Proverbs 3
1 My son, forget not my teaching; but let thy heart keep my commandments;
Anak ko, ayaw hikalimti ang akong Kasugoan; Apan pabantayi sa imong kasingkasing ang akong mga sugo:
2 For length of days, and years of life, and peace, will they add to thee.
Kay ang kadugayon sa mga adlaw, ug mga tuig sa kinabuhi, Ug pakigdait, sila igadugang kanimo.
3 Let not kindness and truth forsake thee; bind them about thy neck, write them upon the table of thy heart;
Ayaw pagpabiyaa kanimo ang kalolot ug kamatuoran: Ihigot mo sila sa imong liog; Isulat mo sila ibabaw sa papan sa imong kasingkasing:
4 So shalt thou find grace and good favour in the sight of God and man.
Aron ikaw makakaplag sa kalomo ug maayong salabutan Sa atubangan sa Dios aug sa tawo.
5 Trust in the LORD with all thy heart, and lean not upon thine own understanding.
Sumalig ka kang Jehova sa bug-os mong kasingkasing, Ug ayaw pagsalig sa imong kaugagalingong salabutan:
6 In all thy ways acknowledge Him, and He will direct thy paths.
Sa tanan nimong mga dalan ilha siya, Ug siya magamando sa imong mga alagianan.
7 Be not wise in thine own eyes; fear the LORD, and depart from evil;
Ayaw pagpakamaalamon sa imong kaugalingong mga mata; Kahadlokan mo si Jehova, ug pahalayo gikan sa dautan:
8 It shall be health to thy navel, and marrow to thy bones.
Kana mahimong kaayohan sa imong pusod, Ug utok sa imong mga bukog.
9 Honour the LORD with thy substance, and with the first-fruits of all thine increase;
Pasidunggi si Jehova pinaagi sa imong manggad, Ug sa mga inunahang bunga sa tanan mong abut:
10 So shall thy barns be filled with plenty, and thy vats shall overflow with new wine.
Aron ang imong mga kamalig mapuno sa kadaghan, Ug ang imong pug-anan magaawas sa bag-ong vino.
11 My son, despise not the chastening of the LORD, neither spurn thou His correction;
Anak ko, ayaw pagtamaya ang pagcastigo ni Jehova; Ni magsubo ka sa iyang pagbadlong:
12 For whom the LORD loveth He correcteth, even as a father the son in whom he delighteth.
Kay kinsa kadto nga gihigugma ni Jehova iyang ginabadlong, Maingon sa usa ka amahan sa anak nga iyang gikahimut-an.
13 Happy is the man that findeth wisdom, and the man that obtaineth understanding.
Malipayon ang tawo nga makakaplag sa kaalam, Ug ang tawo nga makakab-ut sa pagsabut.
14 For the merchandise of it is better than the merchandise of silver, and the gain thereof than fine gold.
Kay ang pagpakabaton niini labi pang maayo kay sa pagmanggad sa salapi, Ug ang kaayohan niini labaw pa kay sa fino nga bulawan.
15 She is more precious than rubies; and all the things thou canst desire are not to be compared unto her.
Siya labi pang bililhon kay sa mga rubi: Ug walay mausa sa mga butang nga imong ginatinguha nga ikatanding niana.
16 Length of days is in her right hand; in her left hand are riches and honour.
Ang hataas nga mga adlaw anaa sa iyang kamot nga too; Diha sa iyang kamot nga wala anaa ang bahandi ug kadungganan.
17 Her ways are ways of pleasantness, and all her paths are peace.
Ang iyang mga dalan maoy mga dalan sa kahimut-anan, Ug ang tanan niyang mga alagianan mga pakigdait.
18 She is a tree of life to them that lay hold upon her, and happy is every one that holdest her fast.
Siya maoy usa ka kahoy sa kinabuhi kanila nga mokupot kaniya: Ug malipayon ang tagsatagsa nga magahawid kaniya.
19 The LORD by wisdom founded the earth; by understanding He established the heavens.
Si Jehova pinaagi sa kaalam mitukod sa yuta; Pinaagi sa pagsabut iyang gitukod ang kalangitan.
20 By His knowledge the depths were broken up, and the skies drop down the dew.
Pinaagi sa iyang kinaadman ang mga kahiladman nangaabli, Ug ang kalangitan nagapatagas sa tun-og.
21 My son, let not them depart from thine eyes; keep sound wisdom and discretion;
Anak ko, ayaw sila pagpabulaga gikan sa imong mga mata; Batoni ang halalum nga kaalam ug ang pagkabuotan:
22 So shall they be life unto thy soul, and grace to thy neck.
Sa ingon niana sila mahimong kinabuhi alang sa imong kalag, Ug gracia sa imong liog.
23 Then shalt thou walk in thy way securely, and thou shalt not dash thy foot.
Unya magalakat ikaw sa imong dalan nga may kasigurohan, Ug ang imong tiil dili mahapangdol.
24 When thou liest down, thou shalt not be afraid; yea, thou shalt lie down, and thy sleep shall be sweet.
Sa diha nga ikaw mohigda, dili ka malisang: Oo, ikaw mohigda, ug ang imong pagkatulog matam-is.
25 Be not afraid of sudden terror, neither of the destruction of the wicked, when it cometh;
Ayaw kalisang sa hinanali nga kahadlok, Ni sa pagkalaglag sa dautan, kong kini modangat:
26 For the LORD will be thy confidence, and will keep thy foot from being caught.
Kay si Jehova mao ang imong kasaligan, Ug magabantay sa imong tiil nga dili hidakpan.
27 Withhold not good from him to whom it is due, when it is in the power of thy hand to do it.
Ayaw pag ihikaw ang kaayohan gikan kanila diin kini gikinahanglan, Sa diha nga kini anaa sa gahum sa imong kamot ang pagbuhat niini.
28 Say not unto thy neighbour: 'Go, and come again, and to-morrow I will give'; when thou hast it by thee.
Ayaw pag-ingon sa imong isigkatawo: Lakat, ug bumalik ka pagusab, Ug sa pagkaugma ako mohatag; Sa diha nga ikaw aduna na niana.
29 Devise not evil against thy neighbour, seeing he dwelleth securely by thee.
Ayaw pagtinguha sa kadautan batok sa imong isigkatawo, Sa makita mo nga siya nagapuyo sa kasigurohan tupad kanimo.
30 Strive not with a man without cause, if he have done thee no harm.
Ayaw pagpakig-away sa usa ka tawo sa walay gipasikaran, Kong siya wala maghilabut kanimo.
31 Envy thou not the man of violence, and choose none of his ways.
Ayaw kasinahi ang tawo nga malupigon, Ug ayaw pagpilia ang iyang mga dalan.
32 For the perverse is an abomination to the LORD; but His counsel is with the upright.
Kay ang tawo nga sukwahi maoy usa ka dulumtanan kang Jehova; Apan ang iyang pagpakighigala anaa uban sa mga tawong matul-id.
33 The curse of the LORD is in the house of the wicked; but He blesseth the habitation of the righteous.
Ang pagpanghimaraut ni Jehova anaa sa balay sa dautan; Apan iyang pagapanalanginan ang puloy-anan sa tawong matarung.
34 If it concerneth the scorners, He scorneth them, but unto the humble He giveth grace.
Sa pagkatinuod siya nagayubit sa mga mayubiton; Apan siya nagahatag ug gracia sa mga mapainubsanon.
35 The wise shall inherit honour; but as for the fools, they carry away shame.
Ang manggialamon makapanunod sa himaya; Apan ang kaulaw maoy makapauswag sa mga buang.
