Proverbs 3
1 My son, don't forget my instructions. Always keep my commands in mind.
Aking anak, huwag kalimutan ang aking mga utos, at isapuso ang aking mga katuruan,
2 Then you will live a long time, and have a full life.
dahil ang haba ng mga araw at mga taon ng buhay at kapayapaan ang idadagdag ng mga ito sa iyo.
3 Hold on to kindness and truth. Tie them around your neck; write them in your mind.
Huwag hayaang lisanin ka ng pagiging tapat sa tipan at pagiging katiwa-tiwala, itali ito ng magkasama sa iyong leeg, isulat ito sa kaloob-looban ng iyong puso.
4 That way you'll gain a good reputation and be appreciated by both God and people.
Pagkatapos ikaw ay makakahanap ng pabor at mabuting reputasyon sa paningin ng Diyos at ng tao.
5 Put your trust totally in the Lord—don't rely on what you think you know!
Magtiwala kay Yahweh ng buong puso at huwag umasa sa sarili mong pang-unawa;
6 Remember him in everything you do, and he'll show you the right way.
sa lahat ng iyong ginagawa ay kilalanin siya at gagawin niyang matuwid ang iyong mga landas.
7 Don't think you're wise—respect God and avoid evil.
Huwag maging marunong sa iyong sariling mga mata; matakot kay Yahweh at talikuran ang kasamaan.
8 Then you will have healed and be made strong.
Ito ay kagalingan sa iyong laman at inuming makapagpanibagong sigla para sa iyong katawan.
9 Honor the Lord with your wealth and with the firstfruits of all the crops you grow.
Parangalan si Yahweh ng iyong kayamanan at ng mga unang bunga ng lahat ng iyong ani,
10 Then your barns will be filled with produce, and your vats will overflow with new wine.
at ang iyong mga kamalig ay mapupuno at ang iyong mga bariles ay aapaw, puno ng bagong alak.
11 My son, don't reject the Lord's discipline or resent it when he corrects you,
Aking anak, huwag hamakin ang disiplina ni Yahweh at huwag mapoot sa kaniyang pagsaway,
12 for the Lord corrects those he loves, as a father corrects a son who pleases him.
dahil dinidisiplina ni Yahweh ang kaniyang mga minamahal, katulad ng pakikitungo ng ama sa kaniyang anak na nakalulugod sa kaniya.
13 Happy are those who find wisdom and gain understanding,
Siya na nakasusumpong ng karunungan ay masaya, siya din ay nakakuha ng kaunawaan.
14 for wisdom is worth more than silver, and pays better than gold.
Ang matatamo ninyo sa karunungan ay mas mabuti kaysa sa maibibigay ng pilak at ang pakinabang ay mas mabuti kaysa sa ginto.
15 She is more valuable than rubies—everything you could ever want just doesn't compare!
Ang karunungan ay mas mahalaga kaysa sa mga hiyas at wala sa mga ninanais mo ang maikukumpara sa kaniya.
16 She offers long life in one hand, and riches and honor in the other.
Mayroon siyang haba ng mga araw sa kaniyang kanang kamay; sa kaniyang kaliwang kamay ay mga kayamanan at karangalan.
17 She brings true happiness, and leads to peaceful prosperity.
Ang kaniyang mga daan ay mga daan ng kabaitan at lahat ng kaniyang mga landas ay kapayapaan.
18 Wisdom is a tree of life to everyone who embraces her, blessing those who accept her.
Siya ay isang puno ng buhay sa mga humahawak dito, ang mga kumakapit dito ay masasaya.
19 It was through wisdom that the Lord created the earth, and through understanding he set the heavens in place.
Sa pamamagitan ng karunungan itinatag ni Yahweh ang mundo, sa pamamagitan ng pang-unawa itinayo niya ang kalangitan.
20 It was through his knowledge the waters of the deep were broken open, and the clouds sent down the dew.
Sa pamamagitan ng kaniyang kaalaman, ang mga kailaliman ay bumukas at ibinagsak ng mga ulap ang kanilang hamog.
21 My son, hold on to good judgment and wise decisions—don't let them out of your sight,
Aking anak, panatilihin ang mahusay na pagpapasya at talas ng pag-iisip, at huwag mawala ang paningin sa mga ito.
22 for they will be life to you, and an ornament for your neck.
Ang mga ito ay buhay sa iyong kaluluwa at isang palamuti ng pabor para isuot sa iyong leeg.
23 You will be able to walk confidently on your way, and you won't trip up.
Pagkatapos ikaw ay lalakad sa iyong daan sa kaligtasan at ang iyong paa ay hindi madarapa;
24 When you rest, you won't be afraid; when you lie down, your sleep will be sweet.
kapag ikaw ay humiga, hindi ka matatakot; kapag ikaw ay humiga, ang iyong tulog ay magiging mahimbing.
25 You won't be afraid of a sudden panic, or of disasters that hit the wicked,
Huwag matakot sa biglaang pagkakilabot o pagkawasak na idinulot ng mga masasama, kapag dumating ang mga ito,
26 for the Lord will be the one you can trust in, and he will prevent you being caught in a trap.
dahil si Yahweh ay nasa iyong tabi at iingatan ang iyong paa na huwag mahuli sa bitag.
27 Don't hold back good from those who deserve it when it's something you have the power to do.
Huwag ipagkait ang mabuti sa mga karapat-dapat dito, kapag nasa iyong kapangyarihan upang kumilos.
28 Don't tell your neighbor, “Go away. Come back tomorrow and then I'll give it to you,” when you've already got it.
Huwag sabihin sa iyong kapwa, “pumunta ka, at bumalik muli at bukas ibibigay ko ito,” kapag ang pera ay nasa iyo.
29 Don't plan to harm your neighbor who lives nearby and trusts you.
Huwag gumawa ng plano para makasakit ng iyong kapwa— siya na nakatira sa malapit at nagtitiwala sa iyo.
30 Don't quarrel with anybody for no reason, when they haven't done anything to hurt you.
Huwag makipagtalo sa isang tao ng walang dahilan, kapag wala siyang ginawa para saktan ka.
31 Don't be jealous of violent people—don't choose to follow their example!
Huwag kainggitan ang isang marahas na tao o piliin ang kahit na ano sa kaniyang mga paraan.
32 For the Lord hates deceitful people, but he is a friend to those who do what is good.
Dahil ang sinungaling na tao ay kasuklam-suklam kay Yahweh, nguniit dinadala niya ang matuwid na tao sa kaniyang pagtitiwala.
33 The houses of the wicked are cursed by the Lord, but he blesses the homes of those who live right.
Ang sumpa ni Yahweh ay nasa tahanan ng masasamang tao, ngunit pinagpapala niya ang tahanan ng mga matuwid.
34 He mocks those who mock, but he is kind to the humble.
Kinukutya niya ang mga nangungutya, ngunit ibinibigay niya ang kaniyang pabor sa mga taong may mababang loob.
35 The wise will receive honor, but fools are held up in disgrace.
Ang mga marurunong na tao ay nagmamana nang karangalan, ngunit ang mga hangal ay iaangat sa kanilang kahihiyan.
