Proverbs 19
1 Better to be poor but honest than stupid and tell lies.
Пәзиләтлик йолда маңған кәмбәғәл, Һейлигәр сөзлүк ахмақтин яхшидур.
2 It's not good to be someone who doesn't think. If you rush, things go wrong.
Йәнә, ғәйрити бар киши билимсиз болса болмас; Алдираңғу йолдин чиқар.
3 People mess up their lives by their own stupidity, and then get angry with the Lord.
Кишиниң ахмақлиғи өз йолини астин-үстин қиливетәр; Шундақ туруқлуқ у көңлидә Пәрвәрдигардин рәнҗип ағринар.
4 If you're rich, you get a lot of friends, but if you're poor, you lose any friends you had.
Байлиқ достни көп қилар; Мискинләр бар достидинму айрилип қалар.
5 A false witness will be punished; liars won't get away with their lies.
Ялған гувалиқ қилған җазаланмай қалмас; Ялған ейтқучиму җазадин қутулалмас.
6 Many ask favors from important people, and everyone's a friend of the generous.
Тола адәм сехийдин илтипат көзләр; Соғат берип турғучиға һәммә киши досттур.
7 If a poor man's relatives can't stand him, how much more will his friends avoid him! He tries to talk with them but they don't listen.
Намратлашқандин қериндашлириму зерикәр; Униң достлири техиму жирақ қачар; Ялвуруп қоғлисиму, улар тепилмас.
8 If you become wise, you have good self-esteem; if you learn good sense you'll be successful.
Пәм-парасәткә еришкүчи өзигә көйүнәр; Нурни сақлиған кишиниң бәхити болар.
9 A false witness will be punished; people who tell lies will perish.
Ялған гувалиқ қилған җазаланмай қалмас; Ялған ейтқучиму һалак болар.
10 It's not right for stupid people to live in luxury, and it's even worse for a slave to rule over leaders.
Һәшәмәтлик турмуш ахмаққа ярашмас; Қулниң әмәлдарлар үстидин һөкүм сүрүши техиму қамлашмас.
11 If you have good sense you'll be slow to get angry; you gain respect by forgiving wrongs.
Данишмәнлик егисини асанлиқчә аччиқланмайдиған қилар; Хаталиқни йопутуп кәчүрүш униң шөһритидур.
12 When a king gets angry, he sounds like a roaring lion; but his kindness is as soft as dew on the grass.
Падишаһниң ғәзиви ширниң һувлишиға охшаш дәһшәтлик болар; Униң шәпқити юмран от-чөпкә чүшкән шәбнәмдәк шериндур.
13 A stupid son makes his father miserable, and an argumentative wife is like dripping that never stops.
Ахмақ оғул атиси үчүн балайиқазадур; Урушқақ хотунниң зарлашлири тохтимай темип чүшкән тамчә-тамчә йеғинға охшаштур.
14 You inherit a house and wealth from your father, but a sensible wife is a gift from the Lord.
Өй билән мал-мүлүк ата-бовилардин мирастур; Бирақ пәм-парасәтлик хотун Пәрвәрдигарниң илтипатидиндур.
15 Lazy people are often fast asleep, but idleness means they're hungry.
Һорунлуқ кишини ғәпләт уйқиға ғәриқ қилар; Бекар тәләп ачарчилиқниң дәрдини тартар.
16 Keep the commandments, and you'll live; despise them and you'll die.
[Пәрвәрдигарниң] әмригә әмәл қилған киши өз җенини сақлар; Өз йоллиридин һези болмиған киши өләр.
17 If you're kind to the poor, you're lending to the Lord, and he will repay you well for what you've done.
Кәмбәғәлләргә рәһимдиллиқ қилған, Пәрвәрдигарға қәриз бәргән билән баравәрдур; Униң шәпқитини [Пәрвәрдигар] қайтурар.
18 Discipline your son while there's still hope, but don't kill him.
Пәрзәнтиңниң тәрбийини қобул қилишиға үмүтвар болуп, Уни җазалап тәрбийә берип турғин; Лекин уни өлгичә хар болсун дегүчи болма.
19 People who often get angry have to pay the penalty; if you help them, you'll have to do it again.
Қәһрлик киши җаза тартар; Уни қутқузмақчи болсаң, қайта-қайта қутқузушуң керәк.
20 Listen to advice and accept instruction so that you'll eventually become wise.
Несиһәтни аңлиғин, тәрбийәни қобул қилғин, Ундақ қилғанда кейинки күнлириңдә дана болисән.
21 Human beings make many plans in their minds, but the final decision is the Lord's.
Кишиниң көңлидә нурғун нийәтләр бар; Ахирида пәқәт Пәрвәрдигарниң далаләт-һидайитидин чиққан иш ақар.
22 The most desirable thing in anyone is trustworthy love; it is better to be poor than a liar.
Кишиниң йеқимлиғи униң меһир-муһәббитидиндур; Мискин болуш ялғанчилиқтин яхшидур.
23 Honoring the Lord is life, and you will rest contentedly, safe from harm.
Пәрвәрдигардин әйминиш кишини һаятқа ериштүрәр; У киши хатирҗәм, тоқ яшап, балайиқаза чүшүрүлүшидин халий болар.
24 Lazy people put their hands in a dish, and won't even lift the food to their mouths.
Һорун қолини сунуп қачиға тиққини билән, Ғизани ағзиға селишқиму һорунлуқ қилар.
25 If you punish someone who mocks, you may help an immature person to learn. Correct the wise, and they become wiser.
Һакавурға қилинған таяқ җазаси саддиға қилинған ибрәттур; Йорутулған кишигә берилгән тәнбиһ, Униң билимини техиму зиядә қилар.
26 A son who abuses his father and chases away his mother brings shame and disgrace.
Атисиниң мелини булиған, Анисини өйидин һайдап чиқарған, Рәсвалиқ, иза-аһанәт қалдурғучи оғулдур.
27 My son, stop listening to my instruction and you'll soon give up following wisdom.
И оғул, несиһәткә қулиқиңни юпурувалсаң, Әқилниң тәлимлиридин жирақлашқиниңдур.
28 A crooked witness makes a mockery of justice; and the wicked wolf down evil.
Пәскәш гувачи адаләтни мазақ қилғучидур; Яман адәмниң ағзи рәзилликни жутар.
29 Punishment is ready for those who mock; flogging is ready for the backs of the stupid.
Һакавурлар үчүн җазалар тәйярдур, Ахмақларниң дүмбисигә уридиған қамча тәйярдур.
