Luke 1
1 Forasmuch as many haue taken in hand to set foorth the storie of those things, whereof we are fully persuaded,
Ponieważ wielu podjęło się sporządzić opis tych wydarzeń, co do których mamy zupełną pewność;
2 As they haue deliuered them vnto vs, which from the beginning saw them their selues, and were ministers of ye word,
Tak jak nam [je] przekazali ci, którzy od początku byli naocznymi świadkami i sługami słowa;
3 It seemed good also to me (most noble Theophilus) assoone as I had searched out perfectly all things from the beginning, to write vnto thee thereof from point to point,
Postanowiłem i ja, który to wszystko od początku dokładnie wybadałem, opisać ci [to] po kolei, zacny Teofilu;
4 That thou mightest acknowledge the certaintie of those things, whereof thou hast bene instructed.
Abyś nabrał pewności co do tego, czego cię nauczono.
5 In the time of Herod King of Iudea, there was a certaine Priest named Zacharias, of the course of Abia: and his wife was of the daughters of Aaron, and her name was Elisabet.
Za dni Heroda, króla Judei, żył pewien kapłan imieniem Zachariasz, ze zmiany Abiasza. Miał on za żonę [jedną] z córek Aarona, której na imię było Elżbieta.
6 Both were iust before God, and walked in all the commandements and ordinances of the Lord, without reproofe.
Oboje byli sprawiedliwi w oczach Boga, postępując nienagannie według wszystkich przykazań i nakazów Pana.
7 And they had no childe, because that Elisabet was barren: and both were well stricken in age.
Nie mieli jednak dziecka, ponieważ Elżbieta była niepłodna, i oboje byli w podeszłym wieku.
8 And it came to passe, as he executed the Priestes office before God, as his course came in order,
A gdy pełnił służbę kapłańską przed Bogiem w kolejności swojej zmiany;
9 According to the custome of the Priests office, his lot was to burne incense, when he went into the Temple of the Lord.
Zgodnie ze zwyczajem urzędu kapłańskiego padł na niego los, aby wejść do świątyni Pana i palić kadzidło.
10 And the whole multitude of the people were without in prayer, while the incense was burning.
A cała rzesza ludzi modliła się na zewnątrz w czasie kadzenia.
11 Then appeared vnto him an Angel of the Lord standing at the right side of the altar of incense.
Wtedy ukazał mu się anioł Pana stojący po prawej stronie ołtarza kadzenia.
12 And when Zacharias sawe him, he was troubled, and feare fell vpon him.
I przeraził się Zachariasz na jego widok, i ogarnął go strach.
13 But the Angel saide vnto him, Feare not, Zacharias: for thy prayer is heard, and thy wise Elisabet shall beare thee a sonne, and thou shalt call his name Iohn.
Lecz anioł powiedział do niego: Nie bój się, Zachariaszu, bo twoja modlitwa została wysłuchana. Elżbieta, twoja żona, urodzi ci syna, któremu nadasz imię Jan.
14 And thou shalt haue ioy and gladnes, and many shall reioyce at his birth.
Będzie to dla ciebie radość i wesele; i wielu będzie się radować z jego narodzin.
15 For he shalbe great in the sight of the Lord, and shall neither drinke wine, nor strong drinke: and he shalbe filled with the holy Ghost, euen from his mothers wombe.
Będzie bowiem wielki w oczach Pana. Nie będzie pił wina ani mocnego napoju i zostanie napełniony Duchem Świętym już w łonie swojej matki.
16 And many of the children of Israel shall he turne to their Lord God.
I wielu z synów Izraela nawróci do Pana, ich Boga.
17 For he shall goe before him in the spirite and power of Elias, to turne the hearts of the fathers to the children, and the disobedient to the wisedome of the iust men, to make ready a people prepared for the Lord.
On bowiem pójdzie przed nim w duchu i mocy Eliasza, aby zwrócić serca ojców ku dzieciom, a opornych ku roztropności sprawiedliwych, aby przygotować Panu lud gotowy.
18 Then Zacharias said vnto ye Angel, Whereby shall I knowe this? for I am an olde man, and my wife is of a great age.
I powiedział Zachariasz do anioła: Po czym to poznam? Bo ja jestem stary i moja żona jest w podeszłym wieku.
19 And the Angell answered, and sayde vnto him, I am Gabriel that stand in the presence of God, and am sent to speake vnto thee, and to shew thee these good tidings.
A anioł mu odpowiedział: Ja jestem Gabriel, który stoi przed Bogiem. Zostałem posłany, aby mówić do ciebie i przynieść ci tę radosną nowinę.
20 And beholde, thou shalt be domme, and not be able to speake, vntill the day that these things be done, because thou beleeuedst not my words, which shalbe fulfilled in their season.
I będziesz niemy, i nie będziesz mógł mówić aż do dnia, kiedy się to stanie, dlatego że nie uwierzyłeś moim słowom, które się wypełnią w swoim czasie.
21 Now the people waited for Zacharias, and marueiled that he taried so long in the Temple.
A ludzie czekali na Zachariasza i dziwili się, że tak długo przebywa w świątyni.
22 And when hee came out, hee coulde not speake vnto them: then they perceiued that hee had seene a vision in the Temple: For he made signes vnto them, and remained domme.
Kiedy wyszedł, nie mógł do nich mówić. I zrozumieli, że miał widzenie w świątyni, bo dawał im znaki, i pozostał niemy.
23 And it came to passe, when the daies of his office were fulfilled, that he departed to his owne house.
A gdy skończyły się dni jego posługi, wrócił do swego domu.
24 And after those daies, his wife Elisabet conceiued, and hid her selfe fiue moneths, saying,
Po tych dniach Elżbieta, jego żona, poczęła i ukrywała się przez pięć miesięcy, mówiąc:
25 Thus hath the Lord dealt with me, in the daies wherein he looked on me, to take from me my rebuke among men.
Tak mi uczynił Pan w dniach, kiedy wejrzał [na mnie], aby zdjąć moją hańbę w oczach ludzi.
26 And in the sixth moneth, the Angell Gabriel was sent from God vnto a citie of Galile, named Nazareth,
A w szóstym miesiącu Bóg posłał anioła Gabriela do miasta w Galilei, zwanego Nazaret;
27 To a virgin affianced to a man whose name was Ioseph, of the house of Dauid, and the virgins name was Marie.
Do dziewicy zaślubionej mężczyźnie, któremu na imię było Józef, z rodu Dawida; a dziewicy było na imię Maria.
28 And the Angel went in vnto her, and said, Haile thou that art freely beloued: the Lord is with thee: blessed art thou among women.
Kiedy anioł przyszedł do niej, powiedział: Witaj, obdarowana łaską, Pan jest z tobą. Błogosławiona jesteś między kobietami.
29 And when she saw him, she was troubled at his saying, and thought what maner of salutation that should be.
Ale ona, ujrzawszy [go], zlękła się z powodu jego słów i zastanawiała się, co miałoby znaczyć to pozdrowienie.
30 Then the Angel saide vnto her, Feare not, Marie: for thou hast found fauour with God.
Wtedy anioł powiedział do niej: Nie bój się, Mario, znalazłaś bowiem łaskę u Boga.
31 For loe, thou shalt conceiue in thy wobe, and beare a sonne, and shalt call his name Iesus.
Oto poczniesz w [swym] łonie i urodzisz syna, któremu nadasz imię Jezus.
32 He shall be great, and shall be called the Sonne of the most High, and the Lord God shall giue vnto him the throne of his father Dauid.
Będzie on wielki i będzie nazwany Synem Najwyższego, a Pan Bóg da mu tron jego ojca Dawida.
33 And hee shall reigne ouer the house of Iacob for euer, and of his kingdome shall bee none ende. (aiōn g165)
I będzie królował nad domem Jakuba na wieki, a jego królestwu nie będzie końca. (aiōn g165)
34 Then sayde Marie vnto the Angel, How shall this be, seeing I knowe not man?
Wtedy Maria powiedziała do anioła: Jak to się stanie, skoro nie obcowałam z mężczyzną?
35 And the Angel answered, and said vnto her, The holy Ghost shall come vpon thee, and the power of the most High shall ouershadowe thee: therefore also that holy thing which shall bee borne of thee, shall be called the Sonne of God.
A anioł jej odpowiedział: Duch Święty zstąpi na ciebie i moc Najwyższego zacieni cię. Dlatego też to święte, co się z ciebie narodzi, będzie nazwane Synem Bożym.
36 And behold, thy cousin Elisabet, she hath also conceiued a sonne in her olde age: and this is her sixt moneth, which was called barren.
A oto Elżbieta, twoja krewna, także poczęła syna w swojej starości i jest w szóstym miesiącu ta, którą nazywano niepłodną.
37 For with God shall nothing be vnpossible.
Dla Boga bowiem nie ma nic niemożliwego.
38 Then Marie said, Behold the seruant of the Lord: be it vnto me according to thy woorde. So the Angel departed from her.
I powiedziała Maria: Oto służebnica Pana, niech mi się stanie według twego słowa. Wtedy odszedł od niej anioł.
39 And Marie arose in those daies, and went into ye hil countrey with hast to a citie of Iuda,
W tych dniach Maria wstała i poszła z pośpiechem w góry do miasta w Judei.
40 And entred into the house of Zacharias, and saluted Elisabet.
Weszła do domu Zachariasza i pozdrowiła Elżbietę.
41 And it came to passe, as Elisabet heard the salutation of Marie, the babe sprang in her bellie, and Elisabet was filled with the holy Ghost.
A gdy Elżbieta usłyszała pozdrowienie Marii, poruszyło się dziecko w jej łonie i Elżbieta została napełniona Duchem Świętym.
42 And she cried with a loud voice, and saide, Blessed art thou among women, because the fruit of thy wombe is blessed.
I zawołała donośnym głosem: Błogosławiona jesteś między kobietami i błogosławiony jest owoc twego łona.
43 And whence commeth this to mee, that the mother of my Lord should come to me?
A skądże mi to, że matka mego Pana przyszła do mnie?
44 For loe, assoone as the voice of thy salutation sounded in mine eares, the babe sprang in my bellie for ioye,
Gdy bowiem głos twego pozdrowienia zabrzmiał w moich uszach, poruszyło się z radości dziecko w moim łonie.
45 And blessed is shee that beleeued: for those things shall be perfourmed, which were tolde her from the Lord.
A błogosławiona, która uwierzyła. Spełni się bowiem to, co zostało jej powiedziane przez Pana.
46 Then Marie sayde, My soule magnifieth the Lord,
Wtedy Maria powiedziała: Wielbi moja dusza Pana;
47 And my spirite reioyceth in God my Sauiour.
I rozradował się mój duch w Bogu, moim Zbawicielu;
48 For hee hath looked on the poore degree of his seruaunt: for beholde, from henceforth shall all ages call me blessed,
Bo wejrzał na uniżenie swojej służebnicy. Oto bowiem wszystkie pokolenia będą mnie odtąd nazywać błogosławioną.
49 Because hee that is mightie, hath done for me great things, and holy is his Name.
Bo uczynił mi wielkie rzeczy ten, który jest mocny, i święte jest jego imię.
50 And his mercie is from generation to generation on them that feare him.
A jego miłosierdzie z pokolenia na pokolenie nad tymi, którzy się go boją.
51 Hee hath shewed strength with his arme: hee hath scattered the proude in the imagination of their hearts.
Okazał moc swoim ramieniem i rozproszył pysznych w myślach ich serc.
52 Hee hath put downe the mighty from their seates, and exalted them of lowe degree.
Strącił mocarzy z tronów, a wywyższył pokornych.
53 Hee hath filled the hungrie with good things, and sent away the rich emptie.
Głodnych napełnił dobrami, a bogaczy odprawił z niczym.
54 Hee hath vpholden Israel his seruaunt to be mindefull of his mercie
Ujął się za Izraelem, swym sługą, pomny na [swoje] miłosierdzie;
Jak mówił do naszych ojców, [do] Abrahama i jego potomstwa na wieki. (aiōn g165)
56 And Marie abode with her about three moneths: after, shee returned to her owne house.
I została z nią Maria około trzech miesięcy, a potem wróciła do swego domu.
57 Nowe Elisabets time was fulfilled, that shee should be deliuered, and shee brought foorth a sonne.
Dla Elżbiety zaś nadszedł czas porodu i urodziła syna.
58 And her neighbours, and cousins heard tell howe the Lord had shewed his great mercie vpon her, and they reioyced with her.
A gdy jej sąsiedzi i krewni usłyszeli, że Pan okazał jej swoje wielkie miłosierdzie, cieszyli się razem z nią.
59 And it was so that on the eight day they came to circumcise the babe, and called him Zacharias after the name of his father.
A ósmego dnia przyszli, aby obrzezać dziecko, i [chcieli] nadać mu imię jego ojca, Zachariasza.
60 But his mother answered, and saide, Not so, but he shalbe called Iohn.
Ale jego matka powiedziała: Nie tak, lecz będzie się nazywał Jan.
61 And they saide vnto her, There is none of thy kindred, that is named with this name.
I powiedzieli do niej: Nie ma nikogo w twoim rodzie, kogo by nazwano tym imieniem.
62 Then they made signes to his father, howe he would haue him called.
Pytali więc znakami jego ojca, jak chce go nazwać.
63 So hee asked for writing tables, and wrote, saying, His name is Iohn, and they marueiled all.
A on poprosił o tabliczkę i napisał: Jan jest jego imię. I dziwili się wszyscy.
64 And his mouth was opened immediately, and his tongue, and he spake and praised God.
Natychmiast otworzyły się jego usta i [rozwiązał się] jego język, i mówił, wielbiąc Boga.
65 Then feare came on all them that dwelt neere vnto them, and all these woordes were noised abroade throughout all the hill countrey of Iudea.
I padł strach na wszystkich ich sąsiadów, i po całej górskiej krainie judzkiej rozgłoszone zostały wszystkie te słowa.
66 And al they that heard them, laid them vp in their hearts, saying, What maner childe shall this be! and the hand of the Lord was with him.
Wszyscy zaś, którzy o tym słyszeli, brali to sobie do serca i mówili: Cóż to będzie za dziecko? I była z nim ręka Pańska.
67 Then his father Zacharias was filled with the holy Ghost, and prophesied, saying,
A Zachariasz, jego ojciec, będąc napełniony Duchem Świętym, prorokował:
68 Blessed be the Lord God of Israel, because he hath visited and redeemed his people,
Błogosławiony niech będzie Pan, Bóg Izraela, bo nawiedził i odkupił swój lud;
69 And hath raised vp the horne of saluation vnto vs, in the house of his seruant Dauid,
I wzbudził nam róg zbawienia w domu Dawida, swego sługi;
70 As he spake by ye mouth of his holy Prophets, which were since the world began, saying, (aiōn g165)
Jak mówił przez usta swoich świętych proroków, którzy byli od wieków; (aiōn g165)
71 That he would sende vs deliuerance from our enemies, and from the hands of all that hate vs,
[Że nas] wybawi od naszych nieprzyjaciół i z ręki wszystkich, którzy nas nienawidzą;
72 That he might shewe mercie towards our fathers, and remember his holy couenant,
Aby okazać miłosierdzie naszym ojcom i przypomnieć swoje święte przymierze;
73 And the othe which he sware to our father Abraham.
I przysięgę, którą złożył Abrahamowi, naszemu ojcu;
74 Which was, that he would graunt vnto vs, that we being deliuered out of the handes of our enemies, should serue him without feare,
Że nam da, [abyśmy] mu służyli bez lęku, wybawieni z ręki naszych nieprzyjaciół;
75 All the daies of our life, in holinesse and righteousnesse before him.
W świętości i sprawiedliwości przed nim po wszystkie dni naszego życia.
76 And thou, babe, shalt be called the Prophet of the most High: for thou shalt goe before the face of the Lord, to prepare his waies,
A ty, dziecko, będziesz nazwane prorokiem Najwyższego, bo pójdziesz przed obliczem Pana, aby przygotować jego drogi;
77 And to giue knowledge of saluation vnto his people, by the remission of their sinnes,
I żeby jego ludowi dać poznać zbawienie przez przebaczenie mu grzechów;
78 Through ye tender mercy of our God, wherby the day spring from an hie hath visited vs,
Dzięki serdecznemu miłosierdziu naszego Boga, przez które nawiedził nas wschód [słońca] z wysoka;
79 To giue light to them that sit in darknes, and in the shadow of death, and to guide our feete into the way of peace.
Aby oświecić siedzących w ciemności i w cieniu śmierci, aby skierować nasze kroki na drogę pokoju.
80 And the childe grewe, and waxed strong in spirit, and was in the wildernesse, til the day came that he should shewe him selfe vnto Israel.
A dziecko rosło i umacniało się w duchu, i przebywało na pustyniach aż do dnia ukazania się przed Izraelem.
