Proverbs 30
1 THE WORDS OF AGUR THE SONNE OF JAKEH. The prophecie which ye man spake vnto Ithiel, euen to Ithiel, and Vcal.
Te są słowa Agóra, syna Jakiego, i zebranie mów tegoż męża do Ityjela, do Ityjela i Uchala.
2 Surely I am more foolish then any man, and haue not the vnderstanding of a man in me.
Zaistem jest głupszy nad innych, a rozumu człowieczego nie mam.
3 For I haue not learned wisedome, nor atteined to the knowledge of holy things.
I nie nauczyłem się mądrości, a umiejętności świętych nie umiem.
4 Who hath ascended vp to heauen, and descended? Who hath gathered the winde in his fist? Who hath bound the waters in a garment? Who hath established all the endes of the world? What is his name, and what is his sonnes name, if thou canst tell?
Któż wstąpił na niebo, i zasię zstąpił? któż zgromadził wiatr do garści swych? Któż zagarnął wody do szaty swej? któż utwierdził wszystkie kończyny ziemi? Cóż za imię jego? i co za imię syna jego? Wieszże?
5 Euery worde of God is pure: he is a shield to those, that trust in him.
Wszelka mowa Boża jest czysta; on jest tarczą tym, którzy ufają w nim.
6 Put nothing vnto his wordes, least he reproue thee, and thou be found a lyar.
Nie przydawaj do słów jego, aby cię nie karał, a byłbyś znaleziony w kłamstwie.
7 Two things haue I required of thee: denie me them not before I die.
Dwóch rzecz żądam od ciebie, nie odmawiajże mi pierwej niż umrę.
8 Remooue farre from me vanitie and lyes: giue me not pouertie, nor riches: feede me with foode conuenient for me,
Marność i słowo kłamliwe oddal odemnie; ubóstwa i bogactwa nie dawaj mi; żyw mię tylko pokarmem według potrzeby mojej;
9 Least I be full, and denie thee, and say, Who is the Lord? or least I be poore and steale, and take the Name of my God in vaine.
Abym snać nasyconym będąc nie zaprzał się ciebie, i nie rzekł: Któż jest Pan? Albo zubożawszy żebym nie kradł, i nie brał nadaremno imienia Boga mego.
10 Accuse not a seruant vnto his master, lest he curse thee, when thou hast offended.
Nie podwodź na sługę przed Panem jego, być snać nie złorzeczył, a ty abyś nie zgrzeszył.
11 There is a generation that curseth their father, and doeth not blesse their mother.
Jest rodzaj, który ojcu swemu złorzeczy, a matce swojej nie błogosławi.
12 There is a generation that are pure in their owne conceite, and yet are not washed from their filthinesse.
Jest rodzaj, który się zda sobie być czystym, choć od plugastwa swego nie jest omyty.
13 There is a generation, whose eies are hautie, and their eye liddes are lifted vp.
Jest rodzaj, którego są wyniosłe oczy, i powieki jego wywyższone są.
14 There is a generation, whose teeth are as swordes, and their chawes as kniues to eate vp the afflicted out of the earth, and the poore from among men.
Jest rodzaj, którego zęby są jako miecze, a trzonowe zęby jego jako noże na pożarcie ubogich na ziemi, a nędzników między ludźmi.
15 The horse leache hath two daughters which crye, Giue, giue. There be three things that will not be satisfied: yea, foure that say not, It is ynough.
Pijawka ma dwie córki, które mówią: Przynieś, przynieś. Trzy rzeczy są, które nie bywają nasycone, owszem cztery, które nie mówią: Dosyć.
16 The graue, and the barren wombe, the earth that cannot be satisfied with water, and the fire that sayeth not, It is ynough. (Sheol h7585)
Grób, i żywot niepłodny, ziemia też nie bywa nasycona wodą, a ogień nie mówi: Dosyć. (Sheol h7585)
17 The eye that mocketh his father and despiseth the instruction of his mother, let ye rauens of the valley picke it out, and the yong eagles eate it.
Oko, które się naśmiewa z ojca, i wzgardza posłuszeństwem macierzyńskiem, wykłują kruki u potoków, i orlęta je wyjedzą.
18 There be three thinges hid from me: yea, foure that I knowe not,
Te trzy rzeczy są ukryte przedemną, owszem cztery, których nie wiem:
19 The way of an eagle in the aire, the way of a serpent vpon a stone, ye way of a ship in ye middes of the sea, and the way of a man with a maide.
Drogi orlej na powietrzu, drogi wężowej na skale, drogi okrętowej w pośród morza, i drogi mężowej z panną.
20 Such is ye way also of an adulterous woman: she eateth and wipeth her mouth, and sayth, I haue not committed iniquitie.
Takać jest droga niewiasty cudzołożącej: je, a uciera usta swoje, i mówi: Nie popełniłam złego uczynku.
21 For three things the earth is moued: yea, for foure it cannot susteine it selfe:
Dla trzech rzeczy porusza się ziemia, owszem dla czterech, których znieść nie może:
22 For a seruant when he reigneth, and a foole when he is filled with meate,
Dla sługi, kiedy panuje, i dla głupiego, kiedy się nasyci chleba;
23 For the hatefull woman, when she is married, and for a handmaid that is heire to her mistres.
Dla przemierzłej niewiasty, kiedy za mąż idzie, i dla dziewki, kiedy dziedziczy po pani swojej.
24 These be foure small things in the earth, yet they are wise and full of wisedome:
Teć są cztery rzeczy najmniejsze na ziemi, wszakże są mędrsze nad mędrców:
25 The pismires a people not strong, yet prepare they their meate in sommer:
Mrówki, huf słaby, które sobie jednak w lecie gotują pokarm swój;
26 The conies a people not mightie, yet make their houses in the rocke:
Króliki, twór słaby, którzy jednak budują w skale dom swój;
27 The grashopper hath no King, yet goe they forth all by bandes:
Szarańcze króla nie mają, a wszakże wszystkie hufami wychodzą;
28 The spider taketh holde with her handes, and is in Kings palaces.
Pająk rękoma robi, a bywa w pałacach królewskich.
29 There be three thinges that order well their going: yea, foure are comely in going,
Te trzy rzeczy są, które wspaniale chodzą, owszem cztery, które zmężyle chodzą:
30 A lyon which is strong among beastes, and turneth not at the sight of any:
Lew najmocniejszy między zwierzętami, który przed nikim nie ustępuje:
31 A lusty grayhound, and a goate, and a King against whom there is no rising vp.
Koń na biodrach przepasany, i kozieł, i król, przeciw któremu żaden nie powstaje.
32 If thou hast bene foolish in lifting thy selfe vp, and if thou hast thought wickedly, lay thine hand vpon thy mouth.
Jeźliś głupio uczynił, gdyś się wynosił, albo jeźliś źle myślił, połóżże rękę na usta.
33 When one churneth milke, he bringeth foorth butter: and he that wringeth his nose, causeth blood to come out: so he that forceth wrath, bringeth foorth strife.
Kto tłucze śmietanę, wybija masło; a kto bardzo nos wyciera, wyciska krew; tak kto wzbudza gniew, wszczyna zwadę.
