Proverbs 15
1 A soft answer turneth away wrath; but a grievous word stirreth up anger.
Ang tubag nga malomo makapahupay sa kapungot; Apan ang pulong nga mahait makapapukaw sa kasuko.
2 The tongue of the wise useth knowledge aright; but the mouth of fools poureth out foolishness.
Ang dila sa manggialamon sa matul-id nagapamulong ug kahibalo; Apan ang baba sa mga buang nagabubo sa kabuangan.
3 The eyes of the LORD are in every place, keeping watch upon the evil and the good.
Ang mga mata ni Jehova anaa sa tanang dapit, Nga nagabantay ibabaw sa dautan ug sa maayo.
4 A soothing tongue is a tree of life; but perverseness therein is a wound to the spirit.
Ang dila nga mahuyo maoy usa ka kahoy sa kinabuhi; Apan ang pagkasukwahi niana maoy pagkabungkag sa espiritu.
5 A fool despiseth his father's correction; but he that regardeth reproof is prudent.
Ang usa ka buang magatamay sa pagsaway sa iyang amahan; Apan kadtong nagatagad sa pagbadlong nagapakita sa pagkabuotan.
6 In the house of the righteous is much treasure; but in the revenues of the wicked is trouble.
Diha sa balay sa tawong matarung adunay daghang bahandi; Apan diha sa mga abut sa tawong dautan anaa ang kasamok.
7 The lips of the wise disperse knowledge; but the heart of the foolish is not stedfast.
Ang mga ngabil sa manggialamon nagabutyag ug kahibalo; Apan ang kasingkasing sa buangbuang dili magabuhat sa ingon.
8 The sacrifice of the wicked is an abomination to the LORD; but the prayer of the upright is His delight.
Ang halad sa tawong dautan maoy usa ka dulumtanan kang Jehova; Apan ang pag-ampo sa tawong matul-id maoy iyang kalipay.
9 The way of the wicked is an abomination to the LORD; but He loveth him that followeth after righteousness.
Ang dalan sa dautan maoy usa ka dulumtanan kang Jehova; Apan iyang gihigugma kadtong nagasunod sa pagkamatarung.
10 There is grievous correction for him that forsaketh the way; and he that hateth reproof shall die.
Adunay mapait nga pagsaway alang niadtong mibulag sa dalan; Ug kadtong nagadumot sa pagbadlong mamatay man.
11 The nether-world and Destruction are before the LORD; how much more then the hearts of the children of men! (Sheol h7585)
Ang Sheol ug ang Pagkalaglag anaa sa atubangan ni Jehova; Nan daw unsa pa ang paglabaw sa mga kasingkasing sa mga anak sa mga tawo! (Sheol h7585)
12 A scorner loveth not to be reproved; he will not go unto the wise.
Ang usa ka mayubiton dili mahagugma nga pagabadlongon; Siya dili moadto sa pakigtipon sa manggialamon.
13 A merry heart maketh a cheerful countenance; but by sorrow of heart the spirit is broken.
Ang malipayong kasingkasing nagapadayag sa usa ka masayag nga panagway; Apan tungod sa kasubo sa kasingkasing ang espiritu mamaluya.
14 The heart of him that hath discernment seeketh knowledge; but the mouth of fools feedeth on folly.
Ang kasingkasing niadtong may salabutan nagapangita ug kahibalo; Apan ang baba sa mga buang nagakaon sa mga binuang.
15 All the days of the poor are evil; but he that is of a merry heart hath a continual feast.
Ang tanang mga adlaw sa mga sinakit mga kadaut man; Apan kadtong adunay malipayong kasingkasing may kombira sa kanunay.
16 Better is little with the fear of the LORD, than great treasure and turmoil therewith.
Maayo pa ang diyutay nga inubanan sa pagkahadlok kang Jehova, Kay sa dakung bahandi ug inubanan sa kasamok.
17 Better is a dinner of herbs where love is, than a stalled ox and hatred therewith.
Maayo pa ang usa ka paniudto sa mga utanon, diin anaa ang gugma, Kay sa linaming nga vaca ug ang pagdumot anaa niana.
18 A wrathful man stirreth up discord; but he that is slow to anger appeaseth strife.
Ang usa ka tawo nga masukanon nagahagit ug pagpakigaway; Apan kadtong mahinay sa pagkasuko nagapalinaw sa pagkabingkil.
19 The way of the sluggard is as though hedged by thorns; but the path of the upright is even.
Ang dalan sa tapulan maingon sa usa ka koral sa mga tunok; Apan ang dalan sa tawong matul-id gihimong usa ka halapad nga dalan
20 A wise son maketh a glad father; but a foolish man despiseth his mother.
Ang usa ka anak nga manggialamon maoy kalipay sa iyang amahan; Apan ang usa ka tawong buangbuang nagatamay sa iyang inahan.
21 Folly is joy to him that lacketh understanding; but a man of discernment walketh straightforwards.
Ang binuang maoy kalipay niadtong walay kaalam; Apan ang tawo nga masinabuton nagatul-id sa iyang paglakaw.
22 For want of counsel purposes are frustrated; but in the multitude of counsellors they are established.
Diin walay pagtambag, ang mga tinguha makawang; Apan diha sa panon sa mga magtatambag sila mangatukod.
23 A man hath joy in the answer of his mouth; and a word in due season, how good is it!
Ang tawo may kalipay diha sa pagtubag sa iyang baba; Ug ang usa ka pulong nga angay sa panahon, pagkaayo niana!
24 The path of life goeth upward for the wise, that he may depart from the nether-world beneath. (Sheol h7585)
Alang manggialamon ang dalan sa kinabuhi nagapadulong ngadto sa itaas, Aron siya mobiya gikan sa Sheol sa ubos. (Sheol h7585)
25 The LORD will pluck up the house of the proud; but He will establish the border of the widow.
Si Jehova magaluka sa balay sa mapahitas-on; Apan siya magapalig-on sa utlanan sa balo nga babaye.
26 The thoughts of wickedness are an abomination to the LORD; but words of pleasantness are pure.
Ang mga lalang nga dautan maoy dulumtanan kang Jehova; Apan ang mga pulong sa kalipay mga ulay man.
27 He that is greedy of gain troubleth his own house; but he that hateth gifts shall live.
Kadtong hakog sa ganancia nagasamok sa iyang kaugalingong balay; Apan kadtong nagadumot sa mga hiphip mabuhi.
28 The heart of the righteous studieth to answer; but the mouth of the wicked poureth out evil things.
Ang kasingkasing sa tawong matarung nagatoon sa angay nga ipanubag; Apan ang baba sa dautan nagabubo sa mga dautang butang.
29 The LORD is far from the wicked; but He heareth the prayer of the righteous.
Si Jehova halayo sa mga dautan; Apan siya mamati sa pag-ampo sa mga tawong matarung.
30 The light of the eyes rejoiceth the heart; and a good report maketh the bones fat.
Ang kahayag sa mga mata nagalipay sa kasingkasing; Ug ang mga maayong balita nagapatambok sa mga bukog.
31 The ear that hearkeneth to the reproof of life abideth among the wise.
Ang igdulongog nga mamati sa pagbadlong sa kinabuhi Magapuyo sa taliwala sa mga manggialamon.
32 He that refuseth correction despiseth his own soul; but he that hearkeneth to reproof getteth understanding.
Kadtong nagasalikway sa pagsaway nagatamay sa iyang kaugalingong kalag; Apan kadtong nagapamati sa pagbadlong nakakab-ut sa kahibalo.
33 The fear of the LORD is the instruction of wisdom; and before honour goeth humility.
Ang pagkahadlok kang Jehova maoy pagpahamatngon sa kaalam; Ug ang pagka-mapinaubsanon maga-una sa kadungganan.
