Matthew 26
1 After Jesus had said all this, he told his disciples,
Þegar Jesús hafði lokið ræðu sinni, sagði hann við lærisveinana:
2 “You know that it's Passover in two days time, and the Son of man will be handed over to be crucified.”
„Þið vitið að eftir tvo daga koma páskarnir og þá verð ég svikinn og krossfestur.“
3 Then the chief priests and the elders of the people gathered in the courtyard of Caiaphas, the high priest.
Um svipað leyti héldu prestarnir fund, ásamt öðrum embættismönnum Gyðinga, í höll Kaífasar æðsta prests.
4 There they plotted to arrest Jesus on some deceitful pretext and kill him.
Þeir voru að bollaleggja hvernig þeir gætu handtekið Jesú svo lítið bæri á og líflátið hann.
5 But they said, “Let's not do this during the festival so that the people don't riot.”
„En ekki á sjálfum páskunum, því þá er svo margt aðkomufólk í borginni og hætt við óeirðum, “samþykktu þeir.
6 While Jesus was staying at Simon the leper's house in Bethany,
Jesús fór til Betaníu, heim til Símonar holdsveika.
7 a woman came over to him carrying an alabaster jar of very expensive perfume. She poured it on Jesus' head while he was sitting eating. But when the disciples saw what she did, they were upset.
Meðan hann mataðist, kom þangað inn kona sem hélt á flösku með mjög dýrri ilmolíu, og hellti henni yfir höfuð hans.
8 “What a terrible waste!” they objected.
Lærisveinarnir urðu gramir og sögðu sín á milli: „Til hvers er þessi sóun? Þetta hefði mátt selja fyrir stórfé og gefa peningana fátækum.“
9 “This perfume could've been sold for a lot of money and given to the poor!”
10 Jesus was aware of what was going on and told them, “Why are you upset with this woman? She's done something wonderful for me!
Jesús las hugsanir þeirra og sagði: „Hví eruð þið að hryggja konuna? Hún gerði góðverk á mér.
11 You'll always have the poor with you, but you won't always have me.
Þið hafið ávallt fátæka hjá ykkur, en ekki mig.
12 By pouring this perfume on my body she's prepared me for burial.
Hún hellti ilmvatni þessu yfir mig til þess að búa líkama minn til greftrunar.
13 I tell you the truth: wherever in the world this good news is spread, the story of what this woman has done will also be told in memory of her.”
Hennar mun verða minnst og þess getið sem hún gerði, hvar sem fagnaðarboðskapurinn verður fluttur.“
14 Then Judas Iscariot, one of the twelve disciples, went to the chief priests
Þá fór einn postulanna tólf, Júdas Ískaríot, til æðstu prestanna
15 and asked them, “How much will you pay me for betraying Jesus to you?” They paid him thirty silver coins.
og spurði: „Hve mikið viljið þið borga mér fyrir að koma Jesú í hendur ykkar?“Þeir greiddu honum þrjátíu silfurpeninga.
16 From then on he looked for an opportunity to betray Jesus.
Upp frá því beið Júdas eftir hentugu tækifæri til að svíkja Jesú í hendur þeirra.
17 On the first day of the festival of unleavened bread, the disciples came to Jesus and asked him, “Where do you want us to prepare the Passover meal for you to eat?”
Á fyrsta degi páskahátíðarinnar (Gyðingar fjarlægðu þegar allt súrdeig – gerbrauð – af heimilum sínum) komu lærisveinarnir til Jesú og spurðu hann: „Hvar eigum við að undirbúa páskamáltíðina?“
18 Jesus told them, “Go into the city and find this particular man, and tell him that the Teacher says, ‘My time is approaching. I'm coming to celebrate the Passover with my disciples at your house.’”
„Farið inn í borgina, “svaraði Jesús, „finnið mann nokkurn og segið við hann: „Meistari okkar segir: Minn tími er kominn. Hjá þér vil ég halda páska með lærisveinum mínum.““
19 The disciples did as Jesus told them, and prepared the Passover meal there.
Lærisveinarnir gerðu eins og Jesús sagði og undirbjuggu páskamáltíðina.
20 When evening came he sat down to eat with the Twelve.
Þetta kvöld, þegar hann var sestur til borðs ásamt lærisveinunum tólf, sagði hann: „Ég veit að einn ykkar mun svíkja mig.“
21 While they were eating he told them, “I tell you the truth: one of you is going to betray me.”
22 They were extremely upset. One after the other they asked him, “Lord, it's not me, is it?”
Hryggð og ótti greip lærisveinana og þeir spurðu hver um sig: „Ekki þó ég?“Jesús svaraði:
23 “The one who's dipped his hand into the dish with me will betray me,” Jesus replied.
„Það er sá sem ég þjónaði fyrst í kvöld.“
24 “The Son of man will die just as it was prophesied about him, but what a disaster it will be for the man who betrays the Son of man! It would be better for that man if he'd never been born!”
„Ég verð að deyja eins og spáð var, en vei þeim manni sem því veldur. Betra væri honum að hann hefði aldrei fæðst.“
25 Judas, the one who would betray Jesus, asked “It's not me, is it, Rabbi?” “You said it,” Jesus replied.
Júdas sem varð til þess að svíkja hann, spurði líka: „Er það ég?“Og Jesús svaraði: „Já.“
26 While they were eating, Jesus took some bread and blessed it. Then he broke it and gave pieces to the disciples. “Take and eat this for it is my body,” said Jesus.
Meðan á máltíðinni stóð tók Jesús brauð, blessaði það og braut í sundur, rétti lærisveinunum og sagði: „Takið þetta og neytið, það er líkami minn.“
27 Then he picked up the cup, blessed it, and gave it to them. “Drink from it, all of you,” he told them.
Og hann tók bikar með víni, gjörði þakkir, rétti þeim og sagði: „Drekkið allir hér af,
28 “For this is my blood of the agreement, poured out for many for the forgiveness of sins.
því þetta er blóð mitt, innsigli nýja sáttmálans. Því er úthellt til syndafyrirgefningar fyrir marga.
29 However, I tell you, I won't drink this fruit of the vine until the day I drink it new with you in the kingdom of my Father.”
Takið eftir þessum orðum mínum: Ég mun ekki drekka vín á ný fyrr en ég drekk það nýtt með ykkur í ríki föður míns.“
30 After they'd sung a song, they left for the Mount of Olives.
Þegar þeir höfðu sungið lofsöng fóru þeir út til Olíufjallsins.
31 “All of you will abandon me tonight,” Jesus told them. “As Scripture says, ‘I will strike the shepherd, and the flock of sheep will be completely scattered.’
Jesús sagði við þá: „Í nótt munuð þið allir yfirgefa mig. Í Ritningunni stendur að Guð muni slá hirðinn og hjörðin tvístrast.
32 But after I have risen, I'll go ahead of you to Galilee.”
En eftir að ég er risinn upp frá dauðum fer ég til Galíleu og hitti ykkur þar.“
33 But Peter objected, “Even if everyone else abandons you, I'll never abandon you.”
„Þótt allir aðrir yfirgefi þig, mun ég ekki gera það, “sagði Pétur.
34 “I'm telling you the truth,” Jesus told him, “This very night, before the cock crows, you'll deny me three times.”
Jesús svaraði: „Sannleikurinn er þó sá, að einmitt í nótt, áður en hani galar við sólarupprás, munt þú afneita mér þrisvar.“
35 “Even if I have to die with you, I'll never deny you!” Peter insisted. And all the disciples said the same thing.
„Fyrr mun ég deyja!“svaraði Pétur og allir hinir tóku í sama streng.
36 Then Jesus went with his disciples to a place called Gethsemane. He told them, “Sit down here while I go over there and pray.”
Jesús fór síðan með lærisveinana inn í garð sem heitir Getsemane, og bað þá að setjast niður meðan hann færi spölkorn lengra til að biðjast fyrir.
37 He took Peter and the two sons of Zebedee with him, and he began to suffer agonizing sorrow and distress.
Hann fékk með sér þá Pétur og bræðurna Jakob og Jóhannes Sebedeussyni. Mikill ótti og örvænting kom yfir Jesú og hann sagði:
38 Then he said to them, “I am so overwhelmed with sadness that it's killing me. Wait here and keep watch with me.”
„Sál mín er buguð af ótta og angist allt til dauða. Bíðið hér og vakið með mér.“
39 He went a little farther forward, fell face down, and prayed. “My Father, please, if it's possible, let this cup of suffering be taken from me,” Jesus asked. “Even so, may it not be what I want but what you want.”
Hann gekk lítið eitt lengra, hneig til jarðar og bað: „Faðir minn! Taktu þennan bikar frá mér ef mögulegt er, en verði þó þinn vilji en ekki minn.“
40 He went back to the disciples and found them asleep. He said to Peter, “What, you couldn't stay awake with me for just one hour?
Síðan kom hann aftur til lærisveinanna þriggja og fann þá sofandi. „Pétur!“kallaði hann, „gastu ekki einu sinni vakað með mér eina stund?
41 Stay awake and pray, so that you don't fall into temptation. Yes, the spirit is willing, but the body is weak.”
Vakið og biðjið, til þess að þið fallið ekki í freistni. Andinn er fús, en holdið er veikt!“
42 He went away a second time and prayed. “My Father, if this cup cannot be taken from me without me drinking from it, then your will be done,” he said.
Hann fór frá þeim aftur og bað: „Faðir! Ef ekki er unnt að taka þennan bikar frá mér án þess að ég tæmi hann, þá verði þinn vilji.“
43 He went back and found them sleeping, for they just couldn't stay awake.
Síðan sneri hann aftur til þeirra og fann þá enn sofandi, því þeir gátu ekki haldið augunum opnum.
44 So he left them once more, and went off and prayed a third time, repeating the same things.
Hann yfirgaf þá enn og baðst fyrir í þriðja sinn með sömu orðum.
45 Then he returned to the disciples, and told them, “How can you still be sleeping and resting? Look, the time has come. The Son of man is about to be betrayed into the hands of sinners!
Eftir það fór hann aftur til lærisveinanna og sagði: „Sofið þið enn og hvílist? Stundin er komin! Ég hef verið svikinn í hendur vondra manna.
46 Get up, let's go! See, the one who's betraying me has arrived.”
Standið upp, förum! Sjáið! Þarna kemur sá sem svíkur mig.“
47 As he said this, Judas, one of the Twelve, arrived with a large mob armed with swords and clubs sent by the chief priests and elders of the people.
Meðan hann var enn að tala kom Júdas, einn postulana tólf, og með honum fjöldi manna, sem vopnaðir voru sverðum og bareflum. Þessa menn höfðu leiðtogar Gyðinga sent.
48 The betrayer had arranged to give them a signal: “The one that I kiss, that's him—arrest him,” he'd told them.
Júdas hafði sagt þeim að handtaka þann sem hann heilsaði með kossi, því að hann væri maðurinn sem þeir vildu ná.
49 Judas came up to Jesus immediately, and said, “Hello, Rabbi,” and kissed him.
Júdas gekk því beint til Jesú og sagði: „Sæll, meistari!“
50 “My friend, do what you came to do,” Jesus said to Judas. So they came and grabbed hold of Jesus, and arrested him.
„Vinur minn, “sagði Jesús, „hvers vegna komstu hingað?“Þá gripu sendimennirnir Jesú.
51 One of those who was with Jesus reached for his sword and pulled it out. He struck the high priest's servant, cutting off his ear.
Einn lærisveina Jesú dró þá sverð úr slíðrum og hjó annað eyrað af þjóni æðsta prestsins.
52 But Jesus told him, “Put your sword away. Everyone who fights with the sword will die by the sword.
„Slíðraðu sverðið!“sagði Jesús. „Þeir sem beita sverði munu falla fyrir sverði.
53 Don't you think I could ask my Father, and he'd immediately send more than twelve legions of angels?
Veistu ekki að ég gæti beðið föður minn um þúsundir engla okkur til varnar og hann mundi þegar í stað senda þá?
54 But then how could the Scriptures be fulfilled that say it must be like this?”
En hvernig ættu orð Biblíunnar þá að rætast?“
55 Then Jesus told the mob, “Have you come with swords and clubs to arrest me as if I was some kind of dangerous criminal? Every day I sat in the Temple teaching and you didn't arrest me then.
Síðan ávarpaði Jesús mennina og sagði: „Er ég hættulegur afbrotamaður, fyrst þið þurftuð að koma vopnaðir sverðum og bareflum til að handtaka mig? Ég hef gengið um á meðal ykkar og kennt daglega í musterinu en þið handtókuð mig ekki.
56 But all this is happening to fulfill what the prophets wrote.” Then all the disciples abandoned him and ran away.
En þetta, sem nú er að gerast er uppfylling spádóma Biblíunnar.“Þá yfirgáfu allir lærisveinarnir hann og flúðu.
57 Those who'd arrested Jesus took him to the home of Caiaphas, the high priest, where the religious teachers and elders had gathered.
Þeir sem handtóku Jesú fóru nú með hann til bústaðar Kaífasar, æðsta prestsins, því þar voru allir leiðtogar Gyðinga saman komnir.
58 Peter followed him at a distance, and went into the high priest's courtyard. He sat there with the guards to see how things would end.
Pétur læddist í humátt á eftir og smeygði sér inn í hallargarð æðsta prestsins og settist niður hjá þjónunum. Þar beið hann þess að sjá hvað yrði um Jesú.
59 The chief priests and the whole council were trying to find some false evidence against Jesus so they could put him to death.
Æðstu prestarnir – og reyndar allur hæstiréttur Gyðinga – leituðu nú manna er borið gætu lognar sakir á Jesú. Ætlun þeirra var að höfða mál gegn honum og fá hann dæmdan til dauða.
60 But they couldn't find anything, even though many false witnesses came forward. Eventually two came forward
En þótt þeir fyndu marga sem vildu bera falsvitni, þá bar vitnisburði þeirra ekki saman. Að lokum fundust þó tveir sem sögðu: „Þessi maður sagði: „Ég er fær um að brjóta niður musteri Guðs og reisa það aftur á þrem dögum.““
61 and reported, “This man said, ‘I can destroy God's Temple, and rebuild it in three days.’”
62 The high priest stood up and asked Jesus, “Have you no answer? What do you have to say in your defense?”
Þá stóð æðsti presturinn upp og sagði við Jesú: „Sagðir þú þetta? Svaraðu! Já, eða nei!“
63 But Jesus remained silent. The high priest said to Jesus, “In the name of the living God I place you under oath. Tell us if you are the Messiah, the Son of God.”
Jesús þagði. Þá hélt æðsti presturinn áfram og sagði: „Ég krefst þess í nafni hins lifandi Guðs, að þú svarir eftirfarandi spurningu: Heldur þú því fram að þú sért Kristur, Guðssonurinn?“
64 “You said it,” Jesus replied. “And I also tell you that in the future you'll see the Son of man sitting at the right hand of the Almighty, and coming on the clouds of heaven.”
„Já, ég er hann og þú munt síðar sjá mig, Krist, sitja við hægri hönd Guðs og koma á skýjum himinsins, “svaraði Jesús.
65 Then the high priest tore his clothes, and said, “He's speaking blasphemy! Why do we need any witnesses? Look, now you've heard for yourselves his blasphemy!
Þá reif æðsti presturinn klæði sín og hrópaði: „Guðlast! Nú þurfum við ekki frekar vitnanna við. Þið heyrðuð hann allir segja það! Hver er nú dómur ykkar?“Þeir hrópuðu: „Hann skal deyja!“
66 What's your verdict?” “Guilty! He deserves to die!” they answered.
67 Then they spat in his face and beat him. Some of them slapped him with their hands,
Síðan hræktu þeir í andlit hans og slógu með prikum og sögðu:
68 and said, “Prophesy to us, you ‘Messiah’! Who just hit you?”
„Kristur! Gettu hver sló þig núna?“
69 Meanwhile Peter was sitting outside in the courtyard. A servant girl came up to him, and said, “You were with Jesus the Galilean too!”
Á meðan þetta fór fram sat Pétur úti í hallargarðinum. Þá kom til hans stúlka og sagði: „Þú varst líka með Jesú og þið eruð báðir frá Galíleu.“
70 But he denied it in front of everyone. “I don't know what you're talking about,” he said.
Þessu neitaði Pétur svo allir heyrðu og hrópaði reiðilega: „Ég veit ekki um hvað þú ert að tala!“
71 When he went back to the courtyard entrance another servant girl saw him and said to the people there, “This man was with Jesus of Nazareth.”
Seinna tók önnur stúlka eftir honum úti við hliðið og sagði við nærstadda: „Þessi maður var með Jesú frá Nasaret.“
72 Once again he denied it, saying with an oath, “I don't know him.”
Pétur sór og sárt við lagði: „Ég þekki alls ekki manninn.“
73 A little while later the people standing there came up to Peter and said, “You definitely are one of them. Your accent gives you away.”
Stuttu seinna komu þeir, sem þarna stóðu, til Péturs og sögðu: „Við vitum vel að þú ert einn af lærisveinum hans, því við heyrum á málfari þínu að þú ert frá Galíleu.“
74 Then he started to swear: “Curses on me if I'm a liar! I don't know the man!” Immediately the cock crowed.
Þá tók Pétur að blóta og sverja og sagði: „Ég þekki alls ekki þennan mann!“Og um leið og hann sleppti orðinu gól hani. Þá minntist Pétur orða Jesú:
75 Then Peter remembered what Jesus had told him: “Before the cock crows, three times you will deny knowing me.” He went outside and wept bitterly.
„Áður en hani galar, muntu þrisvar afneita mér.“Og hann gekk út fyrir og grét sárt.
