Proverbs 3
1 My son, don't forget my instructions. Always keep my commands in mind.
Anak ko, huwag mong kalimutan ang aking kautusan; kundi ingatan ng iyong puso ang aking mga utos:
2 Then you will live a long time, and have a full life.
Sapagka't karamihan ng mga araw, at mga taon ng buhay, at kapayapaan, ay madadagdag sa iyo.
3 Hold on to kindness and truth. Tie them around your neck; write them in your mind.
Huwag kang pabayaan ng kaawaan at katotohanan: itali mo sa palibot ng iyong leeg; ikintal mo sa iyong puso:
4 That way you'll gain a good reputation and be appreciated by both God and people.
Sa gayo'y makakasumpong ka ng lingap at mabuting kaunawaan, sa paningin ng Dios at ng tao.
5 Put your trust totally in the Lord—don't rely on what you think you know!
Tumiwala ka sa Panginoon ng buong puso mo, at huwag kang manalig sa iyong sariling kaunawaan:
6 Remember him in everything you do, and he'll show you the right way.
Kilalanin mo siya sa lahat ng iyong mga lakad, at kaniyang ituturo ang iyong mga landas.
7 Don't think you're wise—respect God and avoid evil.
Huwag kang magpakapantas sa iyong sariling mga mata; matakot ka sa Panginoon, at humiwalay ka sa kasamaan:
8 Then you will have healed and be made strong.
Magiging kagalingan sa iyong pusod, at utak sa iyong mga buto.
9 Honor the Lord with your wealth and with the firstfruits of all the crops you grow.
Parangalin mo ang Panginoon ng iyong tinatangkilik, at ng mga unang bunga ng lahat mong ani:
10 Then your barns will be filled with produce, and your vats will overflow with new wine.
Sa gayo'y mapupuno ang iyong mga kamalig ng sagana, at ang iyong mga alilisan ay aapawan ng bagong alak.
11 My son, don't reject the Lord's discipline or resent it when he corrects you,
Anak ko, huwag mong hamakin ang parusa ng Panginoon; ni mayamot man sa kaniyang saway:
12 for the Lord corrects those he loves, as a father corrects a son who pleases him.
Sapagka't sinasaway ng Panginoon ang kaniyang iniibig: gaya ng ama sa anak na kaniyang kinaluluguran.
13 Happy are those who find wisdom and gain understanding,
Mapalad ang tao na nakakasumpong ng karunungan, at ang tao na nagtatamo ng kaunawaan.
14 for wisdom is worth more than silver, and pays better than gold.
Sapagka't ang kalakal niya ay maigi kay sa kalakal na pilak, at ang pakinabang niyaon kay sa dalisay na ginto.
15 She is more valuable than rubies—everything you could ever want just doesn't compare!
Mahalaga nga kay sa mga rubi; at wala sa mga bagay na mananasa mo sa maihahalintulad sa kaniya,
16 She offers long life in one hand, and riches and honor in the other.
Karamihan ng mga araw ay nasa kanang kamay niya, sa kaniyang kaliwang kamay ay mga kayamanan at karangalan.
17 She brings true happiness, and leads to peaceful prosperity.
Ang kaniyang mga daan ay mga daan ng kaligayahan, at lahat niyang mga landas ay kapayapaan.
18 Wisdom is a tree of life to everyone who embraces her, blessing those who accept her.
Siya ay punong kahoy ng buhay sa mga nanghahawak sa kaniya: at mapalad ang bawa't isa na nangamamalagi sa kaniya.
19 It was through wisdom that the Lord created the earth, and through understanding he set the heavens in place.
Nilikha ng Panginoon ang lupa sa pamamagitan ng karunungan; itinatag niya ang langit sa pamamagitan ng kaunawaan.
20 It was through his knowledge the waters of the deep were broken open, and the clouds sent down the dew.
Sa kaniyang kaalaman ay nabahagi ang mga kalaliman, at ang mga alapaap ay nagsipatak ng hamog.
21 My son, hold on to good judgment and wise decisions—don't let them out of your sight,
Anak ko, huwag silang mangahiwalay sa iyong mga mata; ingatan mo ang magaling na karunungan at ang kabaitan;
22 for they will be life to you, and an ornament for your neck.
Sa gayo'y magiging buhay sila sa iyong kaluluwa, at biyaya sa iyong leeg.
23 You will be able to walk confidently on your way, and you won't trip up.
Kung magkagayo'y lalakad ka ng iyong lakad na tiwasay, at ang iyong paa ay hindi matitisod.
24 When you rest, you won't be afraid; when you lie down, your sleep will be sweet.
Pagka ikaw ay nahihiga, hindi ka matatakot: Oo, ikaw ay mahihiga at ang iyong tulog ay magiging mahimbing.
25 You won't be afraid of a sudden panic, or of disasters that hit the wicked,
Huwag kang matakot ng biglang pagkatakot, ni sa pagkabuwal man ng masama, pagka dumarating:
26 for the Lord will be the one you can trust in, and he will prevent you being caught in a trap.
Sapagka't ang Panginoon ay magiging iyong pagtitiwala, at iingatan ang iyong paa sa pagkahuli.
27 Don't hold back good from those who deserve it when it's something you have the power to do.
Huwag mong ikait ang mabuti sa kinauukulan, pagka nasa kapangyarihan ng iyong kamay na ito'y gawin.
28 Don't tell your neighbor, “Go away. Come back tomorrow and then I'll give it to you,” when you've already got it.
Huwag mong sabihin sa iyong kapuwa, Yumaon ka, at bumalik uli, at bukas ay magbibigay ako; pagka ikaw ay mayroon.
29 Don't plan to harm your neighbor who lives nearby and trusts you.
Huwag kang kumatha ng kasamaan laban sa iyong kapuwa, na palibhasa't tumatahang tiwasay sa siping mo.
30 Don't quarrel with anybody for no reason, when they haven't done anything to hurt you.
Huwag kang makipagusapin sa kanino man ng walang kadahilanan, kung hindi siya gumawa ng kasamaan sa iyo.
31 Don't be jealous of violent people—don't choose to follow their example!
Huwag kang managhili sa taong marahas, at huwag kang pumili ng anoman sa kaniyang mga lakad.
32 For the Lord hates deceitful people, but he is a friend to those who do what is good.
Sapagka't ang suwail ay kasuklamsuklam sa Panginoon: nguni't ang kaniyang payo ay kasama ng matuwid.
33 The houses of the wicked are cursed by the Lord, but he blesses the homes of those who live right.
Ang sumpa ng Panginoon ay nasa bahay ng masama; nguni't pinagpapala niya ang tahanan ng matuwid.
34 He mocks those who mock, but he is kind to the humble.
Tunay na kaniyang dinuduwahagi ang mga mangduduwahagi, nguni't binibigyan niya ng biyaya ang mababa.
35 The wise will receive honor, but fools are held up in disgrace.
Ang pantas ay magmamana ng kaluwalhatian; nguni't kahihiyan ay magiging ganti sa mga mangmang.
