< Proverbs 23 >
1 When thou sittest to eate with a ruler, consider diligently what is before thee,
Khi con ngồi ăn uống với người quyền thế, hãy để ý cẩn thận người ngồi trước mặt con.
2 And put the knife to thy throte, if thou be a man giuen to the appetite.
Nếu con ham ăn, hãy để con dao nơi họng con.
3 Be not desirous of his deintie meates: for it is a deceiuable meate.
Chớ thèm các món cao lương mỹ vị, vì của ngon rượu ngọt là cạm bẫy giăng.
4 Trauaile not too much to be rich: but cease from thy wisdome.
Đừng nhọc công khổ trí làm giàu. Hãy sáng suốt khôn ngoan biết lúc phải dừng lại.
5 Wilt thou cast thine eyes vpon it, which is nothing? for riches taketh her to her wings, as an eagle, and flyeth into the heauen.
Con có liếc mắt nhìn sự giàu sang, thì giàu có phù du hết rất mau, như đại bàng vỗ cánh bay mất.
6 Eate thou not the bread of him that hath an euil eye, neither desire his deintie meates.
Chớ ăn của người có lòng keo kiệt; cũng đừng thèm cao lương mỹ vị họ mời.
7 For as though he thought it in his heart, so will hee say vnto thee, Eate and drinke: but his heart is not with thee.
Miệng mời nhưng lòng họ chẳng muốn con ăn, điều họ nghĩ mới chính thật con người của họ.
8 Thou shalt vomit thy morsels that thou hast eaten, and thou shalt lose thy sweete wordes.
Con sẽ phải nôn hết món ăn ra, và phí cả lời khen tặng con đã nói.
9 Speake not in the eares of a foole: for hee will despise the wisdome of thy wordes.
Đừng tốn công nói với người dại, vì hắn sẽ khinh thường lời khôn ngoan của con.
10 Remooue not the ancient boundes, and enter not into the fieldes of the fatherlesse.
Chớ dời ranh giới cũ; và đừng chiếm đoạt đất người mồ côi.
11 For he that redeemeth them, is mightie: he will defend their cause against thee.
Vì Đấng Cứu Chuộc họ là Đấng năng quyền; sẽ bênh vực họ và khép tội con.
12 Apply thine heart to instruction, and thine eares to the wordes of knowledge.
Chuyên lòng tiếp nhận dạy dỗ; lắng tai đón nghe tri thức.
13 Withhold not correction from the childe: if thou smite him with the rodde, he shall not die.
Đừng bỏ qua việc sửa dạy con cái. Roi vọt không làm nó chết đâu.
14 Thou shalt smite him with the rodde, and shalt deliuer his soule from hell. (Sheol )
Người dùng roi sửa dạy con, là cứu linh hồn nó khỏi hư vong. (Sheol )
15 My sonne, if thine heart be wise, mine heart shall reioyce, and I also.
Con ơi, nếu lòng con khôn ngoan, thì chính lòng ta cũng vui mừng;
16 And my reynes shall reioyce, when thy lips speake righteous things.
Phải, lòng dạ ta sẽ mừng rỡ, khi miệng con nói điều ngay thẳng.
17 Let not thine heart bee enuious against sinners: but let it bee in the feare of the Lord continually.
Chớ hiềm tị vì người gian được may mắn, nhưng đem lòng kính sợ Chúa Hằng Hữu ngày đêm.
18 For surely there is an ende, and thy hope shall not be cut off.
Tương lai con sẽ trong sáng; hy vọng thành đạt là điều chắc chắn.
19 O thou my sonne, heare, and bee wise, and guide thine heart in the way.
Con ơi, hãy lắng nghe và trở nên khôn ngoan: Hãy hướng lòng con vào đường chính đáng.
20 Keepe not company with drunkards, nor with gluttons.
Chớ kết bạn với người nghiện rượu, hoặc với người ham ăn,
21 For the drunkard and the glutton shall bee poore, and the sleeper shalbe clothed with ragges.
vì tương lai họ khó khăn, cơ hàn, và người mê ngủ sẽ rách rưới tơi bời.
22 Obey thy father that hath begotten thee, and despise not thy mother when she is olde.
Lắng tai nghe lời khuyên dạy của cha, khi mẹ yếu già, con chớ khinh khi.
23 Bye the trueth, but sell it not: likewise wisdome, and instruction, and vnderstanding.
Phải mua chân lý và đừng bao giờ bán nó; cũng đừng bán khôn ngoan, học thức, và lương tri.
24 The father of the righteous shall greatly reioyce, and hee that begetteth a wise childe, shall haue ioy of him.
Có con ngay lành, lòng cha mừng rỡ. Có con khôn ngoan, vui lòng hớn hở.
25 Thy father and thy mother shall be glad, and she that bare thee shall reioyce.
Nguyện cha và mẹ con vui mừng! Nguyện người sinh ra con được rạng rỡ vui mừng.
26 My sonne, giue mee thine heart, and let thine eyes delite in my wayes.
Con hãy dâng lòng con cho cha. Để mắt con chăm chú đường lối cha.
27 For a whore is as a deepe ditche, and a strange woman is as a narrowe pitte.
Vì gái điếm là hố sâu, dâm phụ là giếng thẳm.
28 Also she lyeth in wait as for a praye, and she increaseth the transgressers among men.
Nó rình rập mồi ngon, gây cho số người bất nghĩa gia tăng.
29 To whome is woe? to whome is sorowe? to whom is strife? to whom is murmuring? to whom are woundes without cause? and to whome is the rednesse of the eyes?
Ai phiền muộn? Ai đau khổ? Ai tranh cạnh? Ai thở than? Mắt đỏ ngầu, mình thương tích?
30 Euen to them that tarie long at the wine, to them that goe, and seeke mixt wine.
Đó là người chè chén, la cà, nhấm nháp các thứ rượu pha.
31 Looke not thou vpon the wine, when it is red, and when it sheweth his colour in the cup, or goeth downe pleasantly.
Chớ mê mẩn nhìn ly rượu hồng, nó đỏ đẹp thật, nó óng ánh làm sao; tuôn chảy dễ dàng.
32 In the ende thereof it will bite like a serpent, and hurt like a cockatrise.
Nhưng rồi ra con sẽ bị rượu cắn như rắn; nọc độc nó như rắn lục.
33 Thine eyes shall looke vpon strange women, and thine heart shall speake lewde things.
Mắt con sẽ thấy những điều kỳ lạ, và lòng con đầy dẫy điều xấu xa.
34 And thou shalt bee as one that sleepeth in the middes of the sea, and as hee that sleepeth in the toppe of the maste.
Con sẽ như người đi giữa biển cả, dập dồi như thể leo lên cột buồm.
35 They haue stricken mee, shalt thou say, but I was not sicke: they haue beaten mee, but I knew not, when I awoke: therefore will I seeke it yet still.
Con nói: “Họ đánh tôi, nhưng sao tôi chẳng đau. Tôi không cảm biết khi bị họ đánh. Bao giờ tôi tỉnh lại đây để tôi còn tìm uống nữa?”