Proverbs 23
1 When thou sittest to eate with a ruler, consider diligently what is before thee,
| وقتی با حاکم سر سفره می‌نشینی، به خاطر بسپار با چه کسی روبرو هستی. |
2 And put the knife to thy throte, if thou be a man giuen to the appetite.
| اگر آدم پرخوری هستی، کارد بر گلویت بگذار |
3 Be not desirous of his deintie meates: for it is a deceiuable meate.
| و شیفتهٔ غذاهای لذیذ او نشو، زیرا ممکن است فریبی در کار باشد. |
4 Trauaile not too much to be rich: but cease from thy wisdome.
| عاقل باش و برای به چنگ آوردن ثروت، خودت را خسته نکن، |
5 Wilt thou cast thine eyes vpon it, which is nothing? for riches taketh her to her wings, as an eagle, and flyeth into the heauen.
| زیرا ثروت ناپایدار است و مانند عقاب می‌پرد و ناپدید می‌شود. |
6 Eate thou not the bread of him that hath an euil eye, neither desire his deintie meates.
| از سفرهٔ آدم خسیس غذا نخور و برای غذاهای لذیذ او حریص نباش، |
7 For as though he thought it in his heart, so will hee say vnto thee, Eate and drinke: but his heart is not with thee.
| چون او حساب هر چه را که بخوری در فکرش نگه می‌دارد. او تعارف می‌کند و می‌گوید: «بخور و بنوش»، اما این را از ته دل نمی‌گوید. |
8 Thou shalt vomit thy morsels that thou hast eaten, and thou shalt lose thy sweete wordes.
| لقمه‌ای را که خورده‌ای استفراغ خواهی کرد و تشکرات تو بر باد خواهد رفت. |
9 Speake not in the eares of a foole: for hee will despise the wisdome of thy wordes.
| آدم نادان را نصیحت نکن، چون او سخنان حکیمانه تو را خوار خواهد شمرد. |
10 Remooue not the ancient boundes, and enter not into the fieldes of the fatherlesse.
| حدود ملک خود را که از قدیم تعیین شده، تغییر نده و زمین یتیمان را غصب نکن، |
11 For he that redeemeth them, is mightie: he will defend their cause against thee.
| زیرا حامی ایشان قدرتمند است و به داد آنها خواهد رسید. |
12 Apply thine heart to instruction, and thine eares to the wordes of knowledge.
| وقتی دیگران تو را تأدیب می‌کنند، با تمام دل آن را بپذیر و به سخنان آموزنده‌شان گوش فرا ده. |
13 Withhold not correction from the childe: if thou smite him with the rodde, he shall not die.
| از تأدیب کردن فرزند خویش کوتاهی نکن. چوب تنبیه او را نخواهد کشت. |
| او را با چوب تنبیه کن که جانش را از هلاکت نجات خواهی داد. (Sheol h7585) |
15 My sonne, if thine heart be wise, mine heart shall reioyce, and I also.
| پسرم، اگر حکمت در دل تو باشد، دل من شاد خواهد شد |
16 And my reynes shall reioyce, when thy lips speake righteous things.
| و هنگامی که دهانت به راستی سخن بگوید، وجود من به وجد خواهد آمد. |
17 Let not thine heart bee enuious against sinners: but let it bee in the feare of the Lord continually.
| به گناهکاران حسادت نورز، بلکه اشتیاق تو اطاعت از خداوند باشد؛ |
18 For surely there is an ende, and thy hope shall not be cut off.
| زیرا در این صورت آیندهٔ خوبی خواهی داشت و امید تو بر باد نخواهد رفت. |
19 O thou my sonne, heare, and bee wise, and guide thine heart in the way.
| ای پسرم، عاقل باش و به سخنانم گوش فرا ده. در راه راست گام بردار |
20 Keepe not company with drunkards, nor with gluttons.
| و با آدمهای میگسار و شکم‌پرست معاشرت نکن، |
21 For the drunkard and the glutton shall bee poore, and the sleeper shalbe clothed with ragges.
| زیرا کسانی که کارشان فقط خوردن و خوابیدن است، فقیر و محتاج خواهند شد. |
22 Obey thy father that hath begotten thee, and despise not thy mother when she is olde.
| نصیحت پدرت را که تو را به وجود آورده گوش بگیر و مادر پیرت را خوار مشمار. |
23 Bye the trueth, but sell it not: likewise wisdome, and instruction, and vnderstanding.
| در پی حقیقت باش و حکمت و ادب و فهم را کسب کن و به هیچ قیمت آنها را از دست نده. |
24 The father of the righteous shall greatly reioyce, and hee that begetteth a wise childe, shall haue ioy of him.
| فرزندی درستکار و دانا باش تا مایهٔ شادی و خشنودی پدر و مادرت شوی. |
25 Thy father and thy mother shall be glad, and she that bare thee shall reioyce.
26 My sonne, giue mee thine heart, and let thine eyes delite in my wayes.
| ای پسرم، به من گوش بده و از زندگی من سرمشق بگیر. |
27 For a whore is as a deepe ditche, and a strange woman is as a narrowe pitte.
| بدان که زن بدکاره دام خطرناکی است. |
28 Also she lyeth in wait as for a praye, and she increaseth the transgressers among men.
| او مانند راهزن در کمین قربانیان خود می‌نشیند و باعث می‌شود مردان زیادی خیانتکار شوند. |
29 To whome is woe? to whome is sorowe? to whom is strife? to whom is murmuring? to whom are woundes without cause? and to whome is the rednesse of the eyes?
| مصیبت و بدبختی گریبانگیر چه کسی می‌شود؟ آن کیست که دائم نزاع به پا می‌کند و می‌نالد، بی‌جهت زخمی می‌شود و چشمانش تار می‌گردد؟ |
30 Euen to them that tarie long at the wine, to them that goe, and seeke mixt wine.
| کسی که دائم شراب می‌خورد و به دنبال میگساری می‌رود. |
31 Looke not thou vpon the wine, when it is red, and when it sheweth his colour in the cup, or goeth downe pleasantly.
| پس فریفتهٔ شراب قرمز نشو که در پیاله به تو چشمک می‌زند و سپس به نرمی از گلویت پایین می‌رود؛ |
32 In the ende thereof it will bite like a serpent, and hurt like a cockatrise.
| زیرا در پایان، مثل مار سمی تو را نیش خواهد زد و چون افعی تو را خواهد گزید. |
33 Thine eyes shall looke vpon strange women, and thine heart shall speake lewde things.
| چشمانت چیزهای عجیب و غریب خواهند دید و گرفتار وهم و خیال خواهی شد. |
34 And thou shalt bee as one that sleepeth in the middes of the sea, and as hee that sleepeth in the toppe of the maste.
| مانند کسی خواهی بود که بر سر دکل کشتی که دستخوش امواج دریاست خوابیده باشد. |
35 They haue stricken mee, shalt thou say, but I was not sicke: they haue beaten mee, but I knew not, when I awoke: therefore will I seeke it yet still.
| خواهی گفت: «مرا زدند ولی دردی احساس نمی‌کنم. کی به هوش می‌آیم تا پیاله‌ای دیگر بنوشم؟» |
