Proverbs 14

1 A wise woman buildeth her house: but the foolish destroyeth it with her owne handes.

زن دانا خانه خود را بنا می‌کند، اما زن نادان با دست خود خانه‌اش را خراب می‌کند.

2 He that walketh in his righteousnes, feareth the Lord: but he that is lewde in his wayes, despiseth him.

کسانی که به راستی عمل می‌کنند به خداوند احترام می‌گذارند، ولی اشخاص بدکار او را تحقیر می‌کنند.

3 In the mouth of the foolish is the rod of pride: but the lippes of the wise preserue them.

نادان چوب سخنانِ متکبرانهٔ خود را می‌خورد، ولی سخنان مرد دانا او را محافظت می‌کند.

4 Where none oxen are, there the cribbe is emptie: but much increase cometh by the strength of the oxe.

اگر در طویله گاو نباشد، طویله تمیز می‌ماند، اما بدون گاو نمی‌توان محصول زیادی به دست آورد.

5 A faithfull witnes will not lye: but a false record will speake lyes.

شاهد امین دروغ نمی‌گوید، ولی از دهان شاهد ناراست دروغ می‌بارد.

6 A scorner seeketh wisdome, and findeth it not: but knowledge is easie to him that will vnderstande.

کسی که همه چیز را به باد مسخره می‌گیرد هرگز نمی‌تواند حکمت پیدا کند، اما شخص فهیم به آسانی آن را به دست می‌آورد.

7 Depart from the foolish man, when thou perceiuest not in him the lippes of knowledge.

از احمقان دوری کن زیرا چیزی ندارند به تو یاد دهند.

8 The wisdome of ye prudent is to vnderstand his way: but the foolishnes of the fooles is deceite.

حکمت شخص عاقل راهنمای اوست، اما حماقت احمقان باعث گمراهی آنان می‌شود.

9 The foole maketh a mocke of sinne: but among the righteous there is fauour.

نادانان با گناه بازی می‌کنند، اما درستکاران رضایت خدا را می‌طلبند.

10 The heart knoweth the bitternes of his soule, and the stranger shall not medle with his ioy.

تنها دل شخص است که تلخی جان او را احساس می‌کند و در شادی او نیز کسی جز خودش نمی‌تواند سهیم باشد.

11 The house of the wicked shalbe destroyed: but the tabernacle of the righteous shall florish.

خانهٔ بدکاران خراب می‌شود، اما خیمهٔ درستکاران وسعت می‌یابد.

12 There is a way that seemeth right to a man: but the issues thereof are the wayes of death.

راههایی هستند که به نظر انسان راست می‌آیند اما عاقبت به مرگ منتهی می‌شوند.

13 Euen in laughing the heart is sorowful, and the ende of that mirth is heauinesse.

خنده نمی‌تواند اندوه دل را پنهان سازد؛ هنگامی که خنده پایان می‌یابد، درد و اندوه برجای خود باقی می‌ماند.

14 The heart that declineth, shall be saciate with his owne wayes: but a good man shall depart from him.

آدم خدانشناس نتیجهٔ کارهای خود را خواهد دید و شخص نیک از ثمرهٔ اعمال خویش بهره خواهد برد.

15 The foolish will beleeue euery thing: but the prudent will consider his steppes.

آدم ساده لوح هر حرفی را باور می‌کند، اما شخص زیرک سنجیده رفتار می‌نماید.

16 A wise man feareth, and departeth from euill: but a foole rageth, and is carelesse.

شخص دانا محتاط است و از خطر دوری می‌کند، ولی آدم نادان از روی غرور، خود را به خطر می‌اندازد.

17 He that is hastie to anger, committeth follie, and a busie body is hated.

آدم تندخو کارهای احمقانه می‌کند و شخص حیله‌گر مورد نفرت قرار می‌گیرد.

18 The foolish do inherite follie: but the prudent are crowned with knowledge.

حماقت نصیب جاهلان می‌شود و دانایی نصیب زیرکان.

19 The euill shall bowe before the good, and the wicked at the gates of the righteous.

بدکاران عاقبت در برابر نیکان سر تعظیم فرود خواهند آورد و محتاج آنان خواهند شد.

20 The poore is hated euen of his own neighbour: but the friendes of the rich are many.

ثروتمندان دوستان بسیار دارند، اما شخص فقیر را حتی همسایه‌هایش تحقیر می‌کند.

21 The sinner despiseth his neighbour: but he that hath mercie on the poore, is blessed.

خوار شمردن فقرا گناه است. خوشا به حال کسی که بر آنها ترحم کند.

22 Doe not they erre that imagine euill? but to them that thinke on good things, shalbe mercie and trueth.

کسانی که نقشه‌های پلید در سر می‌پرورانند گمراه خواهند شد، ولی آنانی که نیت خوب دارند مورد محبت و اعتماد قرار خواهند گرفت.

23 In all labour there is abundance: but the talke of the lippes bringeth onely want.

کسی که زحمت می‌کشد منفعت عایدش می‌شود، ولی آنکه فقط حرف می‌زند فقیر خواهد شد.

24 The crowne of the wise is their riches, and the follie of fooles is foolishnes.

ثروت نصیب دانایان خواهد شد، اما پاداش احمقان حماقت ایشان است.

25 A faithfull witnes deliuereth soules: but a deceiuer speaketh lyes.

شاهد راستگو جان مردم را نجات می‌دهد، اما شاهد دروغگو به مردم خیانت می‌کند.

26 In the feare of the Lord is an assured strength, and his children shall haue hope.

کسی که از خداوند می‌ترسد تکیه‌گاه محکمی دارد و فرزندانش در امان خواهند بود.

27 The feare of the Lord is as a welspring of life, to auoyde the snares of death.

خداترسی چشمهٔ حیات است و انسان را از دامهای مرگ دور نگه می‌دارد.

28 In the multitude of the people is the honour of a King, and for the want of people commeth the destruction of the Prince.

عظمت یک پادشاه بستگی به تعداد مردمی دارد که بر آنها فرمان می‌راند. پادشاه بدون قوم نابود می‌شود.

29 He that is slowe to wrath, is of great wisdome: but he that is of an hastie minde, exalteth follie.

کسی که صبر و تحمل دارد شخص بسیار عاقلی است، اما از آدم تندخو حماقت سر می‌زند.

30 A sounde heart is the life of the flesh: but enuie is the rotting of the bones.

آرامش فکر به بدن سلامتی می‌بخشد، اما حسادت مانند خوره جان را می‌خورد.

31 He that oppresseth the poore, reprooueth him that made him: but hee honoureth him, that hath mercie on the poore.

هر که به فقرا ظلم کند به آفرینندهٔ آنها اهانت کرده است و هر که به فقرا ترحم نماید، به خدا احترام گذاشته است.

32 The wicked shall be cast away for his malice: but the righteous hath hope in his death.

خداشناسان وقتی بمیرند پناهگاهی دارند، اما گناهکاران به‌وسیلۀ گناهان خودشان تباه می‌شوند.

33 Wisedome resteth in the heart of him that hath vnderstanding, and is knowen in the mids of fooles.

حکمت در دل دانایان ساکن است، اما در میان نادانان جای ندارد.

34 Iustice exalteth a nation, but sinne is a shame to the people.

درستکاری مایه سرافرازی یک قوم است و گناه مایه رسوایی آن.

35 The pleasure of a King is in a wise seruant: but his wrath shalbe toward him that is lewde.

پادشاه از خدمتگزاران کاردان خشنود می‌گردد، ولی کسانی که دردسر ایجاد می‌کنند مورد غضب او واقع می‌شوند.