Proverbs 6
1 My sonne, if thou be surety for thy neighbour, and hast striken hands with the stranger,
Anakko, no nangilasinka iti kuartam kas pammatalged iti utang ti kaarrubam, no nagkarika para iti utang ti maysa a tao a saanmo nga am-ammo,
2 Thou art snared with the wordes of thy mouth: thou art euen taken with the woordes of thine owne mouth.
nangipakatka ngarud iti palab-og ti bagim babaen iti karim, ket natiliwka babaen kadagiti sasaom.
3 Doe this nowe, my sonne, and deliuer thy selfe: seeing thou art come into the hande of thy neighbour, goe, and humble thy selfe, and sollicite thy friends.
Iti kasta ngarud, anakko, aramidem daytoy ket isalakanmo ti bagim, ta addaka iti babaen ti asi ti kaarrubam. Mapanmo ipakumbaba ti bagim ket ipakaasim iti kaarrubam a wayawayaannaka.
4 Giue no sleepe to thine eyes, nor slumber to thine eyelids.
Saanmo nga iridridep dagiti matam ken saanmo pagkidemen dagiti kalub ti matam.
5 Deliuer thy selfe as a doe from the hande of the hunter, and as a birde from the hande of the fouler.
Isalakanmo ti bagim a kas iti ugsa manipud iti ima ti mangnganup, kas iti billit manipud iti ima ti sumisilo.
6 Goe to the pismire, O sluggarde: beholde her waies, and be wise.
Kitaem ti kuton, sika a sadut a tao, utobem dagiti wagasna ket agmasiribka.
7 For shee hauing no guide, gouernour, nor ruler,
Awan ti mangidadaulo iti daytoy, opisial wenno turay,
8 Prepareth her meat in the sommer, and gathereth her foode in haruest.
ngem mangisagsagana daytoy iti taraon iti kalgaw, ken kabayatan ti panagapit ket mangiduldulin daytoy iti kanennanto.
9 Howe long wilt thou sleepe, O sluggarde? when wilt thou arise out of thy sleepe?
Kasano pay aya a kabayag ti pannaturogmo, sika sadut a tao? Kaanokanto pay a mariing manipud iti pannaturogmo?
10 Yet a litle sleepe, a litle slumber, a litle folding of the hands to sleepe.
“Iturogko pay bassit, iridepko laeng iti mabiit, idalikepkepko pay biit”-
11 Therefore thy pouertie commeth as one that trauaileth by the way, and thy necessitie like an armed man.
ket umayto ti kinakurapaymo a kas iti agtatakaw ket dagiti kasapulam a kasla nakaarmas a suldado.
12 The vnthriftie man and the wicked man walketh with a froward mouth.
Ti awan pategna a tao - ti nadangkes a tao - ket agbibiag babaen iti kinaulbodna,
13 He maketh a signe with his eyes: he signifieth with his feete: he instructeth with his fingers.
a kumanidday, sumanenyas babaen kadagiti sakana, ken agitudo-tudo babaen kadagiti ramayna.
14 Lewde things are in his heart: he imagineth euill at all times, and raiseth vp contentions.
Iti pusona ket agpangpanggep isuna iti dakes babaen iti panangallilaw; kanayon isuna a mangparnuay iti riri.
15 Therefore shall his destruction come speedily: hee shall be destroyed suddenly without recouerie.
Ngarud, apagdarikmatto a kamaten isuna ti pannakadidigrana; apagkanitonto a madadael isuna ket saanen nga umimbag.
16 These sixe things doeth the Lord hate: yea, his soule abhorreth seuen:
Adda innem a banag a kagurgura ni Yahweh, adda pito a makarimon kenkuana:
17 The hautie eyes, a lying tongue, and the hands that shed innocent blood,
Dagiti mata ti napalangguad a tao, dila nga agul-ulbod, im-ima a mangpaspasayasay iti dara dagiti inosente a tattao,
18 An heart that imagineth wicked enterprises, feete that be swift in running to mischiefe,
puso a mangparpartuat kadagiti dakes a panggep, saksaka a napartak a tumaray a mapan agaramid iti dakes,
19 A false witnesse that speaketh lyes, and him that rayseth vp contentions among brethren.
saksi a mangibagbaga kadagiti inuulbod, ken ti agparparnuay iti riri kadagiti agkakabsat.
20 My sonne, keepe thy fathers commandement, and forsake not thy mothers instruction.
Anakko, tungpalem ti bilin ti amam, ken saanmo a baybay-an ti sursuro ti inam.
21 Binde them alway vpon thine heart, and tye them about thy necke.
Arigna nga igaluttmo a kanayon dagitoy iti pusom; arigna nga igalutmo dagitoy iti tengngedmo.
22 It shall leade thee, when thou walkest: it shall watch for thee, when thou sleepest, and when thou wakest, it shall talke with thee.
Tunggal magnaka, idalandaka; tunggal maturogka, bantayandaka; ken tunggal agriingka, isurodaka.
23 For the commandement is a lanterne, and instruction a light: and corrections for instruction are the way of life,
Ta dagiti bilbilin ket arigna ti maysa a pagsilawan, ken ti panangisuro ket arigna ti maysa a silaw; dagiti panangilinteg ti pannakadisiplina ket isu ti dalan ti panagbiag.
24 To keepe thee from the wicked woman, and from ye flatterie of ye tongue of a strange woman.
Iyadayonaka daytoy manipud iti narugit a babai, manipud iti nalamuyot a sasao ti mannakimalala.
25 Desire not her beautie in thine heart, neither let her take thee with her eye lids.
Saanmo a paggarteman iti pusom ti pintasna, ken saanmo nga itulok a tengngelennaka babaen kadagiti kurimatmatna.
26 For because of the whorish woman a man is brought to a morsell of bread, and a woman wil hunt for the precious life of a man.
Mabalin nga aggatad iti maysa a tinapay ti bayad ti pannakikaidda iti maysa a balangkantis, ngem ti asawa ti dadduma ket mabalin a ti kakaisuna a biagmo ti gatadna.
27 Can a man take fire in his bosome, and his clothes not be burnt?
Mabalin aya met a sakruyen ti maysa a tao ti apuy a saan a mapuoran dagiti pagan-anayna?
28 Or can a man go vpon coales, and his feete not be burnt?
Mabalin aya met a magna ti maysa a tao iti rabaw dagiti beggang a saan a masinit dagiti sakana?
29 So he that goeth in to his neighbours wife, shall not be innocent, whosoeuer toucheth her.
Kasta ngarud ti lalaki a makikakaidda iti asawa ti kaarrubana; sigurado a madusa ti makikakaidda kenkuana.
30 Men do not despise a thiefe, when he stealeth, to satisfie his soule, because he is hungrie.
Saan nga umsien dagiti tattao ti agtatakaw no nagtakaw isuna tapno mapnek ti pagkasapulanna gapu iti bisinna.
31 But if he be founde, he shall restore seuen folde, or he shall giue all the substance of his house.
Ngem no matiliw isuna, bayadannanto iti maminpito ti tinakawna; masapul nga itedna amin nga adda gatadna a banag iti uneg ti balayna.
32 But he that committeth adulterie with a woman, he is destitute of vnderstanding: he that doeth it, destroyeth his owne soule.
Awan pannakaawat ti tao a makikamkamalala; ti tao a mangar-aramid iti daytoy ket daddadaelenna ti bagina.
33 He shall finde a wounde and dishonour, and his reproch shall neuer be put away.
Sugsugat ken pannakaibabain ti maikari kenkuana, ken saanto a mapunas ti pannakaibabainna.
34 For ielousie is the rage of a man: therefore he will not spare in the day of vengeance.
Ta ti imon ket pagbalinenna a nauyong ti maysa a lalaki; saan isuna a mangipakita iti asi inton agibales isuna.
35 He cannot beare the sight of any raunsome: neither will he consent, though thou augment the giftes.
Saanto isuna nga umawat iti bayad, ken saan isuna a mapasuksukan, uray no ikkam isuna iti adu a sagut.
