Proverbs 24
1 Be not thou enuious against euill men, neither desire to be with them.
| به اشخاص شریر حسادت نورز و آرزو نکن که با آنها دوست شوی، |
2 For their heart imagineth destruction, and their lippes speake mischiefe.
| زیرا تمام فکر و ذکر آنها این است که به مردم ظلم کنند. |
3 Through wisdome is an house builded, and with vnderstanding it is established.
| خانه با حکمت بنا می‌شود و با فهم استوار می‌گردد، |
4 And by knowledge shall the chambers bee filled with all precious, and pleasant riches.
| اتاقهایش با دانایی از اسباب نفیس و گرانبها پر می‌شود. |
5 A wise man is strong: for a man of vnderstanding encreaseth his strength.
| آدم دانا و فهمیده از قدرت زیاد برخوردار است و دائم به قدرت خویش می‌افزاید. |
6 For with counsel thou shalt enterprise thy warre, and in the multitude of them that can giue counsell, is health.
| پیروزی در جنگ بستگی به تدابیر خوب و مشورت زیاد دارد. |
7 Wisdome is hie to a foole: therefore he can not open his mouth in the gate.
| نادان نمی‌تواند به حکمت دست یابد؛ وقتی موضوع مهمی مورد بحث قرار می‌گیرد، او حرفی برای گفتن ندارد. |
8 Hee that imagineth to doe euill, men shall call him an autour of wickednes.
| کسی که دائم نقشه‌های پلید در سر بپروراند، عاقبت رسوا خواهد شد. |
9 The wicked thought of a foole is sinne, and the scorner is an abomination vnto men.
| نقشه‌های آدم جاهل گناه‌آلود است و کسی که دیگران را مسخره می‌کند مورد نفرت همهٔ مردم می‌باشد. |
10 If thou bee faint in the day of aduersitie, thy strength is small.
| اگر نتوانی سختیهای زندگی را تحمل کنی، آدم ضعیفی هستی. |
11 Deliuer them that are drawen to death: wilt thou not preserue them that are led to be slaine?
| از نجات دادن کسی که به ناحق به مرگ محکوم شده است کوتاهی نکن. |
12 If thou say, Beholde, we knew not of it: he that pondereth the heartes, doeth not hee vnderstand it? and hee that keepeth thy soule, knoweth he it not? will not he also recompense euery man according to his workes?
| نگو که از جریان بی‌خبر بوده‌ای، زیرا خدایی که جان تو در دست اوست و از دل تو آگاه است، می‌داند که تو از همه چیز باخبر بوده‌ای. او هر کسی را مطابق اعمالش جزا خواهد داد. |
13 My sonne, eate hony, for it is good, and the hony combe, for it is sweete vnto thy mouth.
| پسرم، همان‌طور که خوردن عسل کام تو را شیرین می‌کند، همچنان کسب حکمت برای جان تو شیرین خواهد بود. کسی که حکمت بیاموزد آیندهٔ خوبی در انتظارش خواهد بود و امیدهایش بر باد نخواهد رفت. |
14 So shall the knowledge of wisdome be vnto thy soule, if thou finde it, and there shall be an ende, and thine hope shall not be cut off.
15 Laye no waite, O wicked man, against the house of the righteous, and spoyle not his resting place.
| ای شریر، در کمین خانۀ شخص عادل نباش و منزلی را که او در آن زندگی می‌کند، تاراج نکن، |
16 For a iust man falleth seuen times, and riseth againe: but the wicked fall into mischiefe.
| زیرا عادل حتی اگر هفت بار هم بیفتد، باز برخواهد خاست، اما شریران گرفتار بلا شده، سرنگون خواهند شد. |
17 Bee thou not glad when thine enemie falleth, and let not thine heart reioyce when hee stumbleth,
| وقتی دشمنت دچار مصیبتی می‌شود شادی نکن و هنگامی که می‌افتد دلشاد نشو، |
18 Least the Lord see it, and it displease him, and he turne his wrath from him.
| زیرا ممکن است خداوند این کار تو را نپسندد و از مجازات او دست بردارد! |
19 Fret not thy selfe because of the malicious, neither be enuious at the wicked.
| به سبب بدکاران خودت را ناراحت نکن و به آنها حسادت نورز، |
20 For there shall bee none ende of plagues to the euill man: the light of the wicked shall bee put out.
| زیرا شخص بدکار آینده‌ای ندارد و چراغش خاموش خواهد شد. |
21 My sonne feare the Lord, and the King, and meddle not with them that are sedicious.
| پسرم، از خداوند و پادشاه بترس و با کسانی که بر ضد ایشان شورش می‌کنند همدست نشو، |
22 For their destruction shall rise suddenly, and who knoweth the ruine of them both?
| کیست که بداند خداوند یا پادشاه چه بلایی بر سر چنین کسان خواهد آورد؟ |
23 ALSO THESE THINGS PERTEINE TO THE WISE, It is not good to haue respect of any person in iudgement.
| قاضی نباید در داوری از کسی طرفداری کند. |
24 He that saith to the wicked, Thou art righteous, him shall the people curse, and the multitude shall abhorre him.
| هر که به مجرم بگوید: «تو بی‌گناهی»، مورد لعنت و نفرت همهٔ مردم واقع خواهد شد، |
25 But to them that rebuke him, shall be pleasure, and vpon them shall come the blessing of goodnesse.
| ولی آنکه گناهکار را محکوم کند سعادت و برکت نصیبش خواهد گردید. |
26 They shall kisse the lippes of him that answereth vpright wordes.
| جواب صادقانه مانند بوسهٔ دوست دلچسب است. |
27 Prepare thy worke without, and make readie thy thinges in the fielde, and after, builde thine house.
| اول کسب و کاری داشته باش بعد خانه و خانواده تشکیل بده. |
28 Be not a witnes against thy neighbour without cause: for wilt thou deceiue with thy lippes?
| علیه همسایهٔ خود شهادت دروغ نده و سخنان نادرست درباره‌اش بر زبان نیاور. |
29 Say not, I wil doe to him, as he hath done to mee, I will recompence euery man according to his worke.
| نگو: «هر چه بر سرم آورده تلافی خواهم کرد.» |
30 I passed by the fielde of the slouthfull, and by the vineyarde of the man destitute of vnderstanding.
| از کنار مزرعهٔ شخص تنبل و کم‌عقل گذشتم؛ |
31 And lo, it was al growen ouer with thornes, and nettles had couered the face thereof, and the stone wall thereof was broken downe.
| همه جا خار روییده بود، علفهای هرز زمین را پوشانده و دیوار مزرعه فرو ریخته بود. |
32 Then I behelde, and I considered it well: I looked vpon it, and receiued instruction.
| با دیدن این منظره به فکر فرو رفتم و این درس را آموختم: |
33 Yet a litle sleepe, a litle slumber, a litle folding of the handes to sleepe.
| کمی خواب بیشتر، کمی چُرت بیشتر، کمی دست رو دست گذاشتن و استراحت بیشتر، |
34 So thy pouertie commeth as one that traueileth by the way, and thy necessitie like an armed man.
| و فقر و تنگدستی همچون راهزنی مسلح به سراغ تو خواهد آمد. |
