Proverbs 25

1 These are more proverbs of Solomon, collected by the scribes of Hezekiah, king of Judah.

۱ اینها نیز از امثال سلیمان است که مردان حزقیا، پادشاه یهودا آنها را نقل نمودند.

2 God's greatness is in doing things that can't be known, while the greatness of kings is in revealing things.

۲ مخفی داشتن امر جلال خدا است، و تفحص نمودن امر جلال پادشاهان است.

3 Just as the height of the heavens or the depth of the earth can't be known, the king's thinking can't be known.

۳ آسمان را در بلندیش و زمین را در عمقش، ودل پادشاهان را تفتیش نتوان نمود.

4 Remove the waste from the silver, and the silversmith has pure silver to work with.

۴ درد را از نقره دور کن، تا ظرفی برای زرگربیرون آید.

5 Remove the wicked from the king's presence and the king will rule securely and justly.

۵ شریران را از حضور پادشاه دور کن، تاکرسی او در عدالت پایدار بماند.

6 Don't try to make yourself look great before the king, and don't pretend to be among the important people,

۶ در حضور پادشاه خویشتن را برمیفراز، و درجای بزرگان مایست،

7 for it's better to be told, “Come up here,” than to be humiliated before a nobleman. Even though you've seen something with your own eyes,

۷ زیرا بهتر است تو را گفته شود که اینجا بالابیا، از آنکه به حضور سروری که چشمانت او رادیده است تو را پایین برند.

8 don't rush to take legal action, for what are you going to do in the end when your neighbor shows you're wrong and humiliates you?

۸ برای نزاع به تعجیل بیرون مرو، مبادا درآخرش چون همسایه ات تو را خجل سازد، ندانی که چه باید کرد.

9 Discuss the case with your neighbor himself, and don't betray someone else's secret,

۹ دعوی خود را با همسایه ات بکن، اما رازدیگری را فاش مساز،

10 otherwise whoever hears it will make you ashamed and you'll never lose your bad reputation.

۱۰ مبادا هر‌که بشنود تو را ملامت کند، وبدنامی تو رفع نشود.

11 Advice given at the right time is like golden apples set in silver.

۱۱ سخنی که در محلش گفته شود، مثل سیبهای طلا در مرصعکاری نقره است.

12 Constructive criticism from the wise to someone who listens is like a gold ring and a necklace of fine gold.

۱۲ مودب حکیم برای گوش شنوا، مثل حلقه طلا و زیور زر خالص است.

13 Faithful messengers are as refreshing to their master as cold snow on a hot harvest day.

۱۳ رسول امین برای فرستندگان خود، چون خنکی یخ در موسم حصاد می‌باشد، زیرا که جان آقایان خود را تازه می‌کند.

14 Someone who boasts about a gift they never give is like cloud and wind without rain.

۱۴ کسی‌که از بخششهای فریبنده خود فخرمی کند، مثل ابرها و باد بی‌باران است.

15 If you're patient you can persuade your superior, and soft words can break down opposition.

۱۵ با تحمل داور را به رای خود توان آورد، وزبان ملایم، استخوان را می‌شکند.

16 If you find honey, eat just enough, for if you eat too much, you'll be sick.

۱۶ اگر عسل یافتی بقدر کفایت بخور، مبادا ازآن پر شده، قی کنی.

17 Don't set foot in your neighbors' homes too often, otherwise they'll get fed up with you and hate you.

۱۷ پای خود را از زیاد رفتن به خانه همسایه ات باز دار، مبادا از تو سیر شده، از تونفرت نماید.

18 Telling lies in court against a friend is like attacking them with a mace, or a sword, or an arrow.

۱۸ کسی‌که درباره همسایه خود شهادت دروغ دهد، مثل تبرزین و شمشیر و تیر تیز است.

19 Trusting in unreliable people in times of trouble is like eating with a broken tooth or walking on a bad foot.

۱۹ اعتماد بر خیانتکار در روز تنگی، مثل دندان کرم زده و پای مرتعش می‌باشد.

20 Singing happy songs to someone who's broken-hearted is like taking off your coat on a cold day, or pouring vinegar onto an open wound.

۲۰ سراییدن سرودها برای دلتنگ، مثل کندن جامه در وقت سرما و ریختن سرکه بر شوره است.

21 If your enemy is hungry, give him something to eat; if he's thirsty, give him a drink of water.

۲۱ اگر دشمن تو گرسنه باشد او را نان بخوران، و اگر تشنه باشد او را آب بنوشان،

22 This will make him ashamed as if he had burning coals piled on his head, and the Lord will reward you.

۲۲ زیرا اخگرها بر سرش خواهی انباشت، وخداوند تو را پاداش خواهد داد.

23 In the same way that the north wind brings rain, slandering people makes them angry.

۲۳ چنانکه باد شمال باران می‌آورد، همچنان زبان غیبتگو چهره را خشمناک می‌سازد.

24 It's better to live in a corner of a housetop than to share a whole house with an argumentative wife.

۲۴ ساکن بودن در گوشه پشت بام بهتر است ازبودن با زن جنگجو در خانه مشترک.

25 Good news from a distant country is like cold water to an exhausted traveler.

۲۵ خبر خوش از ولایت دور، مثل آب سردبرای جان تشنه است.

26 Good people who give in to the wicked are like a muddied spring or a polluted well.

۲۶ مرد عادل که پیش شریر خم شود، مثل چشمه گل آلود و منبع فاسد است.

27 It's not good to eat too much honey, or to want too much praise.

۲۷ زیاد عسل خوردن خوب نیست، همچنان طلبیدن جلال خود جلال نیست.

28 Someone without control is as exposed as a town whose walls have been breached.

۲۸ کسی‌که بر روح خود تسلط ندارد، مثل شهر منهدم و بی‌حصار است.