Proverbs 16
1 The preparations of the heart are in man: but the answere of the tongue is of the Lord.
Ang mga paghahanda ng puso ay ukol sa tao: nguni't ang sagot ng dila ay mula sa Panginoon.
2 All the wayes of a man are cleane in his owne eyes: but the Lord pondereth the spirits.
Ang lahat ng mga lakad ng tao ay malinis sa harap ng kaniyang sariling mga mata: nguni't tinitimbang ng Panginoon ang mga diwa.
3 Commit thy workes vnto the Lord, and thy thoughts shalbe directed.
Iukol mo sa Panginoon ang iyong mga gawa, at ang iyong mga panukala ay matatatag.
4 The Lord hath made all things for his owne sake: yea, euen the wicked for the day of euill.
Ginawa ng Panginoon ang bawa't bagay na ukol sa kaniyang sariling wakas: Oo, pati ng masama na ukol sa kaarawan ng kasamaan.
5 All that are proude in heart, are an abomination to the Lord: though hand ioyne in hand, he shall not be vnpunished.
Bawa't palalo sa puso ay kasuklamsuklam sa Panginoon: bagaman maghawakan sa kamay ay walang pagsalang parurusahan.
6 By mercy and trueth iniquitie shalbe forgiuen, and by the feare of the Lord they depart from euill.
Sa pamamagitan ng kaawaan at katotohanan ay nalilinis ang kasamaan: at sa pamamagitan ng pagkatakot sa Panginoon ay humihiwalay ang mga tao sa kasamaan.
7 When the wayes of a man please the Lord, he will make also his enemies at peace with him.
Pagka ang mga lakad ng tao ay nakapagpapalugod sa Panginoon, kaniyang tinitiwasay sa kaniya pati ng kaniyang mga kaaway.
8 Better is a litle with righteousnesse, then great reuenues without equitie.
Maigi ang kaunti na may katuwiran kay sa malalaking pakinabang na walang kaganapan.
9 The heart of man purposeth his way: but the Lord doeth direct his steppes.
Ang puso ng tao ay kumakatha ng kaniyang lakad: nguni't ang Panginoon ang nagtutuwid ng kaniyang mga hakbang.
10 A diuine sentence shalbe in the lips of the King: his mouth shall not transgresse in iudgement.
Banal na hatol ay nasa mga labi ng hari: at kaniyang bibig ay hindi sasalangsang sa kahatulan.
11 A true weight and balance are of the Lord: all the weightes of the bagge are his worke.
Ang ganap na timbangan at panimbang ay sa Panginoon: lahat ng timbang na supot ay kaniyang gawa.
12 It is an abomination to Kings to commit wickednes: for the throne is stablished by iustice.
Kasuklamsuklam sa mga hari na gumawa ng kasamaan: sapagka't ang luklukan ay natatatag sa pamamagitan ng katuwiran.
13 Righteous lips are the delite of Kings, and the King loueth him that speaketh right things.
Mga matuwid na labi ay kaluguran ng mga hari; at kanilang iniibig ang nagsasalita ng matuwid.
14 The wrath of a King is as messengers of death: but a wise man will pacifie it.
Ang poot ng hari ay gaya ng mga sugo ng kamatayan: nguni't papayapain ng pantas.
15 In the light of the Kings coutenance is life: and his fauour is as a cloude of the latter raine.
Nasa liwanag ng mukha ng hari ang buhay; at ang kaniyang lingap ay parang alapaap ng huling ulan.
16 Howe much better is it to get wisedome then golde? and to get vnderstanding, is more to be desired then siluer.
Pagkaigi nga na magtamo ng karunungan kay sa ginto! Oo, magtamo ng kaunawaan ay maigi kay sa pumili ng pilak.
17 The pathe of the righteous is to decline from euil, and hee keepeth his soule, that keepeth his way.
Ang maluwang na lansangan ng matuwid ay humiwalay sa kasamaan: siyang nagiingat ng kaniyang lakad ay nagiingat ng kaniyang kaluluwa.
18 Pride goeth before destruction, and an high minde before the fall.
Ang kapalaluan ay nagpapauna sa kapahamakan, at ang mapagmataas na diwa ay sa pagkabuwal.
19 Better it is to be of humble minde with the lowly, then to deuide the spoyles with the proude.
Maigi ang magkaroon ng mapagpakumbabang loob na kasama ng dukha, kay sa bumahagi ng samsam na kasama ng palalo.
20 He that is wise in his busines, shall finde good: and he that trusteth in the Lord, he is blessed.
Siyang nagiingat sa salita ay makakasumpong ng mabuti: at ang nananalig sa Panginoon ay mapalad.
21 The wise in heart shall bee called prudent: and the sweetenesse of the lippes shall increase doctrine.
Ang pantas sa puso ay tatawaging mabait: at ang katamisan sa mga labi ay nagdaragdag ng katututuhan.
22 Vnderstading is welspring of life vnto them that haue it: and the instruction of fooles is folly.
Ang kaunawaan ay bukal ng buhay sa nagtatamo: nguni't ang saway ng mga mangmang ay siyang kanilang kamangmangan.
23 The heart of the wise guideth his mouth wisely, and addeth doctrine to his lippes.
Ang puso ng pantas ay nagtuturo sa kaniyang bibig, at nagdaragdag ng katututuhan sa kaniyang mga labi.
24 Faire wordes are as an hony combe, sweetenesse to the soule, and health to the bones.
Mga maligayang salita ay parang pulot-pukyutan, matamis sa kaluluwa at kagalingan sa mga buto.
25 There is a way that seemeth right vnto man: but the issue thereof are the wayes of death.
May daan na tila matuwid sa tao, nguni't ang dulo niyaon ay mga daan ng kamatayan.
26 The person that traueileth, traueileth for himselfe: for his mouth craueth it of him.
Ang gana ng pagkain ng manggagawang tao ay nakagagaling sa kaniya; sapagka't kinasasabikan ng kaniyang bibig.
27 A wicked man diggeth vp euill, and in his lippes is like burning fire.
Ang walang kabuluhang tao ay kumakatha ng kahirapan: at sa kaniyang mga labi ay may masilakbong apoy.
28 A frowarde person soweth strife: and a tale teller maketh diuision among princes.
Ang magdarayang tao ay nagkakalat ng pagtatalo: at ang mapaghatid-dumapit ay naghihiwalay ng magkakaibigang matalik.
29 A wicked man deceiueth his neighbour, and leadeth him into the way that is not good.
Ang taong marahas ay dumadaya sa kaniyang kapuwa, at pinapatnubayan niya siya sa daang hindi mabuti.
30 He shutteth his eyes to deuise wickednes: he moueth his lippes, and bringeth euil to passe.
Ikinikindat ang kaniyang mga mata, upang kumatha ng mga magdarayang bagay: siyang nangangagat labi ay nagpapangyari sa kasamaan.
31 Age is a crowne of glory, when it is founde in the way of righteousnes.
Ang ulong may uban ay putong ng kaluwalhatian, masusumpungan sa daan ng katuwiran.
32 He that is slowe vnto anger, is better then the mightie man: and hee that ruleth his owne minde, is better then he that winneth a citie.
Siyang makupad sa pagkagalit ay maigi kay sa makapangyarihan; at siyang nagpupuno sa kaniyang diwa ay maigi kay sa sumasakop ng isang bayan.
33 The lot is cast into the lap: but the whole disposition thereof is of the Lord.
Ginagawa ang pagsasapalaran sa kandungan; nguni't ang buong pasiya niyaon ay sa Panginoon.
