Matthew 5
1 And when he sawe the multitude, he went vp into a mountaine: and when he was set, his disciples came to him.
At pagkakita sa mga karamihan, ay umahon siya sa bundok: at pagkaupo niya, ay nagsilapit sa kaniya ang kaniyang mga alagad:
2 And he opened his mouth and taught them, saying,
At binuka niya ang kaniyang bibig at tinuruan sila, na sinasabi,
3 Blessed are the poore in spirit, for theirs is the kingdome of heauen.
Mapapalad ang mga mapagpakumbabang-loob: sapagka't kanila ang kaharian ng langit.
4 Blessed are they that mourne: for they shall be comforted.
Mapapalad ang nangahahapis: sapagka't sila'y aaliwin.
5 Blessed are the meeke: for they shall inherite the earth.
Mapapalad ang maaamo: sapagka't mamanahin nila ang lupa.
6 Blessed are they which hunger and thirst for righteousnes: for they shalbe filled.
Mapapalad ang nangagugutom at nangauuhaw sa katuwiran: sapagka't sila'y bubusugin.
7 Blessed are the mercifull: for they shall obteine mercie.
Mapapalad ang mga mahabagin: sapagka't sila'y kahahabagan.
8 Blessed are the pure in heart: for they shall see God.
Mapapalad ang mga may malinis na puso: sapagka't makikita nila ang Dios.
9 Blessed are the peace makers: for they shall be called the children of God.
Mapapalad ang mga mapagpayapa: sapagka't sila'y tatawaging mga anak ng Dios.
10 Blessed are they which suffer persecution for righteousnes sake: for theirs is the kingdome of heauen.
Mapapalad ang mga pinaguusig dahil sa katuwiran: sapagka't kanila ang kaharian ng langit.
11 Blessed shall ye be when men reuile you, and persecute you, and say all maner of euill against you for my sake, falsely.
Mapapalad kayo pagka kayo'y inaalimura, at kayo'y pinaguusig, at kayo'y pinagwiwikaan ng sarisaring masama na pawang kasinungalingan, dahil sa akin.
12 Reioyce and be glad, for great is your reward in heauen: for so persecuted they the Prophets which were before you.
Mangagalak kayo, at mangagsayang totoo: sapagka't malaki ang ganti sa inyo sa langit: sapagka't gayon din ang kanilang pagkausig sa mga propeta na nangauna sa inyo.
13 Ye are the salt of the earth: but if the salt haue lost his sauour, wherewith shall it be salted? It is thenceforth good for nothing, but to be cast out, and to be troden vnder foote of men.
Kayo ang asin ng lupa: nguni't kung ang asin ay tumabang, ay ano ang ipagpapaalat? wala nang ano pa mang kabuluhan, kundi upang itapon sa labas at yurakan ng mga tao.
14 Ye are the light of the world. A citie that is set on an hill, cannot be hid.
Kayo ang ilaw ng sanglibutan. Ang isang bayan na natatayo sa ibabaw ng isang bundok ay hindi maitatago.
15 Neither doe men light a candel, and put it vnder a bushel, but on a candlesticke, and it giueth light vnto all that are in the house.
Hindi rin nga pinaniningasan ang isang ilawan, at inilalagay sa ilalim ng isang takalan, kundi sa talagang lalagyan ng ilaw; at lumiliwanag sa lahat ng nangasa bahay.
16 Let your light so shine before men, that they may see your good workes, and glorifie your Father which is in heauen.
Lumiwanag na gayon ang inyong ilaw sa harap ng mga tao; upang mangakita nila ang inyong mabubuting gawa, at kanilang luwalhatiin ang inyong Ama na nasa langit.
17 Think not that I am come to destroy the Lawe, or the Prophets. I am not come to destroy them, but to fulfill them.
Huwag ninyong isiping ako'y naparito upang sirain ang kautusan o ang mga propeta: ako'y naparito hindi upang sirain, kundi upang ganapin.
18 For truely I say vnto you, Till heauen, and earth perish, one iote or one title of the Law shall not scape, till all things be fulfilled.
Sapagka't katotohanang sinasabi ko sa inyo, Hanggang sa mangawala ang langit at ang lupa, ang isang tuldok o isang kudlit, sa anomang paraan ay hindi mawawala sa kautusan, hanggang sa maganap ang lahat ng mga bagay.
19 Whosoeuer therefore shall breake one of these least commandements, and teach men so, he shall be called the least in the kingdome of heauen: but whosoeuer shall obserue and teach them, the same shall be called great in the kingdome of heauen.
Kaya't ang sinomang sumuway sa isa sa kaliitliitang mga utos na ito, at ituro ang gayon sa mga tao, ay tatawaging kaliitliitan sa kaharian ng langit: datapuwa't ang sinomang gumanap at ituro, ito'y tatawaging dakila sa kaharian ng langit.
20 For I say vnto you, except your righteousnes exceede the righteousnes of the Scribes and Pharises, ye shall not enter into the kingdome of heauen.
Sapagka't sinasabi ko sa inyo, na kung hindi hihigit ang inyong katuwiran sa katuwiran ng mga eskriba at mga Fariseo, sa anomang paraan ay hindi kayo magsisipasok sa kaharian ng langit.
21 Ye haue heard that it was sayd vnto them of the olde time, Thou shalt not kill: for whosoeuer killeth shalbe culpable of iudgement.
Narinig ninyo na sinabi sa mga tao sa una, Huwag kang papatay; at ang sinomang pumatay ay mapapasa panganib sa kahatulan:
22 But I say vnto you, whosoeuer is angry with his brother vnaduisedly, shalbe culpable of iudgment. And whosoeuer sayth vnto his brother, Raca, shalbe worthy to be punished by the Councill. And whosoeuer shall say, Foole, shalbe worthy to be punished with hell fire. (Geenna g1067)
Datapuwa't sinasabi ko sa inyo, na ang bawa't mapoot sa kaniyang kapatid ay mapapasa panganib sa kahatulan; at ang sinomang magsabi sa kaniyang kapatid, Raca, ay mapapasa panganib sa Sanedrin; at ang sinomang magsabi, Ulol ka, ay mapapasa panganib sa impierno ng apoy. (Geenna g1067)
23 If then thou bring thy gift to the altar, and there remembrest that thy brother hath ought against thee,
Kaya't kung inihahandog mo ang iyong hain sa dambana, at doo'y maalaala mo na ang iyong kapatid ay mayroong anomang laban sa iyo,
24 Leaue there thine offring before the altar, and goe thy way: first be reconciled to thy brother, and then come and offer thy gift.
Iwan mo roon sa harap ng dambana ang hain mo, at yumaon ka ng iyong lakad, makipagkasundo ka muna sa iyong kapatid, at kung magkagayon ay magbalik ka at ihandog mo ang iyong hain.
25 Agree with thine aduersarie quickly, whiles thou art in the way with him, lest thine aduersarie deliuer thee to the Iudge, and the Iudge deliuer thee to ye sergeant, and thou be cast into prison.
Makipagkasundo ka agad sa iyong kaalit, samantalang ikaw ay kasama niya sa daan; baka ibigay ka ng kaalit mo sa hukom, at ibigay ka ng hukom sa punong kawal, at ipasok ka sa bilangguan.
26 Verely I say vnto thee, thou shalt not come out thence, till thou hast payed the vtmost farthing.
Katotohanang sinasabi ko sa iyo, Hindi ka aalis doon sa anomang paraan, hanggang hindi mo mapagbayaran ang katapustapusang beles.
27 Ye haue heard that it was sayd to them of olde time, Thou shalt not commit adulterie.
Narinig ninyong sinabi, Huwag kang mangangalunya:
28 But I say vnto you, that whosoeuer looketh on a woman to lust after her, hath committed adulterie with her already in his heart.
Datapuwa't sinasabi ko sa inyo, na ang bawa't tumingin sa isang babae na taglay ang masamang hangad ay nagkakasala, na ng pangangalunya sa kaniyang puso.
29 Wherefore if thy right eye cause thee to offend, plucke it out, and cast it from thee: for better it is for thee, that one of thy members perish, then that thy whole body should be cast into hell. (Geenna g1067)
At kung ang kanan mong mata ay nakapagpapatisod sa iyo, ay dukitin mo, at iyong itapon: sapagka't may mapapakinabang ka pa na mawala ang isa sa mga sangkap ng iyong katawan, at huwag ang buong katawan mo ay mabulid sa impierno. (Geenna g1067)
30 Also if thy right hand make thee to offend, cut it off, and cast it from thee: for better it is for thee that one of thy members perish, then that thy whole body should be cast into hell. (Geenna g1067)
At kung ang kanan mong kamay ay nakapagpapatisod sa iyo, ay putulin mo, at iyong itapon: sapagka't may mapapakinabang ka pa na mawala ang isa sa mga sangkap ng iyong katawan, at huwag ang buong katawan mo ay mapasa impierno. (Geenna g1067)
31 It hath bene sayd also, Whosoeuer shall put away his wife, let him giue her a bill of diuorcement.
Sinabi rin naman, Ang sinomang lalake na ihiwalay na ang kaniyang asawa, ay bigyan niya siya ng kasulatan ng paghihiwalay:
32 But I say vnto you, whosoeuer shall put away his wife (except it be for fornication) causeth her to commit adulterie: and whosoeuer shall marrie her that is diuorced, committeth adulterie.
Datapuwa't sinasabi ko sa inyo, na ang sinomang lalake na ihiwalay ang kaniyang asawa, liban na lamang kung sa pakikiapid ang dahil, ay siya ang sa kaniya'y nagbibigay kadahilanan ng pangangalunya: at ang sinomang magasawa sa kaniya kung naihiwalay na siya ay nagkakasala ng pangangalunya.
33 Againe, ye haue heard that it was sayd to them of old time, Thou shalt not forsweare thy selfe, but shalt performe thine othes to the Lord.
Bukod sa rito'y inyong narinig na sinabi sa mga tao sa una, Huwag kang manunumpa ng di katotohanan, kundi tutupdin mo sa Panginoon ang iyong mga sumpa:
34 But I say vnto you, Sweare not at all, neither by heauen, for it is the throne of God:
Datapuwa't sinasabi ko sa inyo, Huwag ninyong ipanumpa ang anoman; kahit ang langit, sapagka't siyang luklukan ng Dios;
35 Nor yet by the earth: for it is his footestoole: neither by Hierusalem: for it is the citie of the great King.
Kahit ang lupa, sapagka't siyang tungtungan ng kaniyang mga paa; kahit ang Jerusalem, sapagka't siyang bayan ng dakilang Hari.
36 Neither shalt thou sweare by thine head, because thou canst not make one heare white or blacke.
Kahit man ang ulo mo ay huwag mong ipanumpa, sapagka't hindi ka makagagawa ng isang buhok na maputi o maitim.
37 But let your communication be Yea, yea: Nay, nay. For whatsoeuer is more then these, commeth of euill.
Datapuwa't ang magiging pananalita ninyo'y, Oo, oo; Hindi, hindi; sapagka't ang humigit pa rito ay buhat sa masama.
38 Ye haue heard that it hath bene sayd, An eye for an eye, and a tooth for a tooth.
Narinig ninyong sinabi, Mata sa mata, at ngipin sa ngipin:
39 But I say vnto you, Resist not euill: but whosoeuer shall smite thee on thy right cheeke, turne to him the other also.
Datapuwa't sinasabi ko sa inyo, Huwag kayong makilaban sa masamang tao: kundi sa sinomang sa iyo'y sumampal sa kanan mong pisngi, iharap mo naman sa kaniya ang kabila.
40 And if any man wil sue thee at the law, and take away thy coate, let him haue thy cloke also.
At sa magibig na ikaw ay ipagsakdal, at kunin sa iyo ang iyong tunika, ay iwan mo rin naman sa kaniya ang iyong balabal.
41 And whosoeuer will compell thee to goe a mile, goe with him twaine.
At sa sinomang pipilit sa iyo na ikaw ay lumakad ng isang milya, ay lumakad ka ng dalawang milya na kasama niya.
42 Giue to him that asketh, and from him that would borowe of thee, turne not away.
Bigyan mo ang sa iyo'y humihingi, at huwag mong talikdan ang sa iyo'y nangungutang.
43 Ye haue heard that it hath bin said, Thou shalt loue thy neighbour, and hate your enemie.
Narinig ninyong sinabi, Iibigin mo ang iyong kapuwa, at kapopootan mo ang iyong kaaway:
44 But I say vnto you, Loue your enemies: blesse them that curse you: doe good to them that hate you, and pray for them which hurt you, and persecute you,
Datapuwa't sinasabi ko sa inyo, Ibigin ninyo ang inyong mga kaaway, at idalangin ninyo ang sa inyo'y nagsisiusig;
45 That ye may be the children of your father that is in heauen: for he maketh his sunne to arise on the euill, and the good, and sendeth raine on the iust, and vniust.
Upang kayo'y maging mga anak ng inyong Ama na nasa langit: sapagka't pinasisikat niya ang kaniyang araw sa masasama at sa mabubuti, at nagpapaulan sa mga ganap at sa mga hindi ganap.
46 For if ye loue them, which loue you, what rewarde shall you haue? Doe not the Publicanes euen the same?
Sapagka't kung kayo'y iibig sa nangagsisiibig lamang sa inyo, ano ang ganti na inyong kakamtin? hindi baga gayon din ang ginagawa ng mga maniningil ng buwis?
47 And if ye be friendly to your brethren onely, what singular thing doe ye? doe not euen the Publicanes likewise?
At kung ang mga kapatid lamang ninyo ang inyong babatiin, ano ang kalabisan ng inyong ginagawa? hindi baga gayon din ang ginagawa ng mga Gentil?
48 Ye shall therefore be perfit, as your Father which is in heauen, is perfite.
Kayo nga'y mangagpakasakdal, na gaya ng inyong Ama sa kalangitan na sakdal.
