Proverbs 24

1 Be not thou enuious against euill men, neither desire to be with them.

۱ بر مردان شریر حسد مبر، و آرزو مدارتا با ایشان معاشرت نمایی،

2 For their heart imagineth destruction, and their lippes speake mischiefe.

۲ زیرا که دل ایشان در ظلم تفکر می‌کند ولبهای ایشان درباره مشقت تکلم می‌نماید.

3 Through wisdome is an house builded, and with vnderstanding it is established.

۳ خانه به حکمت بنا می‌شود، و با فطانت استوار می‌گردد،

4 And by knowledge shall the chambers bee filled with all precious, and pleasant riches.

۴ و به معرفت اطاقها پر می‌شود، از هر گونه اموال گرانبها و نفایس.

5 A wise man is strong: for a man of vnderstanding encreaseth his strength.

۵ مرد حکیم در قدرت می‌ماند، و صاحب معرفت در توانایی ترقی می‌کند،

6 For with counsel thou shalt enterprise thy warre, and in the multitude of them that can giue counsell, is health.

۶ زیرا که با حسن تدبیر باید جنگ بکنی، و ازکثرت مشورت دهندگان نصرت است.

7 Wisdome is hie to a foole: therefore he can not open his mouth in the gate.

۷ حکمت برای احمق زیاده بلند است، دهان خود را در دربار باز نمی کند.

8 Hee that imagineth to doe euill, men shall call him an autour of wickednes.

۸ هر‌که برای بدی تفکر می‌کند، او را فتنه انگیزمی گویند.

9 The wicked thought of a foole is sinne, and the scorner is an abomination vnto men.

۹ فکر احمقان گناه است، و استهزاکننده نزد آدمیان مکروه است.

10 If thou bee faint in the day of aduersitie, thy strength is small.

۱۰ اگر در روز تنگی سستی نمایی، قوت توتنگ می‌شود.

11 Deliuer them that are drawen to death: wilt thou not preserue them that are led to be slaine?

۱۱ آنانی را که برای موت برده شوند خلاص کن، و از رهانیدن آنانی که برای قتل مهیااندکوتاهی منما.

12 If thou say, Beholde, we knew not of it: he that pondereth the heartes, doeth not hee vnderstand it? and hee that keepeth thy soule, knoweth he it not? will not he also recompense euery man according to his workes?

۱۲ اگر گویی که این را ندانستیم، آیا آزماینده دلها نمی فهمد؟ و حافظ جان تو نمی داند؟ و به هرکس برحسب اعمالش مکافات نخواهد داد؟

13 My sonne, eate hony, for it is good, and the hony combe, for it is sweete vnto thy mouth.

۱۳ ‌ای پسر من عسل را بخور زیرا که خوب است، و‌شان عسل را چونکه به کامت شیرین است.

14 So shall the knowledge of wisdome be vnto thy soule, if thou finde it, and there shall be an ende, and thine hope shall not be cut off.

۱۴ همچنین حکمت را برای جان خود بیاموز، اگر آن را بیابی آنگاه اجرت خواهد بود، و امید تومنقطع نخواهد شد.

15 Laye no waite, O wicked man, against the house of the righteous, and spoyle not his resting place.

۱۵ ‌ای شریر برای منزل مرد عادل در کمین مباش، و آرامگاه او را خراب مکن،

16 For a iust man falleth seuen times, and riseth againe: but the wicked fall into mischiefe.

۱۶ زیرا مرد عادل اگر‌چه هفت مرتبه بیفتدخواهد برخاست، اما شریران در بلا خواهندافتاد.

17 Bee thou not glad when thine enemie falleth, and let not thine heart reioyce when hee stumbleth,

۱۷ چون دشمنت بیفتد شادی مکن، و چون بلغزد دلت وجد ننماید،

18 Least the Lord see it, and it displease him, and he turne his wrath from him.

۱۸ مبادا خداوند این را ببیند و در نظرش ناپسند آید، و غضب خود را از او برگرداند.

19 Fret not thy selfe because of the malicious, neither be enuious at the wicked.

۱۹ خویشتن را به‌سبب بدکاران رنجیده مساز، و بر شریران حسد مبر،

20 For there shall bee none ende of plagues to the euill man: the light of the wicked shall bee put out.

۲۰ زیرا که به جهت بدکاران اجر نخواهد بود، و چراغ شریران خاموش خواهد گردید.

21 My sonne feare the Lord, and the King, and meddle not with them that are sedicious.

۲۱ ‌ای پسر من از خداوند و پادشاه بترس، و بامفسدان معاشرت منما،

22 For their destruction shall rise suddenly, and who knoweth the ruine of them both?

۲۲ زیرا که مصیبت ایشان ناگهان خواهدبرخاست، و عاقبت سالهای ایشان را کیست که بداند؟

23 ALSO THESE THINGS PERTEINE TO THE WISE, It is not good to haue respect of any person in iudgement.

۲۳ اینها نیز از (سخنان ) حکیمان است طرفداری در داوری نیکو نیست.

24 He that saith to the wicked, Thou art righteous, him shall the people curse, and the multitude shall abhorre him.

۲۴ کسی‌که به شریر بگوید تو عادل هستی، امت‌ها او را لعنت خواهند کرد و طوایف از اونفرت خواهند نمود.

25 But to them that rebuke him, shall be pleasure, and vpon them shall come the blessing of goodnesse.

۲۵ اما برای آنانی که او را توبیخ نمایندشادمانی خواهد بود، و برکت نیکو به ایشان خواهد رسید.

26 They shall kisse the lippes of him that answereth vpright wordes.

۲۶ آنکه به کلام راست جواب گوید لبها رامی بوسد.

27 Prepare thy worke without, and make readie thy thinges in the fielde, and after, builde thine house.

۲۷ کار خود را در خارج آراسته کن، و آن را درملک مهیا ساز، و بعد از آن خانه خویش را بنا نما.

28 Be not a witnes against thy neighbour without cause: for wilt thou deceiue with thy lippes?

۲۸ بر همسایه خود بی‌جهت شهادت مده، و بالبهای خود فریب مده،

29 Say not, I wil doe to him, as he hath done to mee, I will recompence euery man according to his worke.

۲۹ و مگو به طوری که او به من عمل کرد من نیزبا وی عمل خواهم نمود، و مرد را بر‌حسب اعمالش پاداش خواهم داد.

30 I passed by the fielde of the slouthfull, and by the vineyarde of the man destitute of vnderstanding.

۳۰ از مزرعه مرد کاهل، و از تاکستان شخص ناقص العقل گذشتم.

31 And lo, it was al growen ouer with thornes, and nettles had couered the face thereof, and the stone wall thereof was broken downe.

۳۱ و اینک بر تمامی آن خارها می‌رویید، وخس تمامی روی آن را می‌پوشانید، و دیوارسنگیش خراب شده بود،

32 Then I behelde, and I considered it well: I looked vpon it, and receiued instruction.

۳۲ پس من نگریسته متفکر شدم، ملاحظه کردم و ادب آموختم.

33 Yet a litle sleepe, a litle slumber, a litle folding of the handes to sleepe.

۳۳ اندکی خفت و اندکی خواب، و اندکی بر هم نهادن دستها به جهت خواب.

34 So thy pouertie commeth as one that traueileth by the way, and thy necessitie like an armed man.

۳۴ پس فقر تو مثل راهزن بر تو خواهد آمد، ونیازمندی تو مانند مرد مسلح.