Proverbs 14
1 Every wise woman builds her house, but the stupid woman tears it down with her own hands.
Mądra niewiasta buduje dom swój; ale go głupia rękami swemi rozwala.
2 Those who live right respect the Lord, but those who live dishonestly despise him.
Kto chodzi w szczerości swojej, boi się Pana; ale przewrotny w drogach swoich gardzi nim.
3 What stupid people say punishes their pride, but what wise people say will protect them.
W ustach głupiego jest rózga hardości; ale wargi mądrych strzegą ich.
4 Without oxen, the manger is empty, but a good harvest comes through the ox's strength.
Gdzie niemasz wołów, żłób jest próżny; ale siłą wołów mnoży się obfitość zboża.
5 A trustworthy witness doesn't lie, but a false witness is deceptive.
Świadek prawdziwy nie kłamie; ale świadek fałszywy mówi kłamstwo.
6 It's pointless for a scoffer to look for wisdom, but knowledge comes easily to someone who understands.
Naśmiewca szuka mądrości, a nie znajduje; ale umiejętność roztropnemu jest snadna.
7 Stay away from stupid people—you won't learn anything from them.
Idź precz od oblicza męża głupiego, gdyż nie znajdziesz przy nim warg umiejętności.
8 Sensible people use their wisdom to decide where they're going, but the foolishness of stupid people is treacherous.
Mądrość ostrożnego jest rozumieć drogę swoję, ale głupstwo głupich jest zdrada.
9 Stupid people laugh at sin, but good people want forgiveness.
Każdy głupi nakrywa grzech, a między uprzejmymi mieszka przyjaźń.
10 The individual's mind alone knows its sadnesses, and no one else can share its happiness.
Serce każdego uznaje gorzkość duszy swojej, a do wesela jego nie przymięsza się obcy.
11 The house of wicked people will be destroyed, but the tent of good people will prosper.
Dom niezbożnych zgładzony będzie; ale przybytek cnotliwych zakwitnie.
12 There's a way that seems to be right, but in the end it's the way of death.
Zda się pod czas droga być prosta człowiekowi; wszakże dokończenie jej jest drogą na śmierć.
13 Even when you're laughing you can be feeling sad—joy can end in grief.
Także i w śmiechu boleje serce, a koniec wesela bywa smutek.
14 Disloyal people are repaid for what they do, and good people are rewarded.
Drogami swemi nasyci się człowiek przewrotnego serca; ale się go chroni mąż dobry.
15 Stupid people believe whatever they're told, but sensible people think about what they're doing.
Prostak wierzy każdemu słowu; ale ostrożny zrozumiewa postępki swoje.
16 Wise people are careful and avoid evil, but stupid people are confidently reckless.
Mądry się boi, i odstępuje od złego; ale głupi dociera, i śmiałym jest.
17 Quick-tempered people act foolishly, while people who make evil plans are hated.
Porywczy człowiek dopuszcza się głupstwa, a mąż złych myśli w nienawiści bywa.
18 The inheritance of stupid people is stupidity, but sensible people are rewarded with knowledge.
Głupstwo prostacy dziedzicznie trzymają; ale ostrożni bywają koronowani umiejętnością.
19 Evil people bow down before good people, and the wicked bow down at the doors of those who do right.
źli się kłaniają przed dobrymi, a niepobożni stoją u drzwi sprawiedliwego.
20 The poor are hated even by their neighbors, while the rich have many friends.
Ubogi bywa i u przyjaciela swego w nienawiści; ale wiele jest tych, którzy bogatego miłują.
21 People who look down on their neighbors are sinners, but those who are kind to the poor are blessed.
Bliźnim swym grzesznik pogardza; ale kto ma litość nad ubogimi, błogosławionym jest.
22 Aren't people who plan to do evil wrong? But those who plan to do good have trustworthy love and faithfulness.
Izali nie błądzą, którzy wymyślają złe? a miłosierdzie i prawda należy tym, którzy wymyślają dobre.
23 There's profit in hard work, but chatting just leads to poverty.
W każdej pracy bywa pożytek; ale gołe słowo warg tylko do nędzy służy.
24 The wise are rewarded with wealth, but stupid people are rewarded with stupidity.
Bogactwo mądrych jest koroną ich; ale głupstwo głupich zostaje głupstwem.
25 A truthful witness saves lives, but a false witness is treacherous.
Świadek prawdziwy wyzwala duszę; ale fałszywy kłamstwo mówi.
26 People who honor the Lord are completely safe; he will protect their children.
Kto się boi Pana, ma ufanie mocne; a synowie jego ucieczkę mieć będą.
27 Respecting the Lord is like a fountain of life, so you can avoid the snares of death.
Bojaźń Pańska jest źródło żywota ku uchronieniu się sideł śmierci.
28 The glory of a king is the number of his subjects, for a ruler is nothing without them.
W mnóstwie ludu jest zacność królewska; ale w trosze ludu zniszczenie hetmana.
29 If you're slow to get angry, you're very wise; but if you have a short fuse you glorify stupidity.
Nierychły do gniewu jest bogaty w rozum; ale porywczy pokazuje głupstwo.
30 A peaceful mind makes your body healthy, but jealousy makes your bones rot.
Serce zdrowe jest żywotem ciała; ale zazdrość jest zgniłością w kościach.
31 Anyone who oppresses the poor insults their Maker, but anyone who is kind to the needy honors him.
Kto ciemięży ubogiego, uwłacza stworzycielowi jego; ale go czci, kto ma litość nad ubogim.
32 Wicked people are brought down by their own evil actions, but those who live right are confident even in death.
Dla złości swojej wygnany bywa niepobożny; ale sprawiedliwy nadzieję ma i przy śmierci swojej.
33 Wisdom is at home in a mind that understands, but it's not found among stupid people.
W sercu mądrego odpoczywa mądrość, ale wnet poznać, co jest w sercu głupich.
34 Doing right makes a nation successful, but sin is a disgrace to any people.
Sprawiedliwość wywyższa naród; ale grzech jest ku pohańbieniu narodów.
35 A servant who acts wisely is appreciated by the king, but he gets angry with a servant who acts disgracefully.
Król łaskaw bywa na sługę roztropnego; ale się gniewa na tego, który mu hańbę czyni.
