Proverbs 24
1 Be not thou envious of evil men, neither desire to be with them.
Nie naśladuj ludzi złych, ani żądaj przebywać z nimi;
2 For their heart studieth destruction, and their lips talk of mischief.
Albowiem serce ich myśli o drapiestwie, a wargi ich mówią o uciśnieniu.
3 Through wisdom is a house builded; and by understanding it is established;
Mądrością bywa dom zbudowany, a roztropnością umocniony.
4 And by knowledge are the chambers filled with all precious and pleasant riches.
Zaiste przez umiejętność komory napełnione bywają wszelakiemi bogactwami kosztownemi i wdzięcznemi.
5 A wise man is strong; yea, a man of knowledge increaseth strength.
Człowiek mądry mocny jest, a mąż umiejętny przydaje siły.
6 For with wise advice thou shalt make thy war; and in the multitude of counsellors there is safety.
Albowiem przez mądrą radę zwiedziesz bitwę, a wybawienie przez mnóstwo radców mieć będziesz.
7 Wisdom is as unattainable to a fool as corals; he openeth not his mouth in the gate.
Wysokie są głupiemu mądrości; w bramie nie otworzy ust swoich.
8 He that deviseth to do evil, men shall call him a mischievous person.
Kto myśli źle czynić, tego złośliwym zwać będą.
9 The thought of foolishness is sin; and the scorner is an abomination to men.
Zła myśl głupiego jest grzechem, a pośmiewca jest obrzydliwością ludzką.
10 If thou faint in the day of adversity, thy strength is small indeed.
Jeźli będziesz gnuśnym, tedy w dzień ucisku słaba będzie siła twoja.
11 Deliver them that are drawn unto death; and those that are ready to be slain wilt thou forbear to rescue?
Wybawiaj pojmanych na śmierć; a od tych, którzy idą na stracenie, nie odwracaj się.
12 If thou sayest: 'Behold, we knew not this', doth not He that weigheth the hearts consider it? And He that keepeth thy soul, doth not He know it? And shall not He render to every man according to his works?
Jeźli rzeczesz: Otośmy o tem nie wiedzieli; izali ten, który waży serca, nie rozumie? a ten, który strzeże duszy twojej, nie rozezna? i nie odda człowiekowi według uczynków jego?
13 My son, eat thou honey, for it is good, and the honeycomb is sweet to thy taste;
Jedz miód, synu mój! bo dobry, i plastr słodki podniebieniu twemu;
14 So know thou wisdom to be unto thy soul; if thou hast found it, then shall there be a future, and thy hope shall not be cut off.
Tak umiejętność mądrości duszy twojej, jeźliże ją znajdziesz; onać będzie nagrodą, a nadzieja twoja nie będzie wycięta.
15 Lie not in wait, O wicked man, against the dwelling of the righteous, spoil not his resting-place;
Nie czyń zasadzki, niezbożniku! na przybytek sprawiedliwego, a nie przeszkadzaj odpocznieniu jego.
16 For a righteous man falleth seven times, and riseth up again, but the wicked stumble under adversity.
Bo choć siedm kroć upada sprawiedliwy, przecie zaś powstaje; ale niezbożni wpadną w nieszczęście.
17 Rejoice not when thine enemy falleth, and let not thy heart be glad when he stumbleth;
Gdy upadnie nieprzyjaciel twój, nie ciesz się; i gdy się potknie, niech się nie raduje serce twoje;
18 Lest the LORD see it, and it displease Him, and He turn away His wrath from him.
Aby snać nie ujrzał Pan, a nie podobałoby się to w oczach jego, i odwróciłby od niego gniew swój na cię.
19 Fret not thyself because of evildoers, neither be thou envious at the wicked;
Nie gniewaj się dla złośników, ani się udawaj za niepobożnymi;
20 For there will be no future to the evil man, the lamp of the wicked shall be put out.
Boć nie weźmie złośnik nagrody; pochodnia niepobożnych zgaśnie.
21 My son, fear thou the LORD and the king, and meddle not with them that are given to change;
Synu mój! bój się Pana i króla, a z niestatecznymi nie mięszaj się;
22 For their calamity shall rise suddenly; and who knoweth the ruin from them both?
Boć znagła powstanie zginienie ich, a upadek obydwóch któż wie?
23 These also are sayings of the wise. To have respect of persons in judgment is not good.
I toć też mądrym należy: wzgląd mieć na osobę u sądu, nie dobra.
24 He that saith unto the wicked: 'Thou art righteous', peoples shall curse him, nations shall execrate him;
Tego, który mówi niepobożnemu; Jesteś sprawiedliwy, będą ludzie przeklinać, a narody się nim brzydzić będą.
25 But to them that decide justly shall be delight, and a good blessing shall come upon them.
Ale którzy go karzą, szczęśliwi będą, a przyjdzie na nich błogosławieństwo każdego dobrego.
26 He kisseth the lips that giveth a right answer.
Pocałują wargi tego, co mówi słowa prawdziwe.
27 Prepare thy work without, and make it fit for thyself in the field; and afterwards build thy house.
Rozrządź na polu robotę twoję, a sprawuj pilnie rolę swoję; a potem będziesz budował dom twój.
28 Be not a witness against thy neighbour without cause; and deceive not with thy lips.
Nie bądź świadkiem lekkomyślnym przeciw bliźniemu swemu, ani czyń łagodnych namów wargami swemi.
29 Say not: 'I will do so to him as he hath done to me; I will render to the man according to his work.'
Nie mów: Jako mi uczynił, tak mu uczynię; oddam mężowi temu według uczynku jego.
30 I went by the field of the slothful, and by the vineyard of the man void of understanding;
Szedłem przez pole męża leniwego a przez winnicę człowieka głupiego;
31 And, lo, it was all grown over with thistles, the face thereof was covered with nettles, and the stone wall thereof was broken down.
A oto porosła wszędzie ostem; pokrzywy wszystko pokryły, a płot kamienny jej rozwalił się.
32 Then I beheld, and considered well; I saw, and received instruction.
Co ja ujrzawszy złożyłem to do serca mego, a widząc to wziąłem to ku przestrodze.
33 'Yet a little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to sleep' —
Trochę się prześpisz, trochę podrzemiesz, trochę złożysz ręce, abyś odpoczywał;
34 So shall thy poverty come as a runner, and thy want as an armed man.
A wtem ubóstwo twoje przyjdzie jako podróżny, a niedostatek twój jako mąż zbrojny.
