Proverbs 24
1 Be not thou enuious against euill men, neither desire to be with them.
Saanmo nga ap-apalan dagiti dakes, wenno saanmo a tarigagayan ti makikadua kadakuada,
2 For their heart imagineth destruction, and their lippes speake mischiefe.
gapu ta agpangpanggep dagiti pusoda kadagiti rinaranggas, ken agibagbaga dagiti bibigda iti maipanggep iti riribuk.
3 Through wisdome is an house builded, and with vnderstanding it is established.
Babaen iti kinasirib, adda maipatakder a balay, ken babaen iti pannakaawat, naipasdek daytoy.
4 And by knowledge shall the chambers bee filled with all precious, and pleasant riches.
Babaen iti pannakaammo, napunno dagiti siled kadagiti agkakapateg ken agkakapintas a kinabaknang.
5 A wise man is strong: for a man of vnderstanding encreaseth his strength.
Paneknekan ti masirib a tao a napigsa isuna, ken nasaysayaat ti tao nga addaan iti pannakaammo ngem iti tao a napigsa,
6 For with counsel thou shalt enterprise thy warre, and in the multitude of them that can giue counsell, is health.
ta babaen kadagiti nainsiriban a wagas ket mapagballigiam ti pannakigubatmo, ken adda balligi babaen kadagiti adu a mammagbaga.
7 Wisdome is hie to a foole: therefore he can not open his mouth in the gate.
Ti kinasirib ket nangato unay para iti maag, saanna nga ilukat ti ngiwatna kadagiti ruangan.
8 Hee that imagineth to doe euill, men shall call him an autour of wickednes.
Adda maysa a tao nga agpangpanggep nga agaramid iti dakes-nalaing nga agaramid iti linuloko ti iyaw-awag kenkuana dagiti tattao.
9 The wicked thought of a foole is sinne, and the scorner is an abomination vnto men.
Ti minamaag a panggep ket basol, ken um-umsien dagiti tattao ti mananglais.
10 If thou bee faint in the day of aduersitie, thy strength is small.
No ipakpakitam ti kinatakrutmo iti aldaw ti riribuk, nakapuyka ngarud.
11 Deliuer them that are drawen to death: wilt thou not preserue them that are led to be slaine?
Ispalem dagiti maipanpanaw maiyap-apan iti ipapatay, ken tenglem dagiti agibar-ibar nga agturong iti pannakatayda.
12 If thou say, Beholde, we knew not of it: he that pondereth the heartes, doeth not hee vnderstand it? and hee that keepeth thy soule, knoweth he it not? will not he also recompense euery man according to his workes?
No ibagam, “Awan ammomi maipanggep iti daytoy.” Saan kadi nga ammo ti Mangtimtimbang iti puso ti ibagbagam? Ken saan kadi nga ammo daytoy ti Mangsalsalaknib iti biagmo? Ken saan kadi nga itedto ti Dios no ania ti maikari iti tunggal maysa?
13 My sonne, eate hony, for it is good, and the hony combe, for it is sweete vnto thy mouth.
Anakko, manganka iti diro gapu ta nasayaat daytoy, gapu ta ti tedted ti diro ket nasam-it iti panagramanmo.
14 So shall the knowledge of wisdome be vnto thy soule, if thou finde it, and there shall be an ende, and thine hope shall not be cut off.
Kasta met ti kinasirib para iti kararuam- no birukem daytoy, addanto masakbayan ken saanto a mapukaw ti namnamam.
15 Laye no waite, O wicked man, against the house of the righteous, and spoyle not his resting place.
Saanka nga aglemmeng nga aguray a kas kadagiti nadangkes a tattao a mangdarup iti balay dagiti agar-aramid iti nalinteg. Saanmo a dadaelen ti pagtaenganna!
16 For a iust man falleth seuen times, and riseth againe: but the wicked fall into mischiefe.
Ta no matuang a maminpito ti tao nga agar-aramid ti nalinteg, bumangonto manen isuna, ngem dagiti nadangkes ket parmeken ti didigra.
17 Bee thou not glad when thine enemie falleth, and let not thine heart reioyce when hee stumbleth,
Saanka nga agrambak no marigrigatan ti kabusormo, ken saan koma nga aragsak ta pusom no maitublak isuna,
18 Least the Lord see it, and it displease him, and he turne his wrath from him.
ta no saan ket makita ni Yahweh ken amangan no saannaka a kanunongan gapu iti dayta ket saannan a kapungtot dayta a tao.
19 Fret not thy selfe because of the malicious, neither be enuious at the wicked.
Saanka nga agdanag gapu kadagiti agar-aramid kadagiti dakes a banbanag, ken saanmo nga apalan dagiti nadangkes a tattao,
20 For there shall bee none ende of plagues to the euill man: the light of the wicked shall bee put out.
ta awan masakbayan ti dakes a tao, ken arigna a maiddepto ti lampara ti nadangkes.
21 My sonne feare the Lord, and the King, and meddle not with them that are sedicious.
Agbutengka kenni Yahweh, ken agbutengka iti ari, anakko; saanka a makikadua kadagiti mangsuksukir kadakuada,
22 For their destruction shall rise suddenly, and who knoweth the ruine of them both?
ta giddatonto a dumteng ti didigrada ket siasino ti makaammo iti kadakkel ti pannakadadael a dumteng manipud kadakuada?
23 ALSO THESE THINGS PERTEINE TO THE WISE, It is not good to haue respect of any person in iudgement.
Dagitoy ket sasao met laeng dagiti masirib. No maipapan iti linteg, saan a nasayaat no adda panangidumduma iti panangukom.
24 He that saith to the wicked, Thou art righteous, him shall the people curse, and the multitude shall abhorre him.
Siasinoman a mangibaga iti nagbasol, “Sika ti husto,” ket ilunodto dagiti tattao ken guraento dagiti nasion.
25 But to them that rebuke him, shall be pleasure, and vpon them shall come the blessing of goodnesse.
Ngem maaddaanto iti kasta unay a ragsak dagiti mangtubngar kadagiti nadangkes, ken addanto dumteng kadakuada a sagsagut a nasasayaat.
26 They shall kisse the lippes of him that answereth vpright wordes.
Ti mangmangted iti pudno a sungbat ket arigna a mangmangted iti agek iti bibig.
27 Prepare thy worke without, and make readie thy thinges in the fielde, and after, builde thine house.
Aramidem ti trabahom iti ruar, samo isagana ti talon; kalpasan dayta, ipatakdermon ti balaymo.
28 Be not a witnes against thy neighbour without cause: for wilt thou deceiue with thy lippes?
Saanka nga agsaksi iti maibusor iti kaarubam nga awan ti gapgapuna, ken saanka a mangallilaw babaen kadagiti bibigmo.
29 Say not, I wil doe to him, as he hath done to mee, I will recompence euery man according to his worke.
Saanmo nga ibaga, “Aramidekto kenkuana ti inaramidna kaniak; pagbayadekto isuna iti inaramidna.”
30 I passed by the fielde of the slouthfull, and by the vineyarde of the man destitute of vnderstanding.
Nagnaak iti talon ti tao a sadut, limmabasak iti kaubasan ti tao nga awan ammona.
31 And lo, it was al growen ouer with thornes, and nettles had couered the face thereof, and the stone wall thereof was broken downe.
Nagtubtuboanen dagiti sisiit ti talonna, naabbonganen ti daga kadagiti siitan a mula, ken narban ti bato nga aladna.
32 Then I behelde, and I considered it well: I looked vpon it, and receiued instruction.
Kalpasanna, nakitak ket pinanunotko; kimmitaak ket nakasursuroak.
33 Yet a litle sleepe, a litle slumber, a litle folding of the handes to sleepe.
Maturog pay bassit, iridep pay bassit, idalikepkep pay biit tapno makainana-
34 So thy pouertie commeth as one that traueileth by the way, and thy necessitie like an armed man.
ket dumteng kenka ti kinapanglaw a kas iti agtatakaw, ken dumteng kenka dagiti panagkasapulam a kasla dagitoy ket nakaarmas a soldado.
