Proverbs 1
1 The proverbs of Solomon, son of David, king of Israel.
Sentencoj de Salomono, filo de David, reĝo de Izrael:
2 They are for achieving wisdom and instruction, and to recognize sayings that bring insight.
Por scii saĝon kaj moralinstruon; Por kompreni parolojn de prudento;
3 They provide education in what makes sense, living right, judging correctly, and acting fairly.
Por ricevi instruon pri saĝo, Vero, justo, kaj honesto;
4 They give discernment to the immature, knowledge and discretion to the young.
Por doni al la malkleruloj spriton, Al la junulo scion kaj singardemon.
5 Wise people will listen and gain in learning, and those who have good judgment will gain skills in guidance,
Saĝulo aŭdu kaj plimultigu sian scion, Kaj prudentulo akiros gvidajn kapablojn,
6 understanding the proverbs and puzzles, the sayings and questions of the wise.
Por kompreni sentencon kaj retoraĵon, La vortojn de saĝuloj kaj iliajn enigmojn.
7 Honoring the Lord is where true knowledge begins, but fools treat wisdom and good advice with contempt.
La timo antaŭ la Eternulo estas la komenco de sciado. Saĝon kaj instruon malpiuloj malestimas.
8 My son, pay attention to your father's instruction, and don't reject your mother's teaching.
Aŭskultu, mia filo, la instruon de via patro, Kaj ne forĵetu la ordonon de via patrino;
9 They are a wreath of grace to decorate your head; they are pendants for your neck.
Ĉar ili estas bela krono por via kapo, Kaj ornamo por via kolo.
10 My son, if evil people try to tempt you, don't give into them.
Mia filo, se pekuloj vin logos, Ne sekvu ilin.
11 They may tell you, “Come with us. Let's go and hide, ready to kill someone. Let's ambush someone for fun!
Se ili diros: Iru kun ni, Ni embuskos por mortigi, Ni senkaŭze insidos senkulpulojn;
Kiel Ŝeol ni englutos ilin vivajn, Kaj la piulojn kiel irantajn en la tombon; (Sheol h7585)
13 We'll take from them all kinds of valuable things and fill our homes with the stuff we steal!
Ni trovos diversajn grandvaloraĵojn, Ni plenigos niajn domojn per rabaĵo;
14 Come and join us and we'll all share what we get!”
Vi lotos meze inter ni, Unu monujo estos por ni ĉiuj:
15 My son, don't follow their ways. Don't go in that direction with them.
Mia filo, ne iru la vojon kune kun ili; Gardu vian piedon de ilia vojstreko,
16 For they rush to do evil; they hurry to commit violence and murder.
Ĉar iliaj piedoj kuras al malbono, Kaj rapidas, por verŝi sangon.
17 There's no point in trying to lure birds into a net when they can see it.
Ĉar vane estas metata reto Antaŭ la okuloj de ĉiu birdo.
18 However, these evil people hide ready to kill others, but they themselves are the victims. They're only ambushing themselves!
Kaj ili embuskas sian propran sangon, Ili insidas siajn proprajn animojn.
19 This is what happens to you if you try to become rich through crime—it kills you!
Tiaj estas la vojoj de ĉiu, kiu avidas rabakiron; Ĝi forprenas la vivon de sia posedanto.
20 Wisdom calls out in the streets; she shouts aloud in the squares.
La saĝo krias sur la strato; Ĝi aŭdigas sian voĉon sur la placoj;
21 She cries out at busy corners; she explains her message at the town gates:
Ĝi vokas en la ĉefaj kunvenejoj, ĉe la pordegaj enirejoj; En la urbo ĝi diras siajn parolojn.
22 “How long will you stupid people love stupidity? How long will scornful people enjoy their mocking? How long will fools hate knowledge?
Ĝis kiam, ho malkleruloj, vi amos nescion? Kaj al blasfemantoj plaĉos blasfemado, Kaj senprudentuloj malamos scion?
23 Pay attention to my warnings, and I'll pour out my deepest thoughts to you—I'll explain what I know to you.
Returnu vin al mia predikado; Jen mi eligos al vi mian spiriton, Mi sciigos al vi miajn vortojn.
24 For I have called you, but you refused to listen; I reached out my hand to you, but you didn't care.
Ĉar mi vokis, kaj vi rifuzis; Mi etendis mian manon, kaj neniu atentis;
25 You ignored everything I said; you wouldn't accept any of my warnings.
Kaj vi forĵetis ĉiujn miajn konsilojn, Kaj miajn predikojn vi ne deziris:
26 So I'll laugh at you when you're in trouble; I'll mock you when you're in a panic.
Tial ankaŭ mi ridos ĉe via malfeliĉo; Mi mokos, kiam timo vin atakos.
27 When panic rains down on you like a storm, when trouble hits you like a whirlwind, when sorrow and pain come on you,
Kiam la timo atakos vin kiel uragano, Kaj via malfeliĉo venos kiel ventego, Kiam venos al vi mizero kaj sufero:
28 then you'll call out to me for help, but I won't answer; you'll search hard for me, but won't find me.
Tiam ili min vokos, sed mi ne respondos; Ili min serĉos, sed min ne trovos.
29 Why?—because they hated knowledge, and they didn't choose to respect the Lord.
Tial ke ili malamis scion, Kaj timon antaŭ la Eternulo ili ne deziris havi,
30 They're not willing to accept my advice; they despise all my warnings.
Ili ne deziris miajn konsilojn, Ili malestimis ĉiujn miajn predikojn:
31 So they'll have to eat the fruit of their own choices, bloated by their own devious schemes.
Ili manĝu la fruktojn de sia agado, Kaj ili satiĝu de siaj pripensoj.
32 Stupid people are killed by their rebellion; foolish people are destroyed by their lack of concern.
Ĉar la kapricoj de la malsaĝuloj ilin mortigas, Kaj la senzorgeco de la senorduloj ilin pereigas.
33 But everyone who listens to me will be kept safe, and will live without worrying about problems.”
Sed kiu min aŭskultas, tiu loĝos sendanĝere, Kaj estos trankvila, kaj ne timos malbonon.
