Proverbs 6

1 My son, if thou art become surety for thy neighbour, if thou hast struck thy hands for a stranger —

ای پسرم، اگر ضامن کسی شده و تعهد کرده‌ای که او قرضش را پس بدهد،

2 Thou art snared by the words of thy mouth, thou art caught by the words of thy mouth —

و اگر با این تعهد، خود را گرفتار ساخته‌ای،

3 Do this now, my son, and deliver thyself, seeing thou art come into the hand of thy neighbour; go, humble thyself, and urge thy neighbour.

تو در واقع اسیر او هستی و باید هر چه زودتر خود را از این دام رها سازی. پس فروتن شو و نزد او برو و از او خواهش کن تا تو را از قید این تعهد آزاد سازد.

4 Give not sleep to thine eyes, nor slumber to thine eyelids.

خواب به چشمانت راه نده و آرام ننشین،

5 Deliver thyself as a gazelle from the hand of the hunter, and as a bird from the hand of the fowler.

بلکه مانند آهویی که از چنگ صیاد می‌گریزد یا پرنده‌ای که از دامی که برایش نهاده‌اند می‌رهد، خود را نجات بده.

6 Go to the ant, thou sluggard; consider her ways, and be wise;

ای آدمهای تنبل، زندگی مورچه‌ها را مشاهده کنید و درس عبرت بگیرید.

7 Which having no chief, overseer, or ruler,

آنها ارباب و رهبر و رئیسی ندارند،

8 Provideth her bread in the summer, and gatherest her food in the harvest.

ولی با این همه در طول تابستان زحمت می‌کشند و برای زمستان آذوقه جمع می‌کنند.

9 How long wilt thou sleep, O sluggard? When wilt thou arise out of thy sleep?

اما ای آدم تنبل، کار تو فقط خوابیدن است. پس کی می‌خواهی بیدار شوی؟

10 'Yet a little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to sleep' —

کمی خواب بیشتر، کمی چُرت بیشتر، کمی دست رو دست گذاشتن و استراحت بیشتر،

11 So shall thy poverty come as a runner, and thy want as an armed man.

و فقر و تنگدستی همچون راهزنی مسلح به سراغ تو خواهد آمد.

12 A base person, a man of iniquity, is he that walketh with a froward mouth;

آدم رذل و خبیث کیست؟ آنکه دائم دروغ می‌گوید،

13 That winketh with his eyes, that scrapeth with his feet, that pointeth with his fingers;

و برای فریب دادن مردم با چشمش چشمک می‌زند، با پایش علامت می‌دهد، به انگشت اشاره می‌کند،

14 Frowardness is in his heart, he deviseth evil continually; he soweth discord.

و در فکر پلید خود پیوسته نقشه‌های شرورانه می‌کشد و نزاع بر پا می‌کند.

15 Therefore shall his calamity come suddenly; on a sudden shall he be broken, and that without remedy.

بنابراین، ناگهان دچار بلای علاج‌ناپذیری خواهد شد و در دم از پای در خواهد آمد و علاجی نخواهد بود.

16 There are six things which the LORD hateth, yea, seven which are an abomination unto Him:

هفت چیز است که خداوند از آنها نفرت دارد: نگاه متکبرانه، زبان دروغگو، دستهایی که خون بی‌گناه را می‌ریزند، فکری که نقشه‌های پلید می‌کشد، پاهایی که برای بدی کردن می‌شتابند، شاهدی که دروغ می‌گوید، شخصی که در میان دوستان تفرقه می‌اندازد.

17 Haughty eyes, a lying tongue, and hands that shed innocent blood;

18 A heart that deviseth wicked thoughts, feet that are swift in running to evil;

19 A false witness that breatheth out lies, and he that soweth discord among brethren.

20 My son, keep the commandment of thy father, and forsake not the teaching of thy mother;

ای پسر من، اوامر پدر خود را به جا آور و تعالیم مادرت را فراموش نکن.

21 Bind them continually upon thy heart, tie them about thy neck.

سخنان ایشان را آویزه گوش خود نما و نصایح آنها را در دل خود جای بده.

22 When thou walkest, it shall lead thee, when thou liest down, it shall watch over thee; and when thou awakest, it shall talk with thee.

اندرزهای ایشان تو را در راهی که می‌روی هدایت خواهند کرد و هنگامی که در خواب هستی از تو مواظبت خواهند نمود و چون بیدار شوی با تو سخن خواهند گفت؛

23 For the commandment is a lamp, and the teaching is light, and reproofs of instruction are the way of life;

زیرا تعالیم و تأدیب‌های ایشان مانند چراغی پر نور راه زندگی تو را روشن می‌سازند.

24 To keep thee from the evil woman, from the smoothness of the alien tongue.

نصایح ایشان تو را از زنان بدکاره و سخنان فریبنده‌شان دور نگه می‌دارد.

25 Lust not after her beauty in thy heart; neither let her captivate thee with her eyelids.

دلباخته زیبایی این گونه زنان نشو. نگذار عشوه‌گری‌های آنها تو را وسوسه نماید؛

26 For on account of a harlot a man is brought to a loaf of bread, but the adulteress hunteth for the precious life.

زیرا زن فاحشه تو را محتاج نان می‌کند و زن بدکاره زندگی تو را تباه می‌سازد.

27 Can a man take fire in his bosom, and his clothes not be burned?

آیا کسی می‌تواند آتش را در بر بگیرد و نسوزد؟

28 Or can one walk upon hot coals, and his feet not be scorched?

آیا می‌تواند روی زغالهای داغ راه برود و پاهایش سوخته نشود؟

29 So he that goeth in to his neighbour's wife; whosoever toucheth her shall not go unpunished.

همچنان است مردی که با زن دیگری زنا کند. او نمی‌تواند از مجازات این گناه فرار کند.

30 Men do not despise a thief, if he steal to satisfy his soul when he is hungry;

اگر کسی به دلیل گرسنگی دست به دزدی بزند مردم او را سرزنش نمی‌کنند،

31 But if he be found, he must restore sevenfold, he must give all the substance of his house.

با این حال وقتی به دام بیفتد باید هفت برابر آنچه که دزدیده است جریمه بدهد، ولو اینکه این کار به قیمت از دست دادن همهٔ اموالش تمام شود.

32 He that committeth adultery with a woman lacketh understanding; he doeth it that would destroy his own soul.

اما کسی که مرتکب زنا می‌شود احمق است، زیرا جان خود را تباه می‌کند.

33 Wounds and dishonour shall he get, and his reproach shall not be wiped away.

او را خواهند زد و ننگ و رسوایی تا ابد گریبانگیر او خواهد بود؛

34 For jealousy is the rage of a man, and he will not spare in the day of vengeance.

زیرا آتش خشم و حسادت شوهر آن زن شعله‌ور می‌گردد و با بی‌رحمی انتقام می‌گیرد.

35 He will not regard any ransom; neither will he rest content, though thou givest many gifts.

او تاوانی قبول نخواهد کرد و هیچ هدیه‌ای خشم او را فرو نخواهد نشاند.