Proverbs 20
1 Wine is a mocker, strong drink is riotous; and whosoever reeleth thereby is not wise.
Ang alak ay manunuya, ang matapang na alak ay manggugulo; at sinomang napaliligaw sa kaniya ay hindi pantas.
2 The terror of a king is as the roaring of a lion: he that provoketh him to anger forfeiteth his life.
Ang kakilabutan ng hari ay parang ungal ng leon: ang namumungkahi sa kaniya sa galit ay nagkakasala laban sa kaniyang sariling buhay.
3 It is an honour for a man to keep aloof from strife; but every fool will be snarling.
Karangalan sa tao ang magingat sa pakikipagkaalit: nguni't bawa't mangmang ay magiging palaaway.
4 The sluggard will not plow when winter setteth in; therefore he shall beg in harvest, and have nothing.
Ang tamad ay hindi magaararo dahil sa tagginaw; kaya't siya'y magpapalimos sa pagaani, at wala anoman.
5 Counsel in the heart of man is like deep water; but a man of understanding will draw it out.
Payo sa puso ng tao ay parang malalim na tubig; nguni't iibigin ng taong naguunawa.
6 Most men will proclaim every one his own goodness; but a faithful man who can find?
Maraming tao ay magtatanyag bawa't isa ng kaniyang sariling kagandahang-loob: nguni't sinong makakasumpong sa taong tapat?
7 He that walketh in his integrity as a just man, happy are his children after him.
Ang ganap na tao na lumalakad sa kaniyang pagtatapat, mapapalad ang kaniyang mga anak na susunod sa kaniya.
8 A king that sitteth on the throne of judgment scattereth away all evil with his eyes.
Ang hari na nauupo sa luklukan ng kahatulan pinananabog ng kaniyang mga mata ang lahat na kasamaan.
9 Who can say: 'I have made my heart clean, I am pure from my sin'?
Sinong makapagsasabi, nilinis ko ang aking puso, ako'y dalisay sa aking kasalanan?
10 Divers weights, and divers measures, both of them alike are an abomination to the LORD.
Mga iba't ibang panimbang, at mga iba't ibang takalan, kapuwa mga karumaldumal sa Panginoon.
11 Even a child is known by his doings, whether his work be pure, and whether it be right.
Ang bata man ay nagpapakilala sa kaniyang mga gawa, kung ang kaniyang gawa ay magiging malinis, at kung magiging matuwid.
12 The hearing ear, and the seeing eye, the LORD hath made even both of them.
Ang nakikinig na tainga, at ang nakakakitang mata, kapuwa ginawa ng Panginoon.
13 Love not sleep, lest thou come to poverty; open thine eyes, and thou shalt have bread in plenty.
Huwag mong ibigin ang pagtulog, baka ka madukha; idilat mo ang iyong mga mata, at mabubusog ka ng tinapay.
14 'It is bad, it is bad', saith the buyer; but when he is gone his way, then he boasteth.
Walang halaga, walang halaga, sabi ng mamimili: nguni't pagka nakalayo siya, naghahambog nga.
15 There is gold, and a multitude of rubies; but the lips of knowledge are a precious jewel.
May ginto, at saganang mga rubi: nguni't ang mga labi ng kaalaman ay mahalagang hiyas.
16 Take his garment that is surety for a stranger; and hold him in pledge that is surety for an alien woman.
Kunin mo ang kaniyang suot na nananagot sa di kilala; at tanggapan mo ng sanla ang nananagot sa mga di kilala.
17 Bread of falsehood is sweet to a man; but afterwards his mouth shall be filled with gravel.
Tinapay ng kasinungalingan ay matamis sa tao: nguni't pagkatapos ay mabubusog ang kaniyang bibig ng batong lapok.
18 Every purpose is established by counsel; and with good advice carry on war.
Bawa't panukala ay natatatag sa pamamagitan ng payo: at sa pamamagitan ng pantas na pamamatnubay ay makikipagdigma ka.
19 He that goeth about as a talebearer revealeth secrets; therefore meddle not with him that openeth wide his lips.
Ang yumayaong mapaghatid-dumapit ay naghahayag ng mga lihim: kaya't huwag kang makisalamuha sa kaniya na nagbubukang maluwang ng kaniyang mga labi.
20 Whoso curseth his father or his mother, his lamp shall be put out in the blackest darkness.
Siyang sumusumpa sa kaniyang ama o sa kaniyang ina, ang kaniyang ilawan ay papatayin sa salimuot na kadiliman.
21 An estate may be gotten hastily at the beginning; but the end thereof shall not be blessed.
Ang mana ay matatamong madali sa pasimula; nguni't ang wakas niyao'y hindi pagpapalain.
22 Say not thou: 'I will requite evil'; wait for the LORD, and He will save thee.
Huwag mong sabihin, ako'y gaganti ng kasamaan: maghintay ka sa Panginoon, at kaniyang ililigtas ka.
23 Divers weights are an abomination to the LORD; and a false balance is not good.
Mga iba't ibang panimbang ay karumaldumal sa Panginoon; at ang sinungaling na timbangan ay hindi mabuti.
24 A man's goings are of the LORD; how then can man look to his way?
Ang mga lakad ng tao ay sa Panginoon; paano ngang mauunawa ng tao ang kaniyang lakad?
25 It is a snare to a man rashly to say: 'Holy', and after vows to make inquiry.
Silo nga sa tao ang magsabi ng walang pakundangan, banal nga, at magsiyasat pagkatapos ng mga panata.
26 A wise king sifteth the wicked, and turneth the wheel over them.
Ang pantas na hari ay nagpapapanabog ng masama. At dinadala sa kanila ang gulong na panggiik.
27 The spirit of man is the lamp of the LORD, searching all the inward parts.
Ang diwa ng tao ay ilawan ng Panginoon, na sumisiyasat ng mga pinakaloob na bahagi ng tiyan.
28 Mercy and truth preserve the king; and his throne is upheld by mercy.
Kagandahang-loob at katotohanan ay nagpapalagi sa hari: at ang kaniyang luklukan ay inaalalayan ng kagandahang-loob.
29 The glory of young men is their strength; and the beauty of old men is the hoary head.
Ang kaluwalhatian ng mga binata ay ang kanilang kalakasan: at ang kagandahan ng matanda ay ang ulong may uban.
30 Sharp wounds cleanse away evil; so do stripes that reach the inward parts.
Ang mga latay na sumasakit ay lumilinis ng kasamaan: at ang mga hampas ay dinaramdam sa mga pinakaloob na bahagi ng tiyan.
