Proverbs 20
1 Wine is a mocker and strong drinke is raging: and whosoeuer is deceiued thereby, is not wise.
Ang vino maoy usa ka tigtamay, ang maisug nga ilimnon mao ang sabaan; Ug bisan kinsa nga masayup tungod niini dili manggialamon.
2 The feare of the King is like the roaring of a lyon: hee that prouoketh him vnto anger, sinneth against his owne soule.
Ang pagkamakalilisang sa usa ka hari ingon sa pagngulob sa usa ka leon: Kadtong magahagit kaniya sa pagpakasuko magapakasala batok sa iyang kaugalingong kinabuhi.
3 It is a mans honour to cease from strife: but euery foole will be medling.
Maoy usa ka kadungganan alang sa usa ka tawo ang pagpahilayo gikan sa pagpakig-away; Apan ang tagsatagsa ka buang magakaaway.
4 The slouthfull will not plowe, because of winter: therefore shall he beg in sommer, but haue nothing.
Ang tapulan dili modaro tungod sa panahon nga tingtugnaw; Busa siya magapakilimos sa tingani, ug walay maiya.
5 The counsell in the heart of man is like deepe waters: but a man that hath vnderstanding, will drawe it out.
Ang tambag diha sa kasingkasing sa tawo ingon sa halalum nga tubig, Apan ang usa ka tawo nga may salabutan magatimba niini.
6 Many men wil boast, euery one of his owne goodnes: but who can finde a faithfull man?
Ang kadaghanan sa mga tawo magabutyag sa tagsatagsa sa iyang kaugalingong kalolot; Apan sa usa ka matinumanon nga tawo kinsay makakaplag kaniya?
7 He that walketh in his integritie, is iust: and blessed shall his children be after him.
Ang usa ka tawong matarung magalakat diha sa iyang pagkahingpit sa kasingkasing, Bulahan ang iyang mga anak sunod kaniya.
8 A King that sitteth in the throne of iudgement, chaseth away all euill with his eyes.
Ang usa ka hari nga magalingkod sa trono sa paghukom Magapatibulaag sa tanang dautan pinaagi sa iyang mga mata.
9 Who can say, I haue made mine heart cleane, I am cleane from my sinne?
Kinsay makaingon, gihimo ko ang akong kasingkasing nga malinis, Ako ulay gikan sa akong sala?
10 Diuers weightes, and diuers measures, both these are euen abomination vnto the Lord.
Ang nagkalainlaing mga timbangan ug nagkalainlaing mga sukdanan, Silang duruha managsama mga q2 dulumtanan kang Jehova.
11 A childe also is knowen by his doings, whether his worke be pure and right.
Bisan ang usa ka bata magapaila sa iyang kaugalingon pinaagi sa iyang mga buhat, Kong ang iyang buhat maputi ba ug kong kini matarung ba.
12 The Lord hath made both these, euen the eare to heare, and the eye to see.
Sa mapatalinghugon nga igdulungog, ug sa matinan-awong mata, Si Jehova ang nagbuhat bisan niining duruha.
13 Loue not sleepe least thou come vnto pouertie: open thine eyes, and thou shalt be satisfied with bread.
Ayaw paghigugmaa ang pagkatulog, tingali unya ikaw modangat sa pagkakabus; Bukha ang imong mga mata, ug ikaw mabusog sa tinapay.
14 It is naught, it is naught, sayth the buyer: but when he is gone apart, he boasteth.
Dili maayo, dili maayo, nagapamulong ang pumapalit; Apan sa makalakaw na siya sa iyang dalan, unya siya magapangandak.
15 There is golde, and a multitude of precious stones: but the lips of knowledge are a precious iewel.
Adunay bulawan, ug daghang mga rubi; Apan ang mga ngabil sa kahibalo maoy usa ka bililhong mutya.
16 Take his garment, that is suretie for a stranger, and a pledge of him for the stranger.
Kuhaa ang iyang panapton nga maoy pasalig alang sa usa ka lumalangyaw; Ug batonan mo siya sa usa ka saad nga maoy pasalig alang sa mga dumuloong.
17 The bread of deceit is sweete to a man: but afterward his mouth shalbe filled with grauel.
Ang tinapay sa kabakakan matam-is sa usa ka tawo; Apan sa kaulahian ang iyang baba mapuno sa grava.
18 Establish the thoughtes by counsell: and by counsell make warre.
Ang tagsatagsa ka tuyo natukod pinaagi sa pagtambag; Ug pinaagi sa maalamong pagmando nakiggubat ikaw.
19 He that goeth about as a slanderer, discouereth secrets: therefore meddle not with him that flattereth with his lips.
Kadtong magasuroysuroy ingon sa usa ka witwitan nagabutyag sa mga tinagoan; Busa ayaw pagpakigkauban niadtong magapalapad sa pagwalis sa iyang mga ngabil.
20 He that curseth his father or his mother, his light shalbe put out in obscure darkenes.
Bisan kinsa nga magatunglo sa iyang amahan kun sa iyang inahan, Ang iyang lamparahan pagapalongon diha sa kaitum sa kangitngitan.
21 An heritage is hastely gotten at the beginning, but the end thereof shall not be blessed.
Ang usa ka panulondon mahimong kuhaon sa hinanali sa sinugdanan; Apan ang katapusan niana dili pagabulahanon.
22 Say not thou, I wil recompense euill: but waite vpon the Lord, and he shall saue thee.
Dili ka mag-ingon: Ako mobalus sa dautan: Humulat ka kang Jehova, ug siya magaluwas kanimo.
23 Diuers weightes are an abomination vnto the Lord, and deceitful balances are not good.
Ang nagkalainlaing mga bato sa timbangan maoy usa ka dulumtanan kang Jehova; Ug ang usa ka limbongan nga timbangan dili maayo.
24 The steps of man are ruled by the Lord: how can a man then vnderstand his owne way?
Ang mga pagpanlihok sa usa ka tawo iya ni Jehova; Nan unsaon man sa pagpakasabut sa tawo sa iyang dalan?
25 It is a destruction for a man to deuoure that which is sanctified, and after the vowes to inquire.
Kini maoy usa ka lit-ag sa usa ka tawo nga mamulong sa hinanali: Kini maoy balaan, Ug tapus sa mga panaad ang pagpakigsayud.
26 A wise King scattereth the wicked, and causeth the wheele to turne ouer them.
Ang usa ka hari nga manggialamon magaalig-ig sa dautan, Ug magapaligid kanila sa ligid sa giukan.
27 The light of the Lord is the breath of man, and searcheth all the bowels of the belly.
Ang espiritu sa tawo mao ang lamparahan ni Jehova, Nagasusi sa tanan niyang kinahiladman uyamut nga mga dapit.
28 Mercie and trueth preserue the King: for his throne shall be established with mercie.
Kalooy ug kamatuoran nagapanalipod sa hari; Ug ang iyang trono ginatuboy tungod sa kalolot.
29 The beautie of yong men is their strength, and the glory of the aged is the gray head.
Ang himaya sa mga batan-ong lalake mao ang ilang kusog; Ug ang katahum sa mga tigulang mao ang ilang ubanon nga ulo.
30 The blewnes of the wound serueth to purge the euill, and the stripes within the bowels of the belly.
Ang mga labud nga makasamad makahugas sa dautan; Ug ang mga pagbunal molagbas sa kinahiladman uyamut nga mga dapit.
