Proverbs 6
1 My son, suppose you have pledged to guarantee your neighbor's debt, or you have shaken hands in agreement with a stranger,
Synu mój! jeźlibyś ręczył za przyjaciela twego, a dałbyś obcemu rękę twoję:
2 then you've trapped yourself by what you promised, you've been caught by what you said.
Usidliłeś się słowy ust twoich, pojmanyś mowami ust twoich.
3 So this is what you have to do. You need to get out of it, because you've put yourself in that person's power. Go to your neighbor in all humility and ask him to release you from the commitment.
Przetoż uczyń tak, synu mój! a wyzwól się, gdyżeś wpadł w rękę przyjaciela twego; idźże, upokórz się, a nalegaj na przyjaciela twego.
4 Don't delay, saying that you'll sleep on it. Don't rest until you've done it.
Nie dawaj snu oczom twoim, ani drzemania powiekom twoim.
5 Get out of it like a gazelle escaping from a trap, like a bird from a bird-catcher's net.
Wyrwij się jako łani z rąk myśliwca i jako ptak z ręki ptasznika.
6 Go and observe the ants, you slacker! Learn from what they do and become wise.
Idź do mrówki, leniwcze! obacz drogi jej, a nabądź mądrości;
7 They don't have a leader, an officer, or a ruler,
Która, choć nie ma wodza, ani przełożonego, ani pana,
8 yet they work hard during the summer getting their food, gathering what they need during the harvest.
Przecież w lecie gotuje pokarm swój, a zgromadza w żniwa żywność swoję.
9 So how long are you going to lie there, you slacker? When are you going to get up from your sleep?
Leniwcze! dokądże leżeć będziesz? kiedyż wstaniesz ze snu swego?
10 You may say, “Please, just a little more sleep, a little longer snooze, a little more folding of the arms to rest”—
Trochę się prześpisz, trochę podrzemiesz, trochę złożysz ręce, abyś odpoczywał.
11 and poverty will attack you like a robber, destitution like an armed warrior.
A wtem ubóstwo twoje przyjdzie jako podróżny, a niedostatek twój, jako mąż zbrojny.
12 Rebellious and wicked people go around telling lies,
Człowiek niepobożny, mąż złośliwy chodzi w przewrotności ust;
13 winking slyly, giving sneaky foot gestures, rudely pointing with their fingers.
Mruga oczyma swemi, mówi nogami swemi, ukazuje palcami swemi;
14 Their warped minds plot evil schemes; they're always causing trouble.
Przewrotności są w sercu jego, myśli złe na każdy czas, a zwady rozsiewa.
15 As a result, disaster falls suddenly on such people; in just a moment they're destroyed without hope of healing.
Przetoż prędko przyjdzie upadek jego; nagle skruszony będzie bez uleczenia.
16 There are six things that the Lord hates, seven things that he absolutely detests:
Sześć jest rzeczy, których nienawidzi Pan, a siódma jest obrzydliwością duszy jego;
17 arrogant eyes, a lying tongue, hands that murder the innocent,
Oczów wyniosłych, języka kłamliwego, i rąk wylewających krew niewinną;
18 a mind that plots evil schemes, feet that hurriedly run to do wrong,
Serca, które knuje myśli złe; nóg, które się kwapią bieżeć ku złemu;
19 a false witness that speaks lies, those who caused arguments in families.
Świadka fałszywego, który mówi kłamstwo, i tego, który sieje rosterki między braćmi.
20 My son, pay attention to your father's instruction, and don't reject your mother's teaching.
Strzeżże, synu mój! przykazania ojca twego, a nie opuszczaj nauki matki twojej.
21 Keep them always in mind. Tie them around your neck.
Wiążże je zawżdy u serca twego, a wieszaj je u szyi twojej.
22 They will lead you as you walk along; they will watch over you as you sleep; when you wake up they will talk with you.
Gdziekolwiek pójdziesz, poprowadzi cię; gdy, zaśniesz strzedz cię będzie, a gdy się ocucisz, rozmawiać z tobą będzie,
23 For the instruction is a lamp, and the teaching is a light. The correction that comes from discipline is the way to life.
(Bo przykazanie jest pochodnią, nauka światłością, a drogą żywota są karności ćwiczenia.)
24 It will protect you from an evil woman and the seductive words of a prostitute.
Aby cię strzegły od niewiasty złej, i od łagodnego języka niewiasty obcej.
25 Don't let your mind lust after her beauty, or let her hypnotize you with her fluttering eyelashes.
Nie pożądaj piękności jej w sercu twojem, a niech cię nie łowi powiekami swemi.
26 You can buy a prostitute for the price of a loaf of bread, but adultery with another man's wife can cost you your life.
Albowiem dla niewiasty wszetecznej zubożeje człowiek aż do kęsa chleba; owszem żona cudzołożna drogą duszę łowi.
27 Can you put fire in your lap and not burn your clothes?
Izaż może kto brać ogień do zanadrzy swoich, aby szaty jego nie zgorzały?
28 Can you walk on hot coals and not scorch your feet?
Izaż może kto chodzić po rozpalonym węglu, aby się nogi jego nie poparzyły?
29 It's the same for anyone who sleeps with another man's wife. No one who touches her will remain unpunished.
Tak kto wchodzi do żony bliźniego swego, nie będzie bez winy, ktokolwiek się jej dotknie.
30 People don't condemn a thief if he steals to satisfy himself when he's hungry.
Nie kładą hańby na złodzieja, jeżliż co ukradnie, chcąc nasycić duszę swoję, będąc głodnym;
31 But if he's caught, he has to pay back seven times what he stole, even if it means handing over everything he has in his house.
Ale gdy go zastaną, nagradza siedmiorako, albo wszystkę majętność domu swego daje.
32 Any man who commits adultery with a woman has no sense; he who does so destroys himself.
Lecz cudzołożący z niewiastą głupi jest, a kto chce zatracić duszę swoję, ten to czyni.
33 He will be wounded and dishonored. His disgrace will never be removed.
Karanie i zelżywość odniesie, a hańba jego nie będzie zgładzona.
34 For jealousy makes a husband furious, and he won't hold back when he takes revenge.
Bo zawisna miłość jest zapalczywością męża, a nie sfolguje w dzień pomsty.
35 He refuses any compensation, and won't be paid off, however big the amount.
Nie będzie miał względu na żaden okup, ani przyjmie, chociażby mu najwięcej darów dawano.
