Proverbs 23
1 When you sit down for a meal with a ruler, look carefully at what is placed before you,
Bir önderle yemeğe oturduğunda Önüne konulana dikkat et.
2 and cut down if you have a big appetite.
İştahına yenilecek olursan, Daya bıçağı kendi boğazına.
3 Don't be greedy for his fancy food, for it's offered with deceptive motives.
Onun lezzetli yemeklerini çekmesin canın, Böyle yemeğin ardında hile olabilir.
4 Don't wear yourself out trying to get rich—be wise enough not to bother!
Zengin olmak için didinip durma, Çıkar bunu aklından.
5 It disappears in the blink of an eye, suddenly growing wings and flying off into the sky like an eagle.
Servet göz açıp kapayana dek yok olur, Kanatlanıp kartal gibi göklere uçar.
6 Don't accept meal invitations from miserly people; don't be greedy for their fancy food,
Cimrinin verdiği yemeği yeme, Lezzetli yemeklerini çekmesin canın.
7 for what they're thinking inside is what they really are. They say, “Come on, eat and drink!”—but in their minds they don't really care about you.
Çünkü yediğin her şeyin hesabını tutar, “Ye, iç” der sana, Ama yüreği senden yana değildir.
8 You'll vomit up the little pieces you've eaten, and your kind words of appreciation will be wasted.
Yediğin azıcık yemeği kusarsın, Söylediğin güzel sözler de boşa gider.
9 Don't talk to stupid people because they'll ridicule your wise words.
Akılsıza öğüt vermeye kalkma, Çünkü senin sözlerindeki sağduyuyu küçümser.
10 Don't move ancient boundary markers, and don't encroach on fields belonging to orphans,
Eski sınır taşlarının yerini değiştirme, Öksüzlerin toprağına el sürme.
11 for their Protector is powerful and he will plead their case against you.
Çünkü onların Velisi güçlüdür Ve onların davasını sana karşı O yürütür.
12 Focus your mind on instruction; listen intently to words of knowledge.
Uyarıları zihnine işle, Bilgi dolu sözlere kulak ver.
13 Don't keep from disciplining your children—a beating won't kill them.
Çocuğunu terbiye etmekten geri kalma, Onu değnekle dövsen de ölmez.
Onu değnekle döversen, Canını ölüler diyarından kurtarırsın. (Sheol h7585)
15 My son, if you think wisely then I'll be happy;
Oğlum, bilge yürekli olursan, Benim yüreğim de sevinir.
16 I'll be delighted when you say what's right.
Dudakların doğru konuştuğunda Gönlüm de coşar.
17 Don't think enviously of sinners, but always remember to honor the Lord,
Günahkârlara imrenmektense, Sürekli RAB korkusunda yaşa.
18 for there's definitely a future for you, and your hope will not be crushed.
Böylece bir geleceğin olur Ve umudun boşa çıkmaz.
19 Pay attention, my son, and be wise; make sure your mind concentrates on following the right way.
Oğlum, dinle ve bilge ol, Yüreğini doğru yolda tut.
20 Don't join in with people who drink too much wine or who stuff themselves with meat.
Aşırı şarap içenlerle, Ete düşkün oburlarla arkadaşlık etme.
21 For people who get drunk and overeat lose all they've got, and they spend so much time dozing that all they have left to wear is rags.
Çünkü ayyaş ve obur kişi yoksullaşır, Uyuşukluk da insana paçavra giydirir.
22 Pay attention to your father, and don't disregard your mother when she's old.
Sana yaşam veren babanın sözlerine kulak ver, Yaşlandığı zaman anneni hor görme.
23 Invest in truth—and don't sell it! Invest in wisdom, instruction, and understanding.
Gerçeği satın al ve satma; Bilgeliği, terbiyeyi, aklı da.
24 Children who do right make their fathers very happy; a wise son brings joy to his father.
Doğru kişinin babası coştukça coşar, Bilgece davranan oğulun babası sevinir.
25 Make your father and mother happy; bring joy to her who gave birth to you.
Annenle baban seninle coşsun, Seni doğuran sevinsin.
26 My son, give me your undivided attention, and cheerfully follow my example.
Oğlum, beni yürekten dinle, Gözünü gittiğim yoldan ayırma.
27 A prostitute is like being trapped in a pit; an immoral woman is like getting stuck a narrow well,
Çünkü fahişe derin bir çukur, Ahlaksız kadın dar bir kuyudur.
28 Like a robber, she lies in wait ready to ambush men and make more of them unfaithful to their wives.
Evet, soyguncu gibi pusuda bekler Ve birçok erkeği yoldan çıkarır.
29 Who's in trouble? Who's in pain? Who's arguing? Who's complaining? Who's injured for no reason? Who's got bloodshot eyes?
Ah çeken kim? Vah çeken kim? Kimdir çekişip duran? Yakınan kim? Boş yere yaralanan kim? Gözleri kanlı olan kim?
30 —those who spend a long time drinking wine, those who are always trying some new cocktail.
İçmeye oturup kalkamayanlar, Karışık şarapları denemeye gidenlerdir.
31 Don't let the look of wine tempt you—how red it is, how it sparkles in the cup, how smooth it feels as it goes down.
Şarabın kızıl rengine, Kadehte ışımasına, Boğazdan aşağı süzülüvermesine bakma.
32 In the end it bites like a serpent, it stings like a snake.
Sonunda yılan gibi ısırır, Engerek gibi sokar.
33 You'll hallucinate, seeing strange things, and your confused mind will make you say all kinds of craziness.
Gözlerin garip şeyler görür, Aklından ahlaksızlıklar geçer.
34 You'll stumble around like you're on the rolling ocean, you'll be tossed about like someone lying down at the top of a ship's mast, saying,
Kendini kâh denizin ortasında, Kâh gemi direğinin tepesinde yatıyor sanırsın.
35 “People punched me, but it didn't hurt me; they beat me, but I didn't feel a thing. I've got to get up because I need another drink.”
“Dövdüler beni ama incinmedim, Vurdular ama farketmedim” dersin, “Yeniden içmek için ne zaman ayılacağım?”
