Proverbs 21
1 The Lord directs the king's decisions like a stream of water that he sends whichever way he wants.
Ang puso ng hari ay isang batis ng tubig sa kamay ni Yahweh; siya ang pumapatnubay dito kahit saan niya naisin.
2 People think that whatever they do is fine, but the Lord looks at their motives.
Ang bawat pamamaraan ng tao ay maaaring tama sa kaniyang paningin, ngunit si Yahweh ang sumusukat ng mga puso.
3 Doing what's right and fair pleases the Lord more than sacrifices.
Ang paggawa ng kung ano ang tama at makatarungan ay mas katanggap-tanggap kay Yahweh kaysa sa sakripisyo.
4 Pride and arrogance are the sins the wicked live by.
Ang mapagmalaking mga mata at mapagmataas na puso - ang ilawan ng masama - ay kasalanan.
5 Those who plan ahead and work hard will have plenty, while those who act rashly end up poor.
Ang mga plano ng masipag ang tanging daan sa kasaganahan, ngunit ang lahat ng kumikilos ng masyadong mabilis ay sasapit lamang sa kahirapan.
6 Money made by lies is like smoke in the wind—a chase that ends in death.
Ang pagtamo ng kayamanan ng isang sinungaling na dila ay panandaliang singaw at isang patibong na nakamamatay.
7 The destruction caused by the wicked will destroy them, for they refuse to do what's right.
Ang karahasan ng kasamaan ay tatangayin sila palayo, sapagkat sila ay tumatanggi na gawin kung ano ang patas.
8 Guilty people live crooked lives, but the innocent follow straight paths.
Ang paraan ng makasalanang tao ay liku-liko; ngunit ang taong dalisay ay gumagawa ng tama.
9 It's better to live in a corner of a housetop than to share a whole house with an argumentative wife.
Mas mabuti pang mamuhay sa sulok ng bubungan kaysa sa bahay na kahati ang palaaway na asawang babae.
10 Evil people love to do wrong, they don't care what pain they cause anyone.
Ang gana ng masama ay nagmimithi ng labis na kasamaan; ang kaniyang kalapit-bahay sa kaniyang mga mata ay walang nakikitang kabaitan.
11 When a mocker is punished, an immature person can learn wisdom. When the wise are educated, they gain knowledge.
Kapag ang nangungutya ay naparusahan, ang mangmang ay nagiging matalino, at kapag ang taong marunong ay naturuan, nadadagdagan siya ng kaalaman.
12 The God of justice sees what happens in the homes of the wicked, and brings the wicked down in disaster.
Ang isang gumagawa ng tama ay binabantayan ang bahay ng masama; kaniyang dinadala ang masama sa kasiraan.
13 If you refuse to hear the cries of the poor, your cries won't be heard either.
Ang isa na hindi dininig ang iyak ng mga mahihirap na tao, kapag siya din ay umiyak, hindi siya maririnig.
14 A gift given in secret calms down anger, and a hidden bribe soothes furious rage.
Ang lihim na regalo ay nagpapahupa ng galit at ang isang tagong regalo ay nag-aalis nang matinding galit.
15 When justice is done, the good are happy, but it brings terror to those who do evil.
Kapag ang katarungan ay tapos na, nagbibigay ito ng kagalakan sa gumagawa ng tama, ngunit ito ay nagdadala ng takot sa mga masasamang tao.
16 Anyone who wanders away from the path of understanding ends up with the dead.
Ang siyang naliligaw sa daan ng pang-unawa, ay mamamahinga sa pagpupulong ng mga walang buhay.
17 If you love pleasure you'll become poor; if you love wine and olive oil you won't ever be rich.
Ang sinumang minamahal ang aliw ay magiging mahirap, ang taong minamahal ang alak at langis ay hindi magiging mayaman.
18 The wicked pay the price and not the good; those who are deceitful and not those who live right.
Ang masamang tao ay magiging katubusan sa gumagawa ng tama, at ang hindi tapat ay katubusan para sa matuwid.
19 It's better to live in a desert than with an argumentative and bad-tempered wife.
Mas mabuti pang mamuhay sa disyerto kaysa makasama ang babaeng nagdudulot nang alitan at sobrang makapagreklamo.
20 The wise hold on to their wealth and olive oil, but stupid people use up everything they have.
Ang pinakamahal na yaman at langis ay nasa tahanan ng matalino, ngunit inaaksaya ito ng mangmang na lalaki.
21 If you pursue goodness and trustworthy love, you'll find life, prosperity, and honor.
Ang gumagawa ng tama at mabait—ang taong ito ay makasusumpong ng buhay, katuwiran at karangalan.
22 The wise can overcome a city belonging to strong warriors, and tear down the fortress they trusted to protect them.
Isang matalinong tao ang pumunta laban sa lungsod nang makapangyarihan, at kaniyang ginigiba ang matibay na moog na nagtatanggol nito.
23 If you watch what you say, you can save yourself a lot of trouble.
Sinumang nagbabantay sa kaniyang bibig at dila ay nag-iingat na hindi makasali sa gulo.
24 A proud, conceited, mocker—that's the name of those who act with insolent arrogance.
Ang hambog at mapagmataas na tao - “mangungutya” ang kaniyang pangalan - kumikilos nang may pagmamataas na kayabangan.
25 Slackers die hungry because they refuse to work.
Ang pagnanais ng tamad ay pumapatay sa kaniyang sarili, dahil ang kaniyang mga kamay ay tumatanggi sa pagtatrabaho.
26 Some people only want more and more all the time, but the good give generously.
Buong araw siyang nagmimithi at nagmimithi nang labis, ngunit ang isang gumagawa ng tama ay nagbibigay at hindi nagpipigil.
27 The sacrifices given by the wicked are obnoxious, worse still when they're offered with evil motives.
Ang alay ng masamang tao ay kasuklam-suklam; ito ay mas kasuklam-suklam pa kapag dinala niya ito ng may masasamang motibo.
28 The lies of a false witness vanish away, but the words of a reliable witness will stand.
Ang hindi totoong saksi ay mamamatay, ngunit ang isang nakikinig ay magsasalita sa lahat ng oras.
29 The wicked act as bold as brass, but those who live right consider carefully what they're doing.
Ang masamang lalaki ay ginagawa ang sarili na tila malakas, pero ang matuwid na tao ay maingat sa kaniyang mga kilos.
30 Whatever wisdom, understanding, or guidance you may have is nothing before the Lord.
Walang karunungan, pag-unawa o payo na kayang makatalo kay Yahweh.
31 You can get your horse ready for battle, but the victory is the Lord's.
Ang kabayo ay handa para sa araw ng labanan, ngunit kay Yahweh ang tagumpay ay nabibilang.
