Proverbs 14

1 Every wise woman builds her house, but the stupid woman tears it down with her own hands.

زن دانا خانه خود را بنا می‌کند، اما زن نادان با دست خود خانه‌اش را خراب می‌کند.

2 Those who live right respect the Lord, but those who live dishonestly despise him.

کسانی که به راستی عمل می‌کنند به خداوند احترام می‌گذارند، ولی اشخاص بدکار او را تحقیر می‌کنند.

3 What stupid people say punishes their pride, but what wise people say will protect them.

نادان چوب سخنانِ متکبرانهٔ خود را می‌خورد، ولی سخنان مرد دانا او را محافظت می‌کند.

4 Without oxen, the manger is empty, but a good harvest comes through the ox's strength.

اگر در طویله گاو نباشد، طویله تمیز می‌ماند، اما بدون گاو نمی‌توان محصول زیادی به دست آورد.

5 A trustworthy witness doesn't lie, but a false witness is deceptive.

شاهد امین دروغ نمی‌گوید، ولی از دهان شاهد ناراست دروغ می‌بارد.

6 It's pointless for a scoffer to look for wisdom, but knowledge comes easily to someone who understands.

کسی که همه چیز را به باد مسخره می‌گیرد هرگز نمی‌تواند حکمت پیدا کند، اما شخص فهیم به آسانی آن را به دست می‌آورد.

7 Stay away from stupid people—you won't learn anything from them.

از احمقان دوری کن زیرا چیزی ندارند به تو یاد دهند.

8 Sensible people use their wisdom to decide where they're going, but the foolishness of stupid people is treacherous.

حکمت شخص عاقل راهنمای اوست، اما حماقت احمقان باعث گمراهی آنان می‌شود.

9 Stupid people laugh at sin, but good people want forgiveness.

نادانان با گناه بازی می‌کنند، اما درستکاران رضایت خدا را می‌طلبند.

10 The individual's mind alone knows its sadnesses, and no one else can share its happiness.

تنها دل شخص است که تلخی جان او را احساس می‌کند و در شادی او نیز کسی جز خودش نمی‌تواند سهیم باشد.

11 The house of wicked people will be destroyed, but the tent of good people will prosper.

خانهٔ بدکاران خراب می‌شود، اما خیمهٔ درستکاران وسعت می‌یابد.

12 There's a way that seems to be right, but in the end it's the way of death.

راههایی هستند که به نظر انسان راست می‌آیند اما عاقبت به مرگ منتهی می‌شوند.

13 Even when you're laughing you can be feeling sad—joy can end in grief.

خنده نمی‌تواند اندوه دل را پنهان سازد؛ هنگامی که خنده پایان می‌یابد، درد و اندوه برجای خود باقی می‌ماند.

14 Disloyal people are repaid for what they do, and good people are rewarded.

آدم خدانشناس نتیجهٔ کارهای خود را خواهد دید و شخص نیک از ثمرهٔ اعمال خویش بهره خواهد برد.

15 Stupid people believe whatever they're told, but sensible people think about what they're doing.

آدم ساده لوح هر حرفی را باور می‌کند، اما شخص زیرک سنجیده رفتار می‌نماید.

16 Wise people are careful and avoid evil, but stupid people are confidently reckless.

شخص دانا محتاط است و از خطر دوری می‌کند، ولی آدم نادان از روی غرور، خود را به خطر می‌اندازد.

17 Quick-tempered people act foolishly, while people who make evil plans are hated.

آدم تندخو کارهای احمقانه می‌کند و شخص حیله‌گر مورد نفرت قرار می‌گیرد.

18 The inheritance of stupid people is stupidity, but sensible people are rewarded with knowledge.

حماقت نصیب جاهلان می‌شود و دانایی نصیب زیرکان.

19 Evil people bow down before good people, and the wicked bow down at the doors of those who do right.

بدکاران عاقبت در برابر نیکان سر تعظیم فرود خواهند آورد و محتاج آنان خواهند شد.

20 The poor are hated even by their neighbors, while the rich have many friends.

ثروتمندان دوستان بسیار دارند، اما شخص فقیر را حتی همسایه‌هایش تحقیر می‌کند.

21 People who look down on their neighbors are sinners, but those who are kind to the poor are blessed.

خوار شمردن فقرا گناه است. خوشا به حال کسی که بر آنها ترحم کند.

22 Aren't people who plan to do evil wrong? But those who plan to do good have trustworthy love and faithfulness.

کسانی که نقشه‌های پلید در سر می‌پرورانند گمراه خواهند شد، ولی آنانی که نیت خوب دارند مورد محبت و اعتماد قرار خواهند گرفت.

23 There's profit in hard work, but chatting just leads to poverty.

کسی که زحمت می‌کشد منفعت عایدش می‌شود، ولی آنکه فقط حرف می‌زند فقیر خواهد شد.

24 The wise are rewarded with wealth, but stupid people are rewarded with stupidity.

ثروت نصیب دانایان خواهد شد، اما پاداش احمقان حماقت ایشان است.

25 A truthful witness saves lives, but a false witness is treacherous.

شاهد راستگو جان مردم را نجات می‌دهد، اما شاهد دروغگو به مردم خیانت می‌کند.

26 People who honor the Lord are completely safe; he will protect their children.

کسی که از خداوند می‌ترسد تکیه‌گاه محکمی دارد و فرزندانش در امان خواهند بود.

27 Respecting the Lord is like a fountain of life, so you can avoid the snares of death.

خداترسی چشمهٔ حیات است و انسان را از دامهای مرگ دور نگه می‌دارد.

28 The glory of a king is the number of his subjects, for a ruler is nothing without them.

عظمت یک پادشاه بستگی به تعداد مردمی دارد که بر آنها فرمان می‌راند. پادشاه بدون قوم نابود می‌شود.

29 If you're slow to get angry, you're very wise; but if you have a short fuse you glorify stupidity.

کسی که صبر و تحمل دارد شخص بسیار عاقلی است، اما از آدم تندخو حماقت سر می‌زند.

30 A peaceful mind makes your body healthy, but jealousy makes your bones rot.

آرامش فکر به بدن سلامتی می‌بخشد، اما حسادت مانند خوره جان را می‌خورد.

31 Anyone who oppresses the poor insults their Maker, but anyone who is kind to the needy honors him.

هر که به فقرا ظلم کند به آفرینندهٔ آنها اهانت کرده است و هر که به فقرا ترحم نماید، به خدا احترام گذاشته است.

32 Wicked people are brought down by their own evil actions, but those who live right are confident even in death.

خداشناسان وقتی بمیرند پناهگاهی دارند، اما گناهکاران به‌وسیلۀ گناهان خودشان تباه می‌شوند.

33 Wisdom is at home in a mind that understands, but it's not found among stupid people.

حکمت در دل دانایان ساکن است، اما در میان نادانان جای ندارد.

34 Doing right makes a nation successful, but sin is a disgrace to any people.

درستکاری مایه سرافرازی یک قوم است و گناه مایه رسوایی آن.

35 A servant who acts wisely is appreciated by the king, but he gets angry with a servant who acts disgracefully.

پادشاه از خدمتگزاران کاردان خشنود می‌گردد، ولی کسانی که دردسر ایجاد می‌کنند مورد غضب او واقع می‌شوند.