Proverbs 23
1 When thou sittest to eate with a ruler, consider diligently what is before thee,
Катта әрбаб билән һәмдәстихан болсаң, Алдиңдики ким екәнлигини убдан ойлан.
2 And put the knife to thy throte, if thou be a man giuen to the appetite.
Иштийиң яман болса, Гелиңға пичақ тәңләп турғандәк өзүңни тарт.
3 Be not desirous of his deintie meates: for it is a deceiuable meate.
Униң назу-немәтлирини тама қилма, Улар адәм алдайдиған тамақлардур.
4 Trauaile not too much to be rich: but cease from thy wisdome.
Бай болимән дәп өзүңни упратма; Өзүңниң зеһниңни бу ишқа қаратма.
5 Wilt thou cast thine eyes vpon it, which is nothing? for riches taketh her to her wings, as an eagle, and flyeth into the heauen.
[Байлиқларға] көз тикишиң биләнла, улар йоқ болиду; Пул-мал дәрвәқә өзигә қанат ясап, Худди бүркүттәк асманға учуп кетәр.
6 Eate thou not the bread of him that hath an euil eye, neither desire his deintie meates.
Ач көзниң ненини йемә, Униң есил назу-немәтлирини тама қилма;
7 For as though he thought it in his heart, so will hee say vnto thee, Eate and drinke: but his heart is not with thee.
Чүнки униң көңли қандақ болғандәк, өзиму шундақ. У ағзида: — Қени, алсила, ичсилә! — десиму, Бирақ көңлидә сени ойлиғини йоқ.
8 Thou shalt vomit thy morsels that thou hast eaten, and thou shalt lose thy sweete wordes.
Йегән бир жутум таамниму қусуветисән, Униңға қилған чирайлиқ сөзлириңму бекарға кәткән болиду.
9 Speake not in the eares of a foole: for hee will despise the wisdome of thy wordes.
Ахмаққа йол көрситип салма, Чүнки у әқил сөзлириңни көзгә илмас.
10 Remooue not the ancient boundes, and enter not into the fieldes of the fatherlesse.
Қедимдә бекиткән йәрниң пасил ташлирини йөткимә, Житимларниң етизлириғиму аяқ басма;
11 For he that redeemeth them, is mightie: he will defend their cause against thee.
Чүнки уларниң Һәмҗәмәт-Қутқузғучиси интайин күчлүктур; У Өзи улар үчүн үстүңдин дәва қилар.
12 Apply thine heart to instruction, and thine eares to the wordes of knowledge.
Несиһәткә көңүл қой, Илим-билимләргә қулақ сал.
13 Withhold not correction from the childe: if thou smite him with the rodde, he shall not die.
Балаңға тәрбийә бериштин еринмә; Әгәр таяқ билән урсаң, у өлүп кәтмәйду;
Сән уни таяқ билән урсаң, Бәлким уни тәһтисарадин қутқузивалисән. (Sheol h7585)
15 My sonne, if thine heart be wise, mine heart shall reioyce, and I also.
И оғлум, дана болсаң, Мениң қәлбим қанчә хуш болар еди!
16 And my reynes shall reioyce, when thy lips speake righteous things.
Ағзиңда орунлуқ сөзләр болса, ич-ичимдин шатлинимән.
17 Let not thine heart bee enuious against sinners: but let it bee in the feare of the Lord continually.
Гуна садир қилғучиларға рәшк қилма, Һәрдайим Пәрвәрдигардин әймиништә турғин;
18 For surely there is an ende, and thy hope shall not be cut off.
Шундақ қилғиниңда җәзмән көридиған яхши күнүң болиду, Арзу-үмүтүң бекарға кәтмәс.
19 O thou my sonne, heare, and bee wise, and guide thine heart in the way.
И оғлум, сөзүмгә қулақ селип дана бол, Қәлбиңни [Худаниң] йолиға башлиғин.
20 Keepe not company with drunkards, nor with gluttons.
Мәйхорларға арилашма, Нәпси яман гөшхорлар билән барди-кәлди қилма;
21 For the drunkard and the glutton shall bee poore, and the sleeper shalbe clothed with ragges.
Чүнки һарақкәш билән нәпси яман ахирида йоқсуллуқта қалар, Ғәпләт уйқисиға патқанларға җәндә кийимни кийгүзәр.
22 Obey thy father that hath begotten thee, and despise not thy mother when she is olde.
Сени тапқан атаңниң сөзини аңла, Анаң қериғанда униңға һөрмәтсизлик қилма.
23 Bye the trueth, but sell it not: likewise wisdome, and instruction, and vnderstanding.
Һәқиқәтни сетивал, Уни һәргиз сетивәтмә. Даналиқ, тәрбийә вә йорутулушниму ал.
24 The father of the righteous shall greatly reioyce, and hee that begetteth a wise childe, shall haue ioy of him.
Һәққаний балиниң атиси чоң хошаллиқ тапар; Дана оғулни тапқан атиси униңдин хурсән болар.
25 Thy father and thy mother shall be glad, and she that bare thee shall reioyce.
Ата-анаңни сөйүндүрүп, Сени туққан анаңни хуш қил.
26 My sonne, giue mee thine heart, and let thine eyes delite in my wayes.
И оғлум, қәлбиңни маңа тапшур; Көзлириңму һаятлиқ йоллиримға тикилсун!
27 For a whore is as a deepe ditche, and a strange woman is as a narrowe pitte.
Чүнки паһишә аял чоңқур оридур, Бузуқ ят аял тар зиндандур;
28 Also she lyeth in wait as for a praye, and she increaseth the transgressers among men.
Улар қарақчидәк мөкүвелип, Инсанийәт арисидики вапасизларни көпәйтәр.
29 To whome is woe? to whome is sorowe? to whom is strife? to whom is murmuring? to whom are woundes without cause? and to whome is the rednesse of the eyes?
Кимдә азап бар? Кимдә дәрд-әләм? Ким җедәл ичидә қалар? Ким налә-пәряд көтирәр? Ким сәвәпсиз ярилинар? Кимниң көзи қизирип кетәр?
30 Euen to them that tarie long at the wine, to them that goe, and seeke mixt wine.
Дәл шарап үстидә узун олтарған, Әбҗәш шараптин тетишқа алдириған мәйхорлар!
31 Looke not thou vpon the wine, when it is red, and when it sheweth his colour in the cup, or goeth downe pleasantly.
Шарапниң әҗайип қизиллиғиға, униң җамдики җулалиғиға, Кишиниң гелидин шундақ силиқ өткәнлигигә мәптун болуп қалма!
32 In the ende thereof it will bite like a serpent, and hurt like a cockatrise.
Ахирида у зәһәрлик иландәк чеқивалиду, Оқ иландәк нәштирини санҗийду.
33 Thine eyes shall looke vpon strange women, and thine heart shall speake lewde things.
Көз алдиңда ғәлитә мәнзириләр көрүниду, Ағзиңдин қалаймиқан сөзләр чиқиду.
34 And thou shalt bee as one that sleepeth in the middes of the sea, and as hee that sleepeth in the toppe of the maste.
Худди деңиз-океанларда ләйләп қалғандәк, Йәлкәнлик кеминиң мома яғичи үстидә ятқандәк болисән.
35 They haue stricken mee, shalt thou say, but I was not sicke: they haue beaten mee, but I knew not, when I awoke: therefore will I seeke it yet still.
Сән чоқум: — Бириси мени урди, лекин мән яриланмидим! Бириси мени таяқ билән урди, бирақ ағриғини сәзмидим!» — дәйсән. Бирақ сән йәнә: «Һошумға кәлсәмла, мән йәнила шарапни издәймән! — дәйсән.
