1 Kings 1

1 NOW KING David was old and stricken in years; and they covered him with clothes, but he could get no heat.

Karon ang hari nga si David tigulang na ug hataas na ang panuigon; ug siya gitabonan nila sa mga panapton, apan siya walay kainit.

2 Wherefore his servants said unto him: 'Let there be sought for my lord the king a young virgin; and let her stand before the king, and be a companion unto him; and let her lie in thy bosom, that my lord the king may get heat.'

Busa ang iyang mga ulipon miingon kaniya: Ipapangita alang sa akong ginoong hari ang usa ka batan-ong ulay: ug patindoga siya sa atubangan sa hari ug ipaamoma siya: ug pahigdaa siya sa imong kilid, aron ang akong ginoong hari makakuha ug kainit.

3 So they sought for a fair damsel throughout all the borders of Israel, and found Abishag the Shunammite, and brought her to the king.

Busa sila nangita ug usa ka maanyag nga dalaga sa tibook mga utlanan sa Israel ug nakakaplag kang Abisag, ang Sunamitanhon, ug gidala siya ngadto sa hari.

4 And the damsel was very fair; and she became a companion unto the king, and ministered to him; but the king knew her not.

Ug ang dalaga maanyag kaayo; ug iyang giamoma ang hari, ug gialimahan siya; apan ang hari wala moila kaniya.

5 Now Adonijah the son of Haggith exalted himself, saying: 'I will be king'; and he prepared him chariots and horsemen, and fifty men to run before him.

Unya si Adonia ang anak nga lalake ni Haggith nagapahataas sa iyang kaugalingon, nga nagaingon: Ako magahari: ug nangandam siya ug mga carro ug mga mangangabayo, ug kalim-an ka tawo nga magadalagan pag-una kaniya.

6 And his father had not grieved him all his life in saying: 'Why hast thou done so?' and he was also a very goodly man; and he was born after Absalom.

Ug ang iyang amahan wala magpahigawad kaniya sa bisan unsang panahon sa pagsulti nga nagaingon: Nganong gibuhat mo ang ingon niana? ug siya usab usa ka tawo nga maayo kaayo ug dagway; ug siya natawo sunod kang Absalom.

7 And he conferred with Joab the son of Zeruiah, and with Abiathar the priest; and they following Adonijah helped him.

Ug siya nakigsabut kang Joab ang anak nga lalake ni Sarvia, ug uban kang Abiathar, ang sacerdote: ug sila nga mingsunod kang Adonia mingtabang kaniya.

8 But Zadok the priest, and Benaiah the son of Jehoiada, and Nathan the prophet, and Shimei, and Rei, and the mighty men that belonged to David, were not with Adonijah.

Apan si Sadoc, ang sacerdote, ug si Benaia ang anak nga lalake ni Joiada, ug si Nathan, ang manalagna, ug si Semei, ug Reihi, ug ang gamhanang mga tawo nga sakup ni David wala manguban kang Adonia.

9 And Adonijah slew sheep and oxen and fatlings by the stone of Zoheleth, which is beside En-rogel; and he called all his brethren the king's sons, and all the men of Judah the king's servants;

Ug si Adonia miihaw ug mga carnero ug mga vaca ug mga pinatambok nga mga mananap tupad sa bato sa Zoheleth, nga anaa sa luyo sa Rogel; ug gitawag niya ang tanan niyang mga igsoon, ang mga anak nga lalake sa hari, ug ang tanang mga tawo sa Juda, ang mga ulipon sa hari.

10 but Nathan the prophet, and Benaiah, and the mighty men, and Solomon his brother, he called not.

Apan si Nathan, ang manalagna, ug si Benaia, ug ang gamhanang mga tawo, ug si Salomon nga iyang igsoong lalake, wala niya tawga.

11 Then Nathan spoke unto Bath-sheba the mother of Solomon, saying: 'Hast thou not heard that Adonijah the son of Haggith doth reign, and David our lord knoweth it not?

Unya si Nathan namulong kang Bath-sheba ang inahan ni Salomon, nga nagaingon: Wala ba ikaw makadungog nga si Adonia ang anak nga lalake ni Haggith nagahari, ug si David nga atong ginoo wala mahibalo niana?

12 Now therefore come, let me, I pray thee, give thee counsel, that thou mayest save thine own life, and the life of thy son Solomon.

Busa karon, umari ka, tugoti ako, nagahangyo ako kanimo, nga magahatag ug tambag kanimo aron maluwas mo ang imong kaugalingong kinabuhi ug ang kinabuhi sa imong anak nga si Salomon.

13 Go and get thee in unto king David, and say unto him: Didst not thou, my lord, O king, swear unto thy handmaid, saying: Assuredly Solomon thy son shall reign after me, and he shall sit upon my throne? why then doth Adonijah reign?

Lumakaw ka ug umadto ka sa hari nga si David, ug ingna siya: Wala ba ikaw ginoo ko, oh hari, manumpa sa imong ulipon nga babaye, sa pag-ingon: Sa pagkamatuod si Salomon, ang imong anak nga lalake magahari sunod kanako, ug siya magalingkod sa akong trono? Ngano man lagi nga si Adonia maoy nagahari?

14 Behold, while thou yet talkest there with the king, I also will come in after thee, and confirm thy words.'

Ania karon, samtang nga magasulti pa ikaw uban sa hari, ako usab moadto sunod kanimo, ug magapamatuod sa imong mga pulong.

15 And Bath-sheba went in unto the king into the chamber. — Now the king was very old; and Abishag the Shunammite ministered unto the king. —

Ug si Bath-sheba misulod ngadto sa hari didto sa lawak: ug ang hari tigulang na kaayo; ug si Abisag ang Sunamitanhon nag-alagad sa hari.

16 And Bath-sheba bowed, and prostrated herself unto the king. And the king said: 'What wouldest thou?'

Ug si Bath-sheba miyukbo, ug naghatag katahuran sa hari. Ug ang hari miingon: Unsay tuyo mo?

17 And she said unto him: 'My lord, thou didst swear by the LORD thy God unto thy handmaid: Assuredly Solomon thy son shall reign after me, and he shall sit upon my throne.

Ug siya miingon kaniya: Ginoo ko, ikaw nanumpa tungod kang Jehova nga imong Dios, ngadto sa imong ulipon nga babaye, nga nagaingon: Sa pagkamatuod si Salomon nga imong anak nga lalake magahari sunod kanako, ug siya magalingkod sa akong trono.

18 And now, behold, Adonijah reigneth; and thou, my lord the king, knowest it not.

Ug karon, tan-awa, si Adonia maoy nagahari; ug ikaw, akong ginoong hari, wala mahibalo niini.

19 And he hath slain oxen and fatlings and sheep in abundance, and hath called all the sons of the king, and Abiathar, the priest, and Joab the captain of the host; but Solomon thy servant hath he not called.

Ug siya nag-ihaw ug mga vaca ug mga pinatambok nga mga mananap ug mga carnero nga tinagdaghan, ug iyang gitawag ang tanang mga anak nga lalake sa hari ug si Abiathar, ang sacerdote, ug si Joab, ang capitan sa panon; apan si Salomon, ang imong ulipon, wala niya tawga.

20 And thou, my lord the king, the eyes of all Israel are upon thee, that thou shouldest tell them who shall sit on the throne of my lord the king after him.

Ug ikaw, ginoo ko nga hari, ang mga mata sa tibook Israel anaa kanimo, nga sultihan mo sila kong kinsa ang molingkod sa trono sa akong ginoo nga hari sunod kaniya.

21 Otherwise it will come to pass, when my lord the king shall sleep with his fathers, that I and my son Solomon shall be counted offenders.'

Sa laing pagkaagi mahatabo, sa diha nga matulog na ang akong ginoong hari uban sa iyang mga amahan, nga ako ug ang akong anak nga si Salomon pagaisipon lamang nga mga sad-an.

22 And, lo, while she yet talked with the king, Nathan the prophet came in.

Ug, ania karon, samtang nagasulti pa siya sa hari, si Nathan ang manalagna, misulod.

23 And they told the king, saying: 'Behold Nathan the prophet.' And when he was come in before the king, he bowed down before the king with his face to the ground.

Ug ilang gisultihan ang hari, sa pag-ingon: Ania karon, si Nathan ang manalagna. Ug sa diha nga misulod siya sa atubangan sa hari, siya miyukbo sa atubangan sa hari ug ang iyang nawong pinatumong sa yuta.

24 And Nathan said: 'My lord, O king, hast thou said: Adonijah shall reign after me, and he shall sit upon my throne?

Ug si Nathan miingon: Ginoo ko, oh hari, namulong ba ikaw: Si Adonia magahari sunod kanako, ug siya molingkod sa akong trono?

25 For he is gone down this day, and hath slain oxen and fatlings and sheep in abundance, and hath called all the king's sons, and the captains of the host, and Abiathar the priest; and, behold, they eat and drink before him, and say: Long live king Adonijah.

Kay milugsong siya niining adlawa, ug nakapangihaw ug mga vaca ug mga pinatambok nga mga mananap ug mga carnero sa tinagdaghan ug nagpatawag sa tanang mga anak nga lalake sa hari, ug sa mga capitan sa panon, ug kang Abiathar, ang sacerdote; ug, ania karon, sila nangaon ug nanginum sa atubangan niya, ug nanag-ingon: Mabuhi ang hari nga si Adonia!

26 But me, even me thy servant, and Zadok the priest, and Benaiah the son of Jehoiada, and thy servant Solomon hath he not called.

Apan ako, gani ako nga imong ulipon, ug si Sadoc ang sacerdote, ug si Benaia ang anak nga lalake ni Joiada, ug ang imong ulipon nga si Salomon wala niya tawga.

27 Is this thing done by my lord the king, and thou hast not declared unto thy servant who should sit on the throne of my lord the king after him?'

Mao ba kini ang butang nga gibuhat sa akong ginoong hari, ug ikaw wala magpakita sa imong mga ulipon kong kinsa ang molingkod sa trono sa akong ginoong hari sunod kaniya?

28 Then king David answered and said: 'Call me Bath-sheba.' And she came into the king's presence, and stood before the king.

Unya ang hari nga si David mitubag ug miingon: Tawga ngari kanako si Bath-sheba. Ug siya miadto sa atubangan sa hari, ug mitindog sa atubangan sa hari.

29 And the king swore and said: 'As the LORD liveth, who hath redeemed my soul out of all adversity,

Ug ang hari nanumpa, ug miingon: Ingon nga si Jehova buhi, nga maoy nagluwas sa akong kalag gikan sa tanang kalisdanan.

30 verily as I swore unto thee by the LORD, the God of Israel, saying: Assuredly Solomon thy son shall reign after me, and he shall sit upon my throne in my stead; verily so will I do this day.'

Sa pagkamatuod ingon nga ako nanumpa kanimo pinaagi kang Jehova, ang Dios sa Israel, nga nagaingon: Sa pagkatinuod si Salomon ang imong anak magahari sunod kanako, ug siya molingkod sa ibabaw sa akong trono ilis kanako; sa pagkamatuod gayud buhaton ko niining adlawa.

31 Then Bath-sheba bowed with her face to the earth, and prostrated herself to the king, and said: 'Let my lord king David live for ever.'

Unya si Bath-sheba miyukbo uban ang iyang nawong ngadto sa yuta, ug naghatag katahuran sa hari, ug miingon: Hinaut unta nga ang akong ginoong hari nga si David mabuhi sa walay katapusan.

32 And king David said: 'Call me Zadok the priest, and Nathan the prophet, and Benaiah the son of Jehoiada.' And they came before the king.

Ug ang hari nga si David miingon: Tawga ngari kanako si Sadoc nga sacerdote, ug si Nathan nga manalagna, ug si Benaia ang anak nga lalake ni Joiada. Ug sila nangadto sa atubangan sa hari.

33 And the king said unto them: 'Take with you the servants of your lord, and cause Solomon my son to ride upon mine own mule, and bring him down to Gihon.

Ug ang hari miingon kanila: Dad-a uban kaninyo ang mga ulipon sa inyong ginoo, ug pakabay-a si Salomon nga akong anak nga lalake sa akong kaugalingong mula, ug dad-a siya ngadto sa ubos sa Gihon:

34 And let Zadok the priest and Nathan the prophet anoint him there king over Israel; and blow ye with the horn, and say: Long live king Solomon.

Ug padihogi siya didto kang Sadoc, ang sacerdote, ug kang Nathan, ang manalagna, sa pagkahari sa Israel; ug patunggon ninyo ang trompeta, ug umingon kamo: Mabuhi ang hari nga si Salomon.

35 Then ye shall come up after him, and he shall come and sit upon my throne; for he shall be king in my stead; and I have appointed him to be prince over Israel and over Judah.'

Unya sumaka kamo nunot kaniya, ug siya mosaka ug molingkod sa akong trono; kay siya mao ang mahimong hari nga ilis kanako, ug siya gitudlo ko sa pagka-principe sa Israel ug sa Juda.

36 And Benaiah the son of Jehoiada answered the king, and said: 'Amen; so say the LORD, the God of my lord the king.

Ug si Benaia, ang anak nga lalake ni Joiada, mitubag sa hari, ug miingon, Amen: Si Jehova, ang Dios sa akong ginoo ang hari, moingon unta usab.

37 As the LORD hath been with my lord the king, even so be He with Solomon, and make his throne greater than the throne of my lord king David.'

Maingon nga si Jehova nag-uban sa akong ginoong hari, ingon man siya magauban unta kang Salomon, ug magabuhat unta sa iyang trono nga labing daku pa kay sa trono sa akong ginoong hari nga si David.

38 So Zadok the priest, and Nathan the prophet, and Benaiah the son of Jehoiada, and the Cherethites and the Pelethites, went down, and caused Solomon to ride upon king David's mule, and brought him to Gihon.

Busa si Sadoc ang sacerdote, ug si Nathan, ang manalagna, ug si Benaia, anak nga lalake ni Joiada, ug ang Cerethnon, ug ang mga Pelethnon, nanlugsong, ug gipakabayo si Salomon sa mula ni David ug gidala siya ngadto sa Gihon.

39 And Zadok the priest took the horn of oil out of the Tent, and anointed Solomon. And they blew the ram's horn; and all the people said: 'Long live king Solomon.'

Ug si Sadoc ang sacerdote, mikuha sa sungay nga may lana didto sa Balong-Balong, ug gidihogan si Salomon. Ug ilang gipatunog ang trompeta; ug ang tibook katawohan ming-ingon: Mabuhi ang hari nga si Salomon.

40 And all the people came up after him, and the people piped with pipes, and rejoiced with great joy, so that the earth rent with the sound of them.

Ug ang tibook katawohan nanungas sunod kaniya, ug ang katawohan nanagpatingog sa mga tipano, ug nanagkalipay sa dakung kalipay, mao nga ang yuta daw nabuak sa ilang kagahub.

41 And Adonijah and all the guests that were with him heard it as they had made an end of eating. And when Joab heard the sound of the horn, he said: 'Wherefore is this noise of the city being in an uproar?'

Ug si Adonia ug ang tanang mga dinapit nga uban kaniya nakadungog niana sa tapus ang ilang pangaon. Ug sa diha nga nadungog ni Joab ang lanog sa trompeta, siya miingon: Ngano man nga ang kasaba sa ciudad maoy usa ka kasaba sa kagubot?

42 While he yet spoke, behold, Jonathan the son of Abiathar the priest came; and Adonijah said: 'Come in; for thou art a worthy man, and bringest good tidings.'

Sa nagasulti pa siya, ania karon, si Jonathan ang anak nga lalake ni Abiathar ang sacerdote, miabut, ug si Adonia miingon: Sumulod ka; kay ikaw usa ka tawo nga may katakus, ug nagadala ug mga maayong balita.

43 And Jonathan answered and said to Adonijah: 'Verily our lord king David hath made Solomon king.

Ug si Jonathan mitubag ug miingon kang Adonia: Sa pagkamatuod ang atong ginoong hari nga si David naghimo kang Salomon nga hari.

44 And the king hath sent with him Zadok the priest, and Nathan the prophet, and Benaiah the son of Jehoiada, and the Cherethites and the Pelethites, and they have caused him to ride upon the king's mule.

Ug ang hari nagpadala uban kaniya kang Sadoc ang sacerdote, ug kang Nathan ang manalagna, ug kang Benaia ang anak nga lalake ni Joiada, ug ang mga Cerethnon, ug ang mga Pelethnon, ug ilang gipakabayo siya sa mula sa hari;

45 And Zadok the priest and Nathan the prophet have anointed him king in Gihon; and they are come up from thence rejoicing, so that the city is in an uproar. This is the noise that ye have heard.

Ug si Sadoc ang sacerdote, ug si Nathan ang manalagna, nagdihog kaniya nga hari didto sa Gihon; ug ming-abut sila gikan didto nga nanagkalipay, sa pagkaagi nga ang ciudad milanog pag-usab. Kini mao ang kagahub nga imong nadungog.

46 And also Solomon sitteth on the throne of the kingdom.

Ug si Salomon usab nagalingkod sa trono sa gingharian.

47 And moreover the king's servants came to bless our lord king David, saying: God make the name of Solomon better than thy name, and make his throne greater than thy throne; and the king bowed down upon the bed.

Ug labut pa ang mga ulipon sa hari ming-adto aron sa pagbulahan sa atong ginoong hari nga si David, nga nagaingon: Ang imong Dios magahimo unta sa ngalan ni Salomon nga labing maayo kay sa imong ngalan, ug magahimo unta sa iyang trono nga labing daku kay sa imong trono: ug ang hari sa iyang kaugalingon miyukbo nga diha sa ibabaw sa higdaanan.

48 And also thus said the king: Blessed be the LORD, the God of Israel, who hath given one to sit on my throne this day, mine eyes even seeing it.'

Ug namulong usab sa ingon niini ang hari: Bulahan si Jehova, ang Dios sa Israel, nga naghatag ug usa nga molingkod sa akong trono niining adlawa, bisan ngani ang akong mga mata makakita niini.

49 And all the guests of Adonijah were afraid, and rose up, and went every man his way.

Ug ang tanang mga dinapit ni Adonia nangahadlok, ug nanindog, ug nanlakaw ang tagsatagsa ka tawo sa iyang dalan.

50 And Adonijah feared because of Solomon; and he arose, and went, and caught hold on the horns of the altar.

Ug si Adonia nahadlok tungod kang Salomon, ug siya mitindog, ug milakaw ug mikupot sa mga sungay sa halaran.

51 And it was told Solomon, saying: 'Behold, Adonijah feareth king Solomon; for, lo, he hath laid hold on the horns of the altar, saying: Let king Solomon swear unto me first of all that he will not slay his servant with the sword.'

Ug gisugilon kang Salomon, nga nagaingon: Ania karon, si Adonia nahadlok sa hari nga si Salomon; kay, tan-awa, siya nangupot sa mga sungay sa halaran, nga nagaingon: Papanumpaa ang hari nga si Salomon kanako sa pag-una nga dili niya patyon ang iyang ulipon sa pinuti.

52 And Solomon said: 'If he shall show himself a worthy man, there shall not a hair of him fall to the earth; but if wickedness be found in him, he shall die.'

Ug si Salomon miingon: Kong siya magapakita sa iyang kaugalingon nga usa ka tawong takus, walay usa ka lugas nga buhok nga mahulog sa yuta gikan kaniya; apan kong ang pagkadautan maoy makaplagan kaniya, mamatay siya.

53 So king Solomon sent, and they brought him down from the altar. And he came and prostrated himself before king Solomon; and Solomon said unto him: 'Go to thy house.'

Busa nagpasugo si Salomon nga hari ug ilang gipakanaug siya gikan sa halaran. Ug siya miadto ug mihatag katahuran sa hari nga si Salomon; ug si Salomon miingon kaniya: Pumauli ka sa imong balay.