Proverbs 25
1 THESE ARE ALSO PARABLES of Salomon, which the men of Hezekiah King of Iudah copied out.
Teć są przypowieści Salomonowe, które zebrali mężowie Ezechyjasza, króla Judzkiego.
2 The glorie of God is to conceale a thing secret: but the Kings honour is to search out a thing.
Sława to Boża, taić sprawę; ale sława królów, wywiadywać się rzeczy.
3 The heaues in height, and the earth in deepenes, and the Kings heart can no man search out.
Wysokość niebios, i głębokość ziemi, i serce królów nie są doścignione.
4 Take the drosse from the siluer, and there shall proceede a vessell for the finer.
Odejm zużelicę od srebra, a wynijdzie odlewającemu naczynie kosztowne.
5 Take away the wicked from the King, and his throne shall be stablished in righteousnes.
Odejm niezbożnika od oblicza królewskiego, a umocni się w sprawiedliwości stolica jego.
6 Boast not thy selfe before the King, and stand not in the place of great men.
Nie udawaj się za zacnego przed królem, a na miejscu wielmożnych nie stawaj;
7 For it is better, that it be saide vnto thee, Come vp hither, then thou to be put lower in the presece of the prince whom thine eyes haue seene.
Bo lepiej jest, iż ci rzeką: Postąp sam: a niżeliby cię zniżyć miano przed księciem; co widują oczy twoje.
8 Goe not foorth hastily to strife, least thou know not what to doe in the ende thereof, when thy neighbour hath put thee to shame.
Nie pokwapiaj się do swaru, byś snać na ostatek nie wiedział, co masz czynić, gdyby cię zawstydził bliźni twój.
9 Debate thy matter with thy neighbour, and discouer not the secret to another,
Prowadź do końca sprawę swoję z przyjacielem twoim, a tajemnicy drugiego nie objawiaj;
10 Least he that heareth it put thee to shame, and thine infamie doe not cease.
By cię snać nie zelżył ten, co cię słucha, a niesława twoja zostałaby na tobie.
11 A word spoken in his place, is like apples of golde with pictures of siluer.
Jakie jest jabłko złote z wyrzezaniem srebrnem, takieć jest słowo do rzeczy powiedziane.
12 He that reprooueth the wise, and the obedient eare, is as a golden earering and an ornament of fine golde.
Ten, który mądrze napomina, jest u tego, co słucha, jako nausznica złota, i klejnot z szczerego złota.
13 As the colde of the snowe in the time of haruest, so is a faithfull messenger to them that send him: for he refresheth the soule of his masters.
Jako zimno śnieżne czasu żniwa: tak poseł wierny tym, którzy go posyłają; bo dusze panów swych ochładza.
14 A man that boasteth of false liberalitie, is like cloudes and winde without raine.
Człowiek, który się chlubi darem zmyślonym, jest jako wiatr i obłoki bez deszczu.
15 A Prince is pacified by staying of anger, and a soft tongue breaketh the bones.
Książę cierpliwością bywa zmiękczony, a język łagodny kości łamie.
16 If thou haue found hony, eate that is sufficient for thee, least thou be ouerfull, and vomit it.
Znajdzieszli miód, jedzże, ileć potrzeba, by snać objadłszy się go nie zwrócił.
17 Withdrawe thy foote from thy neighbours house, least he be weary of thee, and hate thee.
Powściągnij nogę twoję od domu bliźniego twego, by snać będąc ciebie syt, nie miał cię w nienawiści.
18 A man that beareth false witnes against his neighbour, is like an hammer and a sword, and a sharpe arrowe.
Każdy, kto mówi fałszywe świadectwo przeciw bliźniemu swemu, jest jako młot, i miecz, i strzała ostra.
19 Confidence in an vnfaythfull man in time of trouble, is like a broken tooth and a sliding foote.
Ufność w człowieku przewrotnym jest w dzień ucisku jako ząb wyłamany i noga wywiniona.
20 Hee that taketh away the garment in the colde season, is like vineger powred vpon nitre, or like him that singeth songs to an heauy heart.
Jako ten, który zewłoczy odzienie czasu zimy, albo leje ocet na saletrę, taki jest ten, który śpiewa pieśni sercu smutnemu.
21 If hee that hateth thee be hungry, giue him bread to eate, and if he be thirstie, giue him water to drinke.
Jeźliżeby łaknął ten, co cię nienawidzi, nakarm go chlebem; a jeźliby pragnął, daj mu się napić wody;
22 For thou shalt lay coles vpon his head, and the Lord shall recompense thee.
Bo węgle rozpalone zgromadzisz na głowę jego, a Pan ci nagrodzi.
23 As the Northwinde driueth away the raine, so doeth an angry countenance the slandering tongue.
Jako wiatr północny deszcz przynosi: tak przynosi twarz gniewliwą język uszczypliwy.
24 It is better to dwell in a corner of the house top, then with a contentious woman in a wide house.
Lepiej mieszkać w kącie pod dachem, niżeli z żoną swarliwą w domu przestronnym.
25 As are the colde waters to a weary soule, so is good newes from a farre countery.
Jako woda chłodna duszy pragnącej: tak wieść dobra z ziemi dalekiej.
26 A righteous man falling downe before the wicked, is like a troubled well, and a corrupt spring.
Jako źródło nogami pomącone, albo zdrój zepsuty: tak sprawiedliwy, który upada przed niezbożnym.
27 It is not good to eate much hony: so to search their owne glory is not glory.
Jako jeść wiele miodu nie jest rzecz dobra: tak szukanie własnej sławy jest niesławne.
28 A man that refraineth not his appetite, is like a citie which is broken downe and without walles.
Mąż, który nie ma mocy nad duchem swoim, jest jako miasto rozwalone bez muru.
