labaw kaysa mga alahas; walay imong gitinguha ang ikatandi kanako.
12 I wisdom dwell with prudence, and find out knowledge of devices.
Ako, ang Kaalam, nagkinabuhi sa Pagkamaalam, ug gibatonan ko ang kahibalo ug ang pagkamabinantayon.
13 The fear of the LORD is to hate evil; pride, and arrogancy, and the evil way, and the froward mouth, do I hate.
Ang pagkahadlok kang Yahweh mao ang pagdumot sa daotan—gikasilagan ko ang garbo ug ang pagkamapahitas-on, ang daotang dalan, ug ang tinuis nga sinultihan—gikasilagan ko sila.
14 Counsel is mine, and sound wisdom; I am understanding, power is mine.
Aduna akoy maayong panambagon ug maayo nga kaalam; ako ang panghunahuna; akoa ang kusog.
15 By me kings reign, and princes decree justice.
Pinaagi kanako naghari ang mga hari— ang mga tawong bantogan usab, ug ang tanang makiangayon nga nangulo.
16 By me princes rule, and nobles, even all the judges of the earth.
Pinaagi kanako nagmando ang mga prinsipe ug ang mga bantogan ug ang tanang nangulo uban ang hustisya.
17 I love them that love me, and those that seek me earnestly shall find me.
Gihigugma ko kadtong nahigugma kanako, ug kadtong nagkugi sa pagpangita kanako, makakaplag kanako.
18 Riches and honour are with me; yea, enduring riches and righteousness.
Ania kanako ang mga bahandi ug ang kadungganan, ang malungtaron nga bahandi ug ang pagkamatarong.
19 My fruit is better than gold, yea, than fine gold; and my produce than choice silver.
Ang akong bunga mas maayo kaysa bulawan, mas maayo pa bisan sa lunsay nga bulawan; ang akong mahatag labaw pa kaysa lunsay nga plata.
20 I walk in the way of righteousness, in the midst of the paths of justice;
Naglakaw ako sa matarong nga dalan, sa agianan nga mopadulong sa katarong,
21 That I may cause those that love me to inherit substance, and that I may fill their treasuries.
busa makahatag ako ug panulundon niadtong nahigugma kanako ug magpuno sa ilang tipiganan.
22 The LORD made me as the beginning of His way, the first of His works of old.
Gibuhat ako ni Yahweh sukad pa sa sinugdanan—ang nahiuna sa iyang mga binuhat sa karaang kapanahonan.
23 I was set up from everlasting, from the beginning, or ever the earth was.
Gikan sa dugay na nga mga katuigan gipahimutang na ako—gikan sa una, gikan sa sinugdanan sa kalibotan.
24 When there were no depths, I was brought forth; when there were no fountains abounding with water.
Kaniadto sa wala pa ang kadagatan, nahimugso na ako—sa wala pa ang mga tubod nga madagayaon sa tubig,
25 Before the mountains were settled, before the hills was I brought forth;
sa wala pa napahimutang ang kabukiran ug sa wala pa ang kabungtoran, nahimugso na ako.
26 While as yet He had not made the earth, nor the fields, nor the beginning of the dust of the world.
Nahimugso na ako sa wala pa nabuhat ni Yahweh ang kalibotan, o ang kapatagan, o bisan sa unang abog sa kalibotan.
27 When He established the heavens, I was there; when He set a circle upon the face of the deep,
Atua ako sa dihang gipahimutang niya ang kalangitan, sa dihang gihimo niya ang kapunawpunawan ibabaw sa kinahiladman.
28 When He made firm the skies above, when the fountains of the deep showed their might,
Atua ako sa dihang gipahimutang niya ang kalangitan sa kawanangan ug sa dihang gibuhat niya ang mga tuboran sa kinahiladman.
29 When He gave to the sea His decree, that the waters should not transgress His commandment, when He appointed the foundations of the earth;
Atua ako sa dihang gibuhat niya ang utlanan alang sa dagat, aron nga ang katubigan dili malapas kung diin kini niya gimandoan, ug sa dihang gimandoan niya kung asa mahimutang ang mga patukoranan sa kalibotan.
30 Then I was by Him, as a nursling; and I was daily all delight, playing always before Him,
Anaa ako sa iyang kiliran, ingon nga hanas nga magbubuhat, ug ako ang iyang kalipay sa matag adlaw, kanunay nga nagmalipayon uban kaniya.
31 Playing in His habitable earth, and my delights are with the sons of men.
Nagmalipayon ako sa tibuok niyang kalibotan ug ang akong kalipay anaa sa mga anak sa katawhan.
32 Now therefore, ye children, hearken unto me; for happy are they that keep my ways.
Ug karon, akong mga anak, paminaw kanako, kay magmalipayon kadtong nagtipig sa akong mga dalan.
33 Hear instruction, and be wise, and refuse it not.
Paminawa ang akong mga pagpanudlo ug pagmanggialamon; ayaw kini isalikway.
34 Happy is the man that hearkeneth to me, watching daily at my gates, waiting at the posts of my doors.
Ang tawo nga maminaw kanako magmalipayon— nagabantay sa akong mga ganghaan sa matag adlaw, nagapaabot kanako sa kilid sa mga pultahan sa akong puluy-anan.
35 For whoso findeth me findeth life, and obtaineth favour of the LORD.
Kay si bisan kinsa nga nakakaplag kanako, makakaplag sa kinabuhi, ug iyang nakaplagan ang pabor ni Yahweh.
36 But he that misseth me wrongeth his own soul; all they that hate me love death.'
Apan siya nga mapakyas sa pagpangita kanako, nagdaot sa iyang kaugalingon; ang tanan nga nagdumot kanako nahigugma sa kamatayon.”
