Proverbs 6

1 My son, suppose you have pledged to guarantee your neighbor's debt, or you have shaken hands in agreement with a stranger,

۱ ای پسرم، اگر برای همسایه خود ضامن شده، و به جهت شخص بیگانه دست داده باشی،

2 then you've trapped yourself by what you promised, you've been caught by what you said.

۲ و از سخنان دهان خود در دام افتاده، و ازسخنان دهانت گرفتار شده باشی،

3 So this is what you have to do. You need to get out of it, because you've put yourself in that person's power. Go to your neighbor in all humility and ask him to release you from the commitment.

۳ پس‌ای پسرمن، این را بکن و خویشتن را رهایی ده چونکه به‌دست همسایه ات افتاده‌ای. برو و خویشتن رافروتن ساز و از همسایه خود التماس نما.

4 Don't delay, saying that you'll sleep on it. Don't rest until you've done it.

۴ خواب را به چشمان خود راه مده، و نه پینکی رابه مژگان خویش.

5 Get out of it like a gazelle escaping from a trap, like a bird from a bird-catcher's net.

۵ مثل آهو خویشتن را از کمندو مانند گنجشک از دست صیاد خلاص کن.

6 Go and observe the ants, you slacker! Learn from what they do and become wise.

۶ ‌ای شخص کاهل نزد مورچه برو، و درراههای او تامل کن و حکمت را بیاموز،

7 They don't have a leader, an officer, or a ruler,

۷ که وی را پیشوایی نیست و نه سرور و نه حاکمی.

8 yet they work hard during the summer getting their food, gathering what they need during the harvest.

۸ اماخوراک خود را تابستان مهیا می‌سازد و آذوقه خویش را در موسم حصاد جمع می‌کند.

9 So how long are you going to lie there, you slacker? When are you going to get up from your sleep?

۹ ‌ای کاهل، تا به چند خواهی خوابید و از خواب خودکی خواهی برخاست؟

10 You may say, “Please, just a little more sleep, a little longer snooze, a little more folding of the arms to rest”—

۱۰ اندکی خفت و اندکی خواب، و اندکی بر هم نهادن دستها به جهت خواب.

11 and poverty will attack you like a robber, destitution like an armed warrior.

۱۱ پس فقر مثل راهزن بر تو خواهد آمد، و نیازمندی بر تو مانند مرد مسلح.

12 Rebellious and wicked people go around telling lies,

۱۲ مرد لئیم و مرد زشت خوی، با اعوجاج دهان رفتار می‌کند.

13 winking slyly, giving sneaky foot gestures, rudely pointing with their fingers.

۱۳ با چشمان خود غمزه می‌زند و با پایهای خویش حرف می‌زند. باانگشتهای خویش اشاره می‌کند.

14 Their warped minds plot evil schemes; they're always causing trouble.

۱۴ در دلش دروغها است و پیوسته شرارت را اختراع می‌کند. نزاعها را می‌پاشد.

15 As a result, disaster falls suddenly on such people; in just a moment they're destroyed without hope of healing.

۱۵ بنابراین مصیبت بر او ناگهان خواهد آمد. در لحظه‌ای منکسر خواهد شد وشفا نخواهد یافت.

16 There are six things that the Lord hates, seven things that he absolutely detests:

۱۶ شش چیز است که خداوند از آنها نفرت دارد، بلکه هفت چیز که نزد جان وی مکروه است.

17 arrogant eyes, a lying tongue, hands that murder the innocent,

۱۷ چشمان متکبر و زبان دروغگو، ودستهایی که خون بی‌گناه را می‌ریزد.

18 a mind that plots evil schemes, feet that hurriedly run to do wrong,

۱۸ دلی که تدابیر فاسد را اختراع می‌کند. پایهایی که درزیان کاری تیزرو می‌باشند.

19 a false witness that speaks lies, those who caused arguments in families.

۱۹ شاهد دروغگو که به کذب متکلم شود. و کسی‌که در میان برادران نزاعها بپاشد.

20 My son, pay attention to your father's instruction, and don't reject your mother's teaching.

۲۰ ‌ای پسر من اوامر پدر خود را نگاه دار وتعلیم مادر خویش را ترک منما.

21 Keep them always in mind. Tie them around your neck.

۲۱ آنها را بر دل خود دائم ببند، و آنها را بر گردن خویش بیاویز.

22 They will lead you as you walk along; they will watch over you as you sleep; when you wake up they will talk with you.

۲۲ حینی که به راه می‌روی تو را هدایت خواهد نمود، و حینی که می‌خوابی بر تو دیده بانی خواهد کرد، و وقتی که بیدار شوی با تو مکالمه خواهد نمود.

23 For the instruction is a lamp, and the teaching is a light. The correction that comes from discipline is the way to life.

۲۳ زیرا که احکام (ایشان ) چراغ وتعلیم (ایشان ) نور است، و توبیخ تدبیرآمیز طریق حیات‌است.

24 It will protect you from an evil woman and the seductive words of a prostitute.

۲۴ تا تو را از زن خبیثه نگاه دارد، و ازچاپلوسی زبان زن بیگانه.

25 Don't let your mind lust after her beauty, or let her hypnotize you with her fluttering eyelashes.

۲۵ در دلت مشتاق جمال وی مباش، و از پلکهایش فریفته مشو،

26 You can buy a prostitute for the price of a loaf of bread, but adultery with another man's wife can cost you your life.

۲۶ زیرا که به‌سبب زن زانیه، شخص برای یک قرص نان محتاج می‌شود، و زن مرد دیگر، جان گرانبها را صید می‌کند.

27 Can you put fire in your lap and not burn your clothes?

۲۷ آیا کسی آتش را درآغوش خود بگیرد و جامه‌اش سوخته نشود؟

28 Can you walk on hot coals and not scorch your feet?

۲۸ یا کسی بر اخگرهای سوزنده راه رود وپایهایش سوخته نگردد؟

29 It's the same for anyone who sleeps with another man's wife. No one who touches her will remain unpunished.

۲۹ همچنین است کسی‌که نزد زن همسایه خویش داخل شود، زیرا هر‌که او را لمس نماید بی‌گناه نخواهد ماند.

30 People don't condemn a thief if he steals to satisfy himself when he's hungry.

۳۰ دزد را اهانت نمی کنند اگر دزدی کند تاجان خود را سیر نماید وقتی که گرسنه باشد.

31 But if he's caught, he has to pay back seven times what he stole, even if it means handing over everything he has in his house.

۳۱ لیکن اگر گرفته شود، هفت چندان رد خواهدنمود و تمامی اموال خانه خود را خواهد داد.

32 Any man who commits adultery with a woman has no sense; he who does so destroys himself.

۳۲ اما کسی‌که با زنی زنا کند، ناقص العقل است وهر‌که چنین عمل نماید، جان خود را هلاک خواهد ساخت.

33 He will be wounded and dishonored. His disgrace will never be removed.

۳۳ او ضرب و رسوایی خواهدیافت، و ننگ او محو نخواهد شد.

34 For jealousy makes a husband furious, and he won't hold back when he takes revenge.

۳۴ زیرا که غیرت، شدت خشم مرد است و در روز انتقام، شفقت نخواهد نمود.

35 He refuses any compensation, and won't be paid off, however big the amount.

۳۵ بر هیچ کفاره‌ای نظرنخواهد کرد و هر‌چند عطایا را زیاده کنی، قبول نخواهد نمود.