Luke 9
1 And calling the twelve, He gave to them power and authority over all demons, and to heal diseases.
१मग त्याने त्या बारा शिष्यांस एकत्र बोलावून त्यांना सर्व भूतांवर आणि रोग बरे करायला, सामर्थ्य व अधिकार दिला,
2 And He sent them to preach the kingdom of God and to heal the sick.
२आणि त्याने त्यांना देवाच्या राज्याविषयीचा संदेश जाहीर करायला व रोग्यांना बरे करायला पाठवले.
3 And He said to them, Take nothing for the journey, neither staff, nor valise, nor bread, nor silver; nor to have two coats.
३तो त्यांना म्हणाला, “वाटेसाठी काही घेऊ नका; काठी किंवा झोळी किंवा भाकर किंवा पैसा घेऊ नका आणि दोन दोन अंगरखेही घेवू नका.
4 And into whatsoever house you may eaten there abide, and go out from thence.
४आणि ज्या कोणत्याही घरात तुम्ही जाल, तेथेच राहा व तेथूनच निघून जा.
5 And so many as may not receive you, going out from that city, knock off the dust of your feet for a testimony against them.
५जितके तुम्हास अंगीकारीत नाहीत तितक्यांच्याविरुद्ध साक्ष व्हावी म्हणून तुम्ही त्या नगरातून निघते वेळी आपल्या पायांची धूळ झाडून टाका.”
6 And going out, they continued to go through the villages, everywhere preaching the gospel, and healing.
६तेव्हा ते निघाले आणि सर्व ठिकाणी सुवार्ता सांगत व रोग बरे करीत गांवोगांवी फिरत गेले.
7 And Herod the tetrarch heard all things which were wrought by Him; and was at a loss, because it was said by some, that John is risen from the dead;
७घडत असलेल्या सर्व गोष्टी ऐकून हेरोद राजा फार घोटाळ्यात पडला, कारण “योहान मरण पावलेल्यांमधून उठला आहे.” असे कित्येक म्हणत होते;
8 and by some that Elijah has appeared; and by others that one of the old prophets is arisen.
८आणि कित्येक म्हणत होते की “एलीया प्रकट झाला आहे” आणि दुसरे म्हणत होते की “पुरातन संदेष्ट्यातील कोणीएक उठला आहे.”
9 And Herod said, I beheaded John: but who is this, concerning whom I hear these things? And he was seeking to see Him.
९तेव्हा हेरोद म्हणाला, “योहानाचे शीर मी तोडले, पण ज्याच्याविषयी अशा गोष्टी मी ऐकतो तो हा कोण आहे?” आणि तो त्यास भेटायला पाहत होता.
10 And the apostles having returned, expounded unto Him how many things they did. And taking them He departed privately into a desert place, belonging to the city called Bethsaida.
१०मग प्रेषितांनी परत येऊन आपण जे काही केले होते ते त्यास सविस्तर सांगितले. मग तो त्यांना बरोबर घेऊन बेथसैदा नावाच्या नगराकडे एकीकडे गेला.
11 And the multitudes having found out, followed Him And receiving them, He spoke to them concerning the kingdom of God, and healed those having need of healing.
११परंतु याविषयी लोकांनी ऐकल्यावर ते त्याच्यामागे गेले. तेव्हा तो त्यांचे स्वागत करून त्यांच्याशी देवाच्या राज्याविषयी बोलू लागला आणि ज्यांना बरे होण्याची गरज होती त्यांना त्याने बरे केले.
12 And the day began to decline; and the twelve coming to Him, said, Send away the multitude, in order that having gone into the surrounding villages and countries, they may lodge, and find food: because we are here in a desert place.
१२दिवस संपत आला, तेव्हा बारा जण जवळ येऊन त्यास म्हणाले, “समुदायाला निरोप दे, म्हणजे ते आसपासच्या गावांत व खेड्यांत जाऊन उतरतील व खाण्याची सोय करतील; कारण आपण येथे रानातल्या ठिकाणी आहो.”
13 And He said to them, You give them to eat. And they said, There is not to us more than five loaves and two fishes; if not having gone we must purchase victuals for all this people.
१३पण तो त्यांना म्हणाला, “तुम्हीच त्यांना खायला द्या.” ते म्हणाले, “आम्ही जाऊन या लोकांसाठी अन्न विकत आणले नाही, तर पाच भाकरी व दोन मासे एवढ्याशिवाय आम्हाजवळ काही नाही.”
14 For the men were about five thousand. And He said to His disciples, Have them sit down in companies, about fifty.
१४कारण ते सुमारे पाच हजार पुरूष होते. तेव्हा त्याने आपल्या शिष्यांना सांगितले, “पन्नास पन्नास जणांच्या पंक्ती करून त्यास बसवा,”
15 And they did thus, and made all sit down.
१५मग त्यांनी सांगितल्याप्रमाणे करून सर्वांस बसवले.
16 And taking the five loaves and two fishes, looking up to heaven, He blessed them; and He broke, and gave to the disciples to dispense to the multitude.
१६त्याने त्या पांच भाकरी व ते दोन मासे घेतले आणि वर स्वर्गाकडे पाहून त्यास आशीर्वाद दिला आणि त्यांचे तुकडे करून ते लोकसमुदायाला वाढण्याकरता शिष्यांजवळ दिले.
17 And they all ate and were filled: and that which remained to them of the fragments, were taken up, twelve baskets.
१७तेव्हा ते सर्व जेवून तृप्त झाले; आणि त्यांनी मोडलेल्या तुकड्यांतले उरले ते बारा टोपल्या भरून त्यांनी उचलून घेतले.
18 It came to pass, while He was praying alone, His disciples came to Him. And He asked them, saying, Whom do the multitudes say that I am?
१८आणि असे झाले की तो एकांतात प्रार्थना करत असता शिष्य त्याच्याबरोबर होते, तेव्हा त्याने त्यांना विचारून म्हटले, “लोकसमुदाय मला कोण म्हणून म्हणतात?”
19 They responding said, John the Baptist; and others, Elijah; and others, that one of the old prophets is risen.
१९मग त्यांनी उत्तर देऊन म्हटले, “बाप्तिस्मा करणारा योहान, पण कित्येक म्हणतात ‘एलीया,’ व कित्येक म्हणतात की, पुरातन संदेष्ट्यातील कोणीएक पुन्हा उठला आहे.”
20 And He said to them, But whom do you say that I am? And Peter responding said, The Christ of God.
२०त्याने त्यांना म्हटले, “पण तुम्ही मला कोण म्हणून म्हणता?” तेव्हा पेत्राने उत्तर देऊन म्हटले, “देवाचा ख्रिस्त.”
21 And having charged them, He commanded them to tell it to no one.
२१पण हे कोणाला सांगू नये अशी त्याने त्यांना निक्षून आज्ञा केली.
22 Saying, That it behooved the Son of man to suffer many things, and to be rejected by the elders and chief priests and scribes and to be killed, and to rise the third day.
२२आणि म्हटले, “मनुष्याच्या पुत्राने पुष्कळ दुःखे सोसावी आणि वडील व मुख्य याजक लोक व नियमशास्त्र शिक्षक यांच्याकडून नाकारले जावे व जीवे मारले जावे व तिसऱ्या दिवशी पुन्हा उठवले जावे, याचे अगत्य आहे.”
23 And He spoke to all, If any one wishes to come after me, let him deny himself, and take up his cross daily, and follow me.
२३आणि तो सर्वांना म्हणाला, “जर कोणी माझ्यामागे येऊ इच्छितो तर त्याने स्वतःला नाकारावे व दररोज आपला वधस्तंभ उचलून घ्यावा व माझ्यामागे चालावे.
24 For whosoever may wish to save his soul shall lose it; and whosoever may lose his soul for my sake, he shall save it.
२४कारण जो कोणी आपला जीव वाचवू इच्छितो तो त्यास गमावील, परंतु जो कोणी माझ्याकरिता आपला जीव गमावील तो त्यास वाचवील.
25 For what is a man profited, gaining the whole world, and losing or forfeiting himself?
२५कारण मनुष्याने सगळे जग मिळवून स्वतःला गमावले किंवा स्वतःचा नाश करून घेतला तर त्यास काय लाभ होईल?
26 For whosoever may be ashamed of me and my words, the Son of man will be ashamed of him, when He may come in His glory, and that of the Father, and that of the holy angels.
२६जो कोणी माझ्याविषयीची व माझ्या वचनाविषयी लाज धरील त्यांच्याविषयीची लाज मनुष्याचा पुत्र जेव्हा आपल्या स्वतःच्या, पित्याच्या व पवित्र दूतांच्या गौरवाने येईल तेव्हा धरील.
27 And truly I say unto you, There are some of those standing here, who may not taste of death, until they may see the kingdom of God.
२७आणि मी तुम्हास खरे सांगतो की, येथे उभे राहणाऱ्यांतले काही असे आहेत की, ते देवाचे राज्य पाहतील तोपर्यंत त्यांना मरणाचा अनुभव येणारच नाही.”
28 And it came to pass after these discourses, about eight days, and taking Peter and John and James, He went up into the mountain to pray.
२८आणि या गोष्टी सांगितल्यानंतर सुमारे आठ दिवसानी असे झाले की, पेत्र व योहान व याकोब यांना बरोबर घेऊन तो प्रार्थना करायला डोंगरावर गेला.
29 And it came to pass while He was praying, the appearance of His countenance was changed, and His raiment shining white.
२९तेव्हा तो प्रार्थना करीत असता त्याच्या मुखाचे रूप पालटले व त्याचे वस्त्र पांढरे शुभ्र लखलखीत झाले.
30 And behold two men were talking with Him, who were Moses and Elijah:
३०आणि पाहा, दोन पुरूष त्याच्याशी संभाषण करीत होते; हे मोशे व एलीया होते,
31 who being seen in glory, was speaking of His departure which He was about to perfect in Jerusalem.
३१ते तेजस्वी दिसत होते आणि जे त्याचे प्रयाण तो यरूशलेम शहरात पूर्ण करणार होता, त्याविषयी ते बोलत होते.
32 And Peter and those who were along with Him, were burdened with sleep. And having watched through the night, they saw His glory and the two men who were standing with him.
३२तेव्हा पेत्र व त्याच्याबरोबर जे होते ते झोपेने भारावले होते, परंतु ते पूर्णपणे जागे झाले तेव्हा त्यांचे तेज आणि जे दोन पुरूष त्याच्याजवळ उभे राहिले होते त्यांनाही पहिले.
33 It came to pass when they departed from Him, Peter said to Jesus, Master, it is good for us to be here: and let us make three tabernacles; one for thee, and one for Moses, and one for Elijah: not knowing what he says.
३३मग असे झाले की ते त्याच्यापासून दूर होत असता पेत्राने येशूला म्हटले, “हे गुरु, येथे असणे आम्हास बरे आहे; तर आम्ही तीन मंडप करू, तुझ्यासाठी एक व मोशेसाठी एक व एलीयासाठी एक.” आपण काय बोलत आहोत याचे त्यास भान नव्हते.
34 And he speaking these things there was a cloud, and it overshadowed them; and they were afraid while they were entering into the cloud.
३४तो या गोष्टी बोलत असता एक ढग येऊन त्यांच्यावर सावली करू लागला आणि ते ढगांत शिरले तेव्हा ते भ्याले.
35 And there was a voice from the cloud, saying, This is my beloved Son: hear ye Him. And while the voice is heard, Jesus is found alone.
३५आणि ढगांतून वाणी आली, ती म्हणाली, “हा माझा निवडलेला पुत्र आहे, याचे तुम्ही ऐका.”
36 And they were silent, and they told no one during those days any of those things which they had seen
३६ही वाणी झाल्यावर येशू एकटाच दिसला आणि ते उगेच राहिले व ज्या गोष्टी त्यांनी पहिल्या होत्या त्यांतले काहीच त्यांनी त्या दिवसांमध्ये कोणाला सांगितले नाही.
37 And it came to pass, on the following day, they having come down from the mountain, a multitude met Him.
३७आणि असे झाले की दुसऱ्या दिवशी ते डोंगरावरून खाली आल्यावर मोठा लोकसमुदाय त्यास भेटला.
38 And behold, a man from the multitude cried out, saying, Teacher, I pray thee look upon my son, because he is to me an only child:
३८तेव्हा पाहा, समुदायातील एक मनुष्य मोठ्याने ओरडून म्हणाला, हे गुरु, मी तुला विनंती करतो, माझ्या मुलाकडे पाहा, कारण तो माझे एकुलते मूल आहे.
39 and behold, the spirit seizes him, and he suddenly cries out; and he convulses him with foam, and scarcely departs from him, contorting him.
३९आणि पाहा, कोणी आत्मा त्यास धरतो आणि हा एकाएकी ओरडतो, मग तो याला असा पिळतो की त्याच्या तोंडाला फेस येतो, तो याला पुष्कळ त्रास देतो व याला मोठ्या प्रयासाने सोडून जातो.
40 And I besought thy disciples, that they should cast him out; and they were not able.
४०आणि तो काढावा म्हणून मी तुझ्या शिष्यांना विनंती केली, परंतु त्यांच्याने तो निघेना.
41 And Jesus responding said, O ye faithless and perverse generation, how long shall I be with you, and bear with you? Bring your son hither.
४१तेव्हा येशूने उत्तर देऊन म्हटले, “हे अविश्वासी व विपरीत पिढी, मी कोठेपर्यंत तुमच्याबरोबर राहू व तुमचे सोसू? तू आपल्या मुलाला इकडे आण.”
42 And he yet coming, the demon dashed him down and convulsed him. And Jesus rebuked the unclean spirit and healed the child, and gave him to his father.
४२मग तो जवळ येत आहे इतक्यात भूताने त्यास खाली आपटले व भारी पिळून टाकले, पण येशूने त्या अशुद्ध आत्म्याला धमकावले व मुलाला बरे करून त्याच्या पित्याजवळ परत दिले.
43 And all were astonished at the majesty of God. And all being astonished at all things which Jesus did, He said to His disciples,
४३मग देवाचे हे महान सामर्थ्य पाहून सर्व लोक थक्क झाले आणि तो जी कामे करीत होता त्या सर्वांवरून सर्वजण आश्चर्य करीत असता तो आपल्या शिष्यांना म्हणाला,
44 You place these words in your ears: for the Son of man is about to be betrayed into the hands of men.
४४“या गोष्टी तुम्ही लक्षात ठेवा कारण मनुष्याचा पुत्र मनुष्यांच्या हाती दिला जाणार आहे.”
45 And they did not understand this word, and it was hidden from them, in order that they should not understand it: and they were afraid to ask Him concerning this word.
४५परंतु हे बोलणे त्यांना समजले नाही व त्यांना ते समजू नये म्हणून ते त्यांच्यापासून गुप्त राखलेले होते; आणि ते या बोलण्याविषयी त्यास विचारायला भीत होते.
46 And a dispute came in among them, as to which one of them might be the greater.
४६त्यानंतर आपणांमध्ये कोण मोठा आहे याविषयी त्यांच्यामध्ये वादविवाद उठला.
47 And Jesus seeing the dispute of their heart, taking a little child, He placed it by Himself,
४७तेव्हा येशूने त्यांच्या अंतःकरणाचे विचार जाणून एका बालकाला जवळ घेऊन त्यास आपल्यापाशी उभे केले,
48 and said to them, Whosoever may receive this little child in my name receives me; and whosoever may receive me receives him that sent me. For he who is least among you all, the same shall be great.
४८आणि त्यांना म्हटले, “जो कोणी माझ्या नावाने या बालकाला स्वीकारतो तो मला स्वीकारतो आणि जो कोणी माझा स्वीकार करतो तो ज्याने मला पाठवले त्याचा स्वीकार करतो; कारण तुम्हा सर्वांमध्ये जो सर्वांहून लहान आहे तोच मोठा आहे.”
49 And John responding said, Master, we saw one casting out the demons in thy name; and we forbade him, because he does not follow with us.
४९तेव्हा योहानाने उत्तर देऊन म्हटले, “हे गुरु, आम्ही कोण एकाला तुझ्या नावाने भूते काढतांना पाहिले आणि आम्ही त्यास मना केले, कारण तो आमच्याबरोबर तुझ्यामागे चालत नाही.”
50 And Jesus said to him, Forbid him not; for whosoever is not against us is on our side.
५०तेव्हा येशूने त्यास म्हटले, “मना करू नका, कारण जो तुम्हास प्रतिकूल नाही तो तुम्हास अनुकूल आहे.”
51 And it came to pass while the days of His taking up were being fulfilled, and He turned His face to go to Jerusalem,
५१आणि असे झाले की त्यास वर घेतले जाण्याचा समय जवळ आला तेव्हा यरूशलेम शहरास जाण्याच्या दृढनिश्चयाने त्याने आपले तोंड वळवले.
52 and He sent messengers before His face. And they going forward, entered into a city of the Samaritans, in order to prepare for Him;
५२मग त्याने आपल्यापुढे निरोपे पाठवले, तेव्हा ते निघून त्याच्यासाठी तयारी करण्यास शोमरोन्यांच्या एका गावात गेले,
53 and they did not receive Him, because His face was going toward Jerusalem.
५३पण त्यांनी त्यास अंगीकारले नाही, कारण यरूशलेम शहराकडे जाण्याचा त्याचा रोख होता.
54 And the disciples James and John, seeing, said, Lord, do you wish that we may command fire to descend from heaven and consume them?
५४तेव्हा त्याचे शिष्य याकोब व योहान हे पाहून म्हणाले, “हे प्रभू, एलीयाने केले होते तसेच आकाशांतून अग्नीने पडून त्याचा नाश करावा म्हणून आम्ही आज्ञा करावी, अशी तुझी इच्छा आहे काय?”
55 And He turning, rebuked them.
५५परंतु त्याने वळून त्यांना धमकावले आणि म्हटले, “तुम्ही कोणत्या आत्म्याचे आहात हे तुम्हास ठाऊक नाही;
56 And they went into another village.
५६कारण मनुष्याचा पुत्र मनुष्यांच्या जीवाचा नाश करायला नाही, तर त्यांना तारायला आला आहे.” मग ते दुसऱ्या गावाला गेले.
57 And they going on the way, a certain one said to Him, Lord, I will follow thee wheresoever thou mayest go.
५७आणि ते वाटेने चालत असता कोणीएक त्यास म्हणाला, “जेथे कोठे तू जाशील तेथे मी तुझ्यामागे येईन.”
58 And Jesus said to him, The foxes have holes, and the birds of heaven nests; but the Son of man has not a place where He may recline His head.
५८तेव्हा येशू त्यास म्हणाला, “खोकडांस बिळे व आकाशांतल्या पाखरांस घरटी आहेत, परंतु मनुष्याच्या पुत्राला आपले डोके टेकायला ठिकाण नाही.”
59 And He said to another, Follow thou me. And he said, Lord, permit me first having gone away to bury my father.
५९मग त्याने दुसऱ्या एकाला म्हटले, “माझ्यामागे ये,” परंतु तो म्हणाला, “हे प्रभू, पहिल्याने मला जाऊ दे आणि माझ्या पित्याला पुरू दे,”
60 And Jesus said to him, Let the dead bury their dead; but thou having gone away proclaim the kingdom of God.
६०तेव्हा येशूने त्यास म्हटले, “मरण पावलेल्यांना आपल्या मरण पावलेल्यांस पुरू दे, परंतु तू जाऊन देवाच्या राज्याची घोषणा कर.”
61 And another said to Him, Lord, I will follow thee; but first permit me to bid adieu to those at my own home.
६१तेव्हा आणखी एकजण म्हणाला, हे प्रभू, मी तुझ्यामागे येईन, परंतु पहिल्याने मला माझ्या घरात जे आहे त्यांचा निरोप घेऊ दे.
62 And Jesus said to him, No one putting his hand to the plow, and looking back, is worthy of the kingdom of God.
६२पण येशूने त्यास म्हटले, “जो कोणी नांगराला आपला हात घातल्यावर मागील गोष्टींकडे पाहत राहतो असा कोणीही देवाच्या राज्याला उपयोगी नाही.”
