Proverbs 23

1 When thou sittest to eat with a ruler, consider well him that is before thee;

۱ چون با حاکم به غذا خوردن نشینی، درآنچه پیش روی تو است تامل نما.

2 And put a knife to thy throat, if thou be a man given to appetite.

۲ و اگر مرد اکول هستی کارد بر گلوی خودبگذار.

3 Be not desirous of his dainties; seeing they are deceitful food.

۳ به خوراکهای لطیف او حریص مباش، زیراکه غذای فریبنده است.

4 Weary not thyself to be rich; cease from thine own wisdom.

۴ برای دولتمند شدن خود را زحمت مرسان واز عقل خود باز ایست.

5 Wilt thou set thine eyes upon it? it is gone; for riches certainly make themselves wings, like an eagle that flieth toward heaven.

۵ آیا چشمان خود را بر آن خواهی دوخت که نیست می‌باشد؟ زیرا که دولت البته برای خودبالها می‌سازد، و مثل عقاب در آسمان می‌پرد.

6 Eat thou not the bread of him that hath an evil eye, neither desire thou his dainties;

۶ نان مرد تنگ نظر را مخور، و به جهت خوراکهای لطیف او حریص مباش.

7 For as one that hath reckoned within himself, so is he: 'Eat and drink', saith he to thee; but his heart is not with thee.

۷ زیرا چنانکه در دل خود فکر می‌کند خود اوهمچنان است. تو را می‌گوید: بخور و بنوش، امادلش با تو نیست.

8 The morsel which thou hast eaten shalt thou vomit up, and lose thy sweet words.

۸ لقمه‌ای را که خورده‌ای قی خواهی کرد، وسخنان شیرین خود را بر باد خواهی داد.

9 Speak not in the ears of a fool; for he will despise the wisdom of thy words.

۹ به گوش احمق سخن مگو، زیرا حکمت کلامت را خوار خواهد شمرد.

10 Remove not the ancient landmark; and enter not into the fields of the fatherless;

۱۰ حد قدیم را منتقل مساز، و به مزرعه یتیمان داخل مشو،

11 For their Redeemer is strong; He will plead their cause with thee.

۱۱ زیرا که ولی ایشان زورآور است، و با تو دردعوی ایشان مقاومت خواهد کرد.

12 Apply thy heart unto instruction, and thine ears to the words of knowledge.

۱۲ دل خود را به ادب مایل گردان، و گوش خود را به کلام معرفت.

13 Withhold not correction from the child; for though thou beat him with the rod, he will not die.

۱۳ از طفل خود تادیب را باز مدار که اگر او رابا چوب بزنی نخواهد مرد،

14 Thou beatest him with the rod, and wilt deliver his soul from the nether-world. (Sheol h7585)

۱۴ پس او را با چوب بزن، و جان او را از هاویه نجات خواهی داد. (Sheol h7585)

15 My son, if thy heart be wise, my heart will be glad, even mine;

۱۵ ‌ای پسر من اگر دل تو حکیم باشد، دل من (بلی دل ) من شادمان خواهد شد.

16 Yea, my reins will rejoice, when thy lips speak right things.

۱۶ و گرده هایم وجد خواهد نمود، هنگامی که لبهای تو به راستی متکلم شود.

17 Let not thy heart envy sinners, but be in the fear of the LORD all the day;

۱۷ دل تو به جهت گناهکاران غیور نباشد، امابه جهت ترس خداوند تمامی روز غیور باش،

18 For surely there is a future; and thy hope shall not be cut off.

۱۸ زیرا که البته آخرت هست، و امید تومنقطع نخواهد شد.

19 Hear thou, my son, and be wise, and guide thy heart in the way.

۱۹ پس تو‌ای پسرم بشنو و حکیم باش، و دل خود را در طریق مستقیم گردان.

20 Be not among winebibbers; among gluttonous eaters of flesh;

۲۰ از زمره میگساران مباش، و از آنانی که بدنهای خود را تلف می‌کنند.

21 For the drunkard and the glutton shall come to poverty; and drowsiness shall clothe a man with rags.

۲۱ زیرا که میگسار و مسرف، فقیر می‌شود وصاحب خواب به خرقه‌ها ملبس خواهد شد.

22 Hearken unto thy father that begot thee, and despise not thy mother when she is old.

۲۲ پدر خویش را که تو را تولید نمود گوش گیر، و مادر خود را چون پیر شود خوار مشمار.

23 Buy the truth, and sell it not; also wisdom, and instruction, and understanding.

۲۳ راستی را بخر و آن را مفروش، و حکمت وادب و فهم را.

24 The father of the righteous will greatly rejoice; and he that begetteth a wise child will have joy of him.

۲۴ پدر فرزند عادل به غایت شادمان می‌شود، و والد پسر حکیم از او مسرور خواهد گشت.

25 Let thy father and thy mother be glad, and let her that bore thee rejoice.

۲۵ پدرت و مادرت شادمان خواهند شد، ووالده تو مسرور خواهد گردید.

26 My son, give me thy heart, and let thine eyes observe my ways.

۲۶ ‌ای پسرم دل خود را به من بده، و چشمان تو به راههای من شاد باشد،

27 For a harlot is a deep ditch; and an alien woman is a narrow pit.

۲۷ چونکه زن زانیه حفره‌ای عمیق است، و زن بیگانه چاه تنگ.

28 She also lieth in wait as a robber, and increaseth the faithless among men.

۲۸ او نیز مثل راهزن در کمین می‌باشد، وخیانتکاران را در میان مردم می‌افزاید.

29 Who crieth: 'Woe'? who: 'Alas'? who hath contentions? who hath raving? who hath wounds without cause? who hath redness of eyes?

۲۹ وای از آن کیست و شقاوت از آن که ونزاعها از آن کدام و زاری از آن کیست وجراحت های بی‌سبب از آن که و سرخی چشمان از آن کدام؟

30 They that tarry long at the wine; they that go to try mixed wine.

۳۰ آنانی را است که شرب مدام می‌نمایند، و برای چشیدن شراب ممزوج داخل می‌شوند.

31 Look not thou upon the wine when it is red, when it giveth its colour in the cup, when it glideth down smoothly;

۳۱ به شراب نگاه مکن وقتی که سرخ‌فام است، حینی که حبابهای خود را در جام ظاهر می‌سازد، و به ملایمت فرو می‌رود.

32 At the last it biteth like a serpent, and stingeth like a basilisk.

۳۲ اما در آخر مثل مار خواهد گزید، و مانندافعی نیش خواهد زد.

33 Thine eyes shall behold strange things, and thy heart shall utter confused things.

۳۳ چشمان تو چیزهای غریب را خواهد دید، و دل تو به چیزهای کج تنطق خواهد نمود،

34 Yea, thou shalt be as he that lieth down in the midst of the sea, or as he that lieth upon the top of a mast.

۳۴ و مثل کسی‌که در میان دریا می‌خوابدخواهی شد، یا مانند کسی‌که بر سر دکل کشتی می‌خسبد،

35 'They have struck me, and I felt it not, they have beaten me, and I knew it not; when shall I awake? I will seek it yet again.'

۳۵ و خواهی گفت: مرا زدند لیکن درد رااحساس نکردم، مرا زجر نمودند لیکن نفهمیدم. پس کی بیدار خواهم شد؟ همچنین معاودت می‌کنم و بار دیگر آن را می‌طلبم.