Proverbs 29
1 A man that hardeneth his necke when he is rebuked, shall suddenly be destroyed and can not be cured.
Ang tawo nga midawat ug daghang mga pagbadlong apan nagpatikig sa iyang liog moabot ang higayon nga mapukan ug dili na gayod maayo.
2 When the righteous are in authoritie, the people reioyce: but when the wicked beareth rule, the people sigh.
Kung kadtong nagabuhat ug matarong modaghan, maglipay ang katawhan, apan kung ang daotan nga tawo ang magmamando, manghupaw ang katawhan.
3 A man that loueth wisdome, reioyceth his father: but he that feedeth harlots, wasteth his substance.
Si bisan kinsa nga nahigugma sa kaalam makalipay sa iyang amahan, apan siya nga nagkig-uban sa mga nagbaligya ug dungog nagaguba sa iyang bahandi.
4 A King by iudgement mainteineth ye countrey: but a man receiuing giftes, destroyeth it.
Ang hari magtukod sa yuta pinaagi sa katarong, apan siya nga gusto makasapi maoy moguba niini.
5 A man that flattereth his neighbour, spreadeth a net for his steps.
Ang tawo nga nag-ulog-ulog sa iyang silingan sama lamang nga nagbukhad ug pukot alang sa iyang mga tiil.
6 In the transgression of an euill man is his snare: but the righteous doeth sing and reioyce.
Malit-ag ang tawong daotan pinaagi sa iyang kaugalingon nga sala, apan siya nga nagbuhat ug matarong mag-awit ug magmalipayon.
7 The righteous knoweth the cause of the poore: but the wicked regardeth not knowledge.
Siya nga nagbuhat ug matarong nag-amping sa katungod sa mga kabos; ang tawong daotan dili makasabot niana nga kahibalo.
8 Scornefull men bring a citie into a snare: but wise men turne away wrath.
Ang mga matamayon nagbutang ug kalayo sa siyudad, apan kadtong maalamon molikay sa kapungot.
9 If a wise man contend with a foolish man, whether he be angry or laugh, there is no rest.
Kung adunay panaglalis sa tawong maalamon ug sa buangbuang, masuko lamang siya ug mokatawa, ug wala gayoy pagpahulay.
10 Bloodie men hate him that is vpright: but the iust haue care of his soule.
Ang mga mamumuno magdumot kaniya nga walay sala ug pangitaon ang kinabuhi sa mga matarong.
11 A foole powreth out all his minde: but a wise man keepeth it in till afterward.
Ipakita gayod sa buangbuang ang tanan niyang kasuko, apan ang tawong maalamon makapugong niini ug mapailubon sa iyang kaugalingon.
12 Of a prince that hearkeneth to lyes, all his seruants are wicked.
Kung ang magmamando magtagad sa mga bakak, ang tanan niyang mga kadagkoan mahimong daotan.
13 The poore and the vsurer meete together, and the Lord lighteneth both their eyes.
Ang tawong kabos ug ang madaogdaogon managsama lamang, kay si Yahweh ang naghatag ug kahayag sa ilang mga mata.
14 A King that iudgeth the poore in trueth, his throne shalbe established for euer.
Kung maghukom ang hari sa mga kabos pinaagi sa kamatuoran, matukod ang iyang trono hangtod sa kahangtoran.
15 The rodde and correction giue wisdome: but a childe set a libertie, maketh his mother ashamed.
Ang bunal ug ang pagpadlong mohatag ug kaalam; apan ang bata nga gilikay gikan sa pagpanton magpakaulaw sa iyang inahan.
16 When the wicked are increased, transgression increaseth: but ye righteous shall see their fall.
Kung ang mga tawong daotan anaa sa gahom, modagsang ang pagpakasala, apan kadtong nagbuhat ug matarong makakita sa pagkapukan sa mga tawong daotan.
17 Correct thy sonne and he will giue thee rest, and will giue pleasures to thy soule.
Pantuna ang imong anak nga lalaki ug papahulayon ka niya; ug magdala siya ug kalipay sa imong kinabuhi.
18 Where there is no vision, the people decay: but he that keepeth the Lawe, is blessed.
Diin wala nay makita nga mga pagpanagna ang mga tawo managdagan, apan bulahan siya nga nagtuman sa balaod.
19 A seruant will not be chastised with words: though he vnderstand, yet he will not answere.
Dili nimo mabadlong ang mga ulipon pinaagi sa mga pulong, bisan tuod makasabot siya, magpakahilom lamang gihapon.
20 Seest thou a man hastie in his matters? there is more hope of a foole, then of him.
Nakakita na ba ka ug tawo nga madali-dalion sa iyang gipamulong? Mas aduna pay paglaom ang usa ka buangbuang kaysa kaniya.
21 He that delicately bringeth vp his seruant from youth, at length he will be euen as his sone.
Siya nga mapatuyangon sa iyang ulipon gikan sa iyang pagkabatan-on, adunay kasamok sa kaulahian niini.
22 An angrie man stirreth vp strife, and a furious man aboundeth in transgression.
Ang masuk-anon nga tawo makapukaw sa panagbingkil ug ang hanas sa kaligutgot makahimo ug daghang mga sala.
23 The pride of a man shall bring him lowe: but the humble in spirit shall enioy glory.
Ang garbo sa tawo makapaubos kaniya; apan siya nga adunay mapainubsanon nga espiritu mapasidunggan.
24 He that is partner with a thiefe, hateth his owne soule: he heareth cursing, and declareth it not.
Siya nga makig-uban sa mga kawatan masilag sa iyang kaugalingon nga kinabuhi; madungog niya ang pagtunglo ug walay ikasulti.
25 The feare of man bringeth a snare: but he that trusteth in the Lord, shalbe exalted.
Ang kahadlok sa tawo naghimo ug lit-ag, apan siya nga mosalig kang Yahweh mapanalipdan.
26 Many doe seeke the face of the ruler: but euery mans iudgement commeth from the Lord.
Daghan ang nagapangita sa dagway sa magmamando, apan gikan kang Yahweh moabot ang katarong alang kaniya.
27 A wicked man is abomination to the iust, and he that is vpright in his way, is abomination to the wicked.
Ang walay katarong nga tawo gidumtan niadtong nagbuhat ug matarong, apan siya nga matarong ang dalan gidumtan sa mga tawong daotan.
