Proverbs 24
1 Be not thou enuious against euill men, neither desire to be with them.
Huwag kang mananaghili sa mga masamang tao, ni magnasa ka man na masama sa kanila:
2 For their heart imagineth destruction, and their lippes speake mischiefe.
Sapagka't ang kanilang puso ay nagaaral ng pagpighati, at ang kanilang mga labi ay nagsasalita ng kalikuan.
3 Through wisdome is an house builded, and with vnderstanding it is established.
Sa karunungan ay natatayo ang bahay; at sa pamamagitan ng unawa ay natatatag.
4 And by knowledge shall the chambers bee filled with all precious, and pleasant riches.
At sa pamamagitan ng kaalaman ay napupuno ang mga silid, ng lahat na mahalaga at maligayang mga kayamanan.
5 A wise man is strong: for a man of vnderstanding encreaseth his strength.
Ang pantas na tao ay malakas; Oo, ang taong maalam ay lumalago ang kapangyarihan.
6 For with counsel thou shalt enterprise thy warre, and in the multitude of them that can giue counsell, is health.
Sapagka't sa pamamagitan ng pantas na pamamatnubay ay makikipagdigma ka: at sa karamihan ng mga tagapayo ay may kaligtasan.
7 Wisdome is hie to a foole: therefore he can not open his mouth in the gate.
Karunungan ay totoong mataas sa ganang mangmang: hindi niya ibinubuka ang kaniyang bibig sa pintuang-bayan.
8 Hee that imagineth to doe euill, men shall call him an autour of wickednes.
Siyang kumakatha ng paggawa ng kasamaan, tatawagin siya ng mga tao na masamang tao.
9 The wicked thought of a foole is sinne, and the scorner is an abomination vnto men.
Ang pagiisip ng kamangmangan ay kasalanan: at ang mangduduwahagi ay karumaldumal sa mga tao.
10 If thou bee faint in the day of aduersitie, thy strength is small.
Kung ikaw ay manglupaypay sa kaarawan ng kasakunaan, ang iyong kalakasan ay munti.
11 Deliuer them that are drawen to death: wilt thou not preserue them that are led to be slaine?
Iligtas mo silang nangadala sa kamatayan, at ang mga handang papatayin, ay tingnan mo na iyong ibalik.
12 If thou say, Beholde, we knew not of it: he that pondereth the heartes, doeth not hee vnderstand it? and hee that keepeth thy soule, knoweth he it not? will not he also recompense euery man according to his workes?
Kung iyong sinasabi, narito, hindi kami nakakaalam nito: hindi ba niya binubulay na tumitimbang ng mga puso? At siyang nagiingat ng iyong kaluluwa, hindi ba niya nalalaman? At hindi ba niya gagantihin ang bawa't tao ayon sa gawa niya?
13 My sonne, eate hony, for it is good, and the hony combe, for it is sweete vnto thy mouth.
Anak ko, kumain ka ng pulot, sapagka't mabuti; at ng pulot-pukyutan na matamis sa iyong lasa:
14 So shall the knowledge of wisdome be vnto thy soule, if thou finde it, and there shall be an ende, and thine hope shall not be cut off.
Sa gayo'y matututo ka ng karunungan na malalagay sa iyong kaluluwa: kung iyong nasumpungan ito, sa gayo'y magkakaroon ka nga ng kagantihan, at ang iyong pagasa ay hindi mahihiwalay.
15 Laye no waite, O wicked man, against the house of the righteous, and spoyle not his resting place.
Huwag kang bumakay, Oh masamang tao, sa tahanan ng matuwid; huwag mong sirain ang kaniyang dakong pahingahan:
16 For a iust man falleth seuen times, and riseth againe: but the wicked fall into mischiefe.
Sapagka't ang matuwid ay nabubuwal na makapito, at bumabangon uli: nguni't ang masama ay nabubuwal sa kasakunaan.
17 Bee thou not glad when thine enemie falleth, and let not thine heart reioyce when hee stumbleth,
Huwag kang magalak pagka ang iyong kaaway ay nabubuwal, at huwag matuwa ang iyong puso pagka siya'y nabubuwal:
18 Least the Lord see it, and it displease him, and he turne his wrath from him.
Baka makita ng Panginoon, at ipagdamdam ng loob siya, at kaniyang ihiwalay ang poot niya sa kaniya.
19 Fret not thy selfe because of the malicious, neither be enuious at the wicked.
Huwag kang mabalisa dahil sa mga manggagawa ng masama; ni maging mapanaghiliin ka man sa masama:
20 For there shall bee none ende of plagues to the euill man: the light of the wicked shall bee put out.
Sapagka't hindi magkakaroon ng kagantihan sa masamang tao; ang ilawan ng masama ay papatayin.
21 My sonne feare the Lord, and the King, and meddle not with them that are sedicious.
Anak ko, matakot ka sa Panginoon at sa hari: at huwag kang makisalamuha sa kanila na mapagbago:
22 For their destruction shall rise suddenly, and who knoweth the ruine of them both?
Sapagka't ang kanilang kasakunaan ay darating na bigla; at sinong nakakaalam ng kasiraan nila kapuwa?
23 ALSO THESE THINGS PERTEINE TO THE WISE, It is not good to haue respect of any person in iudgement.
Ang mga ito man ay sabi rin ng pantas. Magkaroon ng pagtangi ng mga pagkatao sa kahatulan, ay hindi mabuti.
24 He that saith to the wicked, Thou art righteous, him shall the people curse, and the multitude shall abhorre him.
Siyang nagsasabi sa masama, Ikaw ay matuwid; susumpain siya ng mga bayan, kayayamutan siya ng mga bansa:
25 But to them that rebuke him, shall be pleasure, and vpon them shall come the blessing of goodnesse.
Nguni't silang nagsisisaway sa kaniya ay magkakaroon ng kaluguran, at ang mabuting pagpapala ay darating sa kanila.
26 They shall kisse the lippes of him that answereth vpright wordes.
Siya'y humahalik sa mga labi niyaong nagbibigay ng matuwid na sagot.
27 Prepare thy worke without, and make readie thy thinges in the fielde, and after, builde thine house.
Ihanda mo ang iyong gawa sa labas, at ihanda mo sa iyo sa parang; at pagkatapos ay itayo mo ang iyong bahay.
28 Be not a witnes against thy neighbour without cause: for wilt thou deceiue with thy lippes?
Huwag kang sumaksi laban sa iyong kapuwa ng walang kadahilanan; at huwag kang magdaya ng iyong mga labi.
29 Say not, I wil doe to him, as he hath done to mee, I will recompence euery man according to his worke.
Huwag mong sabihin, gagawin kong gayon sa kaniya na gaya ng ginawa niya sa akin: aking ibibigay sa tao ang ayon sa kaniyang gawa.
30 I passed by the fielde of the slouthfull, and by the vineyarde of the man destitute of vnderstanding.
Ako'y nagdaan sa tabi ng bukid ng tamad, at sa tabi ng ubasan ng taong salat sa unawa;
31 And lo, it was al growen ouer with thornes, and nettles had couered the face thereof, and the stone wall thereof was broken downe.
At, narito, tinubuang lahat ng mga tinik, ang ibabaw niyaon ay natakpan ng mga dawag, at ang bakod na bato ay nabagsak.
32 Then I behelde, and I considered it well: I looked vpon it, and receiued instruction.
Ako nga'y tumingin, at aking binulay na mabuti: aking nakita, at tumanggap ako ng turo.
33 Yet a litle sleepe, a litle slumber, a litle folding of the handes to sleepe.
Kaunti pang tulog, kaunti pang idlip, kaunti pang paghahalukipkip ng mga kamay upang matulog:
34 So thy pouertie commeth as one that traueileth by the way, and thy necessitie like an armed man.
Gayon darating ang iyong karalitaan na parang magnanakaw; at ang iyong kasalatan na parang nasasandatahang tao.
