Matthew 12
1 Around that time Jesus was walking through fields of grain on the Sabbath day. His disciples were hungry so they started to pick ears of grain and eat them.
Niadtong panahona miadto si Jesus sa Adlawng Igpapahulay agi sa kaumahan sa trigo. Ang iyang mga disipulo gipanggutom ug nagsugod sa pagkutlo ug mga ulo sa trigo ug gikaon nila.
2 When the Pharisees saw this they said to Jesus, “Look at your disciples—they're doing what isn't allowed on the Sabbath!”
Apan sa dihang ang mga Pariseo nakakita niana, sila misulti kang Jesus, “Tan-awa, ang imong mga disipulo nagbuhat kung unsa ang supak sa balaod nga buhaton sa Adlawng Igpapahulay.”
3 But Jesus told them, “Haven't you read what David did when he and his men were hungry?
Apan si Jesus miingon kanila, “Wala ba ninyo nabasa kung unsa ang gibuhat ni David, sa dihang gigutom siya, ug ang mga tawo nga kauban niya?
4 He went into the house of God, and he and his men ate the sacred bread that they weren't allowed to eat since it's only for the priests.
Kung giunsa niya pag-adto sa balay sa Dios ug mikaon sa tinapay sa presensya, nga supak sa balaod alang kaniya nga mokaon, ug supak sa balaod alang niadtong kauban niya, apan subay lamang sa balaod alang sa mga pari?
5 Haven't you read in the law that on the Sabbath day the priests in the Temple break the Sabbath but are not considered guilty?
Ug wala ba kamo nakabasa sa balaod, nga sa Adlawng Igpapahulay ang mga pari sa templo nagpasipala sa Adlawng Igpapahulay apan dili sad-an?
6 However, I tell you that someone is here who is greater than the Temple!
Apan mosulti ako kaninyo ang usa nga mas labaw sa templo ania.
7 If you'd known the meaning of this Scripture, ‘I want mercy, and not sacrifice,’ you wouldn't have condemned an innocent man.
Kung kamo nahibalo kung unsa ang gipasabot niini, 'Ako naninguha sa kaluoy ug dili ang halad,' dili kamo buot mosilot sa walay mga sala.
8 For the Son of man is Lord of the Sabbath.”
Kay ang Anak sa Tawo ang Ginoo sa Adlawng Igpapahulay.”
9 Then Jesus left and went into their synagogue.
Unya si Jesus mibiya gikan didto ug miadto sa ilang sinagoga.
10 A man was there with a crippled hand. “Does the law allow healing on the Sabbath?” they asked him, looking for a reason to accuse him.
Tan-awa, adunay tawo nga uga ug kamot. Ang mga Pariseo nangutana kang Jesus, nga nag-ingon, “Subay ba kini sa balaod ang pag-ayo sa Adlawng Igpapahulay?” aron nga sila makahimo sa pagpasangil kaniya ug sala.
11 “Suppose you have a sheep and it falls into a hole in the ground on the Sabbath. Don't you grab hold of it and pull it out?” Jesus asked them.
Si Jesus misulti kanila, “Kinsang tawhana nga anaa sa inyong taliwala, nga, kung siya adunay usa ka karnero, ug kung kini nga karnero nahulog sa usa ka lalom nga bangag sa Adlawng Igpapahulay, dili ba gunitan kini ug aswaton kini pagawas?
12 “Don't you think a human being is worth much more than a sheep? So yes, you are allowed to do good on the Sabbath.”
Unsa ang mas labaw nga bililhon, unya, ang usa ka tawo kay sa usa ka karnero! Busa kini subay sa balaod ang pagbuhat ug maayo sa Adlawng Igpapahulay.”
13 Then he said to the man, “Hold out your hand.” The man held out his hand, and it was healed, just as healthy as the other hand.
Unya si Jesus misulti sa tawo, “Ituy-od ang imong kamot.” Gituy-od niya kini pagawas, ug kini mibalik pagkahimsog, sama sa ubang kamot.
14 But the Pharisees went out and plotted how to kill Jesus.
Apan ang mga Pariseo migawas ug naglaraw batok kaniya. Sila nangita kung unsaon nila nga siya mapatay.
15 Knowing this, Jesus left, with large crowds following him. He healed all of them,
Si Jesus nakamatikod niini, siya miikyas gikan didto. Daghang mga tawo ang misunod kaniya, ug giayo niya silang tanan.
16 but instructed them not to tell people who he was.
Gisugo niya sila nga dili siya mahimong mailhan ngadto sa uban,
17 This fulfilled what Isaiah the prophet said:
nga kini mahimong matuman, kung unsa ang gisulti pinaagi ni Isaias nga propeta, nga nag-ingon,
18 “This is my servant whom I've chosen, The one I love, who pleases me. I will put my Spirit on him, And he will tell the foreigners what's right.
“Tan-awa, ang akong sulugoon nga akong pinili; ang usa nga akong hinigugma, diin gikahimut-an pag-ayo sa akong kalag. Akong ibutang ang akong Espiritu ngadto kaniya, ug siya magpahibalo sa paghukom sa mga Gentil.
19 He won't argue, he won't shout out, And nobody will hear his voice in the streets.
Dili siya maningkamot ni mosinggit ug kusog; ni adunay makadungog sa iyang tingog sa kadalanan.
20 He won't break a damaged reed, And he won't extinguish a smoking wick, Until he has proved that his judgment is right,
Dili niya buakon ang bisan unsa nga nagasgas nga bagakay; dili niya palungon ang bisan unsa nga nag-asong lino, hangtod iyang ipadala ang paghukom sa kadaogan.
21 And foreigners will put their hope in him.”
Ug ang mga Gentil magasalig sa iyang ngalan.”
22 Then a man was brought to Jesus who was demon-possessed and blind and dumb. Jesus healed him, so that the dumb man could speak and see.
Unya adunay usa ka tawo nga buta ug amang, nga gisudlan sa demonyo, ang gidala ngadto kang Jesus. Siya nag-ayo kaniya, uban sa gisangpotan nga ang amang nga tawo nakasulti ug nakakita.
23 All the crowds were amazed, and asked, “Could this really be the son of David?”
Ang tanang panon sa katawhan natingala ug nag-ingon, “Kini bang tawhana ang anak ni David?”
24 But when the Pharisees heard this, they replied, “This man can only throw out demons through the power of Beelzebub, the chief of demons!”
Apan sa dihang ang mga Pariseo nakadungog niining milagro, sila miingon, “Kining tawhana dili makahingilin sa mga demonyo gawas kung pinaagi kang Beelzebub, ang prinsipe sa mga demonyo.”
25 Knowing what they were thinking, Jesus told them, “Any kingdom that is divided against itself will be destroyed. No town or household that is divided against itself can stand.
Apan si Jesus nasayod sa ilang mga hunahuna ug miingon siya kanila, “Ang matag gingharian nga nabahin batok sa ilang kaugalingon nahimong biniyaan, ug ang matag siyudad o balay nga nabahin batok sa ilang kaugalingon dili makabarog.
26 If Satan drives out Satan, then he's divided against himself—so how could his kingdom stand?
Kung si Satanas mipagawas kang Satanas, siya nabahin batok sa iyang kaugalingon. Unsaon pagbarog sa iyang gingharian?
27 If I'm throwing out demons in the name of Beelzebub, in whose name are your people throwing out demons? Your own people prove you're wrong!
Ug kung akong gipagawas ang mga demonyo pinaagi kang Beelzebul, pinaagi ni kinsa ang nabuhat sa inyong mga sumusunod sa pagpagawas kanila? Tungod niini, sila mahimo ninyong maghuhukom.
28 But if I'm throwing out demons through the power of the Spirit of God, then the kingdom of God has come to you!
Apan kung akong gipagawas ang mga demonyo pinaagi sa Espiritu sa Dios, unya ang gingharian sa Dios moabot diha kaninyo.
29 Can you enter a strong man's house and take his belongings unless you tie him up first? If you do that then you can take everything in his house.
Ug unsaon pagsulod ni bisan kinsa sa balay sa tawong kusgan ug pagkawat sa iyang mga kabtangan nga wala gaposa pag-una ang tawong kusgan? Unya iyang makawat ang iyang mga kabtangan gikan sa iyang balay.
30 Those who are not with me are against me, and those who do not gather together with me do the opposite: they are scattering.
Ang usa nga dili uban nako batok kanako, ug ang usa nga wala nagtigom uban nako magbulagbulag.
31 That's why I'm telling you that every sin and blasphemy you commit will be forgiven, except blasphemy against the Spirit which won't be forgiven.
Busa sultihan ko kamo, ang matag sala ug pagpasipala sa tawo mapasaylo, apan ang pagpasipala batok sa Espiritu dili mapasaylo.
32 Those who say something against the Son of man will be forgiven, but those who say something against the Holy Spirit won't be forgiven, neither in this life nor the next. (aiōn g165)
Ug si bisan kinsa nga mosulti sa bisan unsa nga pulong batok sa Anak sa Tawo, kana mapasaylo niya. Apan si bisan kinsa nga mosulti batok sa Balaang Espiritu, kana dili na niya mahimong mapasaylo, niining kalibotana, ni diha sa umaabot. (aiōn g165)
33 Either decide that the tree is good, and its fruit is good, or decide that the tree is bad and its fruit is bad—for the tree is known by its fruit.
Kung mahimo ang kahoy nga maayo ug ang bunga niini maayo, o mahimo ang kahoy nga daot ug ang bunga niini daot, kay ang kahoy mailhan pinaagi sa bunga niini.
34 You viper's brood, how can you who are evil say anything good? For your mouth simply says what your mind is busy thinking about.
Kamong mga kaliwat sa mga bitin, sanglit kamo mga daotan, unsaon ninyo pagsulti sa maayong mga butang? Kay kung unsa ang sulod sa kasingkasing ang baba mosulti.
35 A good person brings out good from their store of good things, and an evil person brings out evil from their store of evil things.
Ang maayong tawo gikan sa maayong bahandi sa iyang kasingkasing, madala pagawas kung unsa ang maayo, ug daotang tawo gikan sa daotang bahandi sa iyang kasingkasing, madala pagawas kung unsa ang daotan.
36 I tell you, people will have to account for every careless thing they say on the Day of Judgment.
Ug mosulti ako kaninyo nga sa adlaw sa paghukom ang mga tawo magahatag ug husay alang sa matag pulong nga walay pulos nga ilang nasulti.
37 For what you say will either vindicate you or condemn you.”
Kay pinaagi sa inyong mga pulong kamo mahimong matarong, ug pinaagi sa inyong mga pulong kamo pagahukman.”
38 Then some of the religious teachers and Pharisees came to him and said, “Teacher, we want you to show us a miraculous sign.”
Unya ang pipila ka mga eskriba ug mga Pariseo mitubag kang Jesus ug miingon, “Magtutudlo, kami nagtinguha sa mga timailhan gikan kanimo.”
39 “Evil people who don't trust in God are the ones who look for a miraculous sign. The only sign they will be given is the sign of the prophet Jonah,” Jesus told them.
Apan si Jesus mitubag ug misulti kanila, “Usa ka daotan ug mananapaw nga kaliwatan nagapangita ug mga timailhan. Apan walay timailhan nga mahatag niini gawas sa timailhan ni Jonas nga propeta.
40 “In the same way Jonah was in the belly of a huge fish for three days and three nights, the Son of man will lie in the earth for three days and three nights.
Ingon nga si Jonas sa tulo ka adlaw ug tulo ka gabii sa tiyan sa dakong isda, busa ang Anak sa Tawo kay tulo ka adlaw ug tulo ka gabii sa kasingkasing sa yuta.
41 The people of Nineveh will rise in the judgment together with this generation and they will condemn it because they repented in response to Jonah's message—and as you see, there's someone greater than Jonah here!
Ang mga tawo sa Nineveh makabarog sa paghukom uban niining kaliwatan sa mga tawo ug pagahukman kini. Kay sila naghinulsol diha sa pagwali ni Jonas, ug tan-awa, usa nga mas labaw pa kay kang Jonas ania.
42 The Queen of the South will be raised in the judgment together with this generation and will condemn it because she came from the ends of the earth to hear the wisdom of Solomon—and as you see, there's someone greater than Solomon here!
Ang Rayna sa Habagatan motindog sa paghukom uban sa mga kalalakin-an niining kaliwatan ug pagasilotan kini. Siya miabot gikan sa kinatumyan sa kalibotan sa pagpamati sa kaalam ni Solomon, ug tan-awa, usa nga mas labaw pa kay kang Solomon ania.
43 When an evil spirit leaves someone, it wanders through deserted places looking for rest, and finds nowhere to stay.
Sa dihang ang hugaw nga espiritu nawala na gikan sa tawo, kini miagi paingon sa dapit nga walay tubig ug nangita sa kapahulayan, apan wala kini nakakaplag.
44 So it says, ‘I'll go back to the place I left,’ and when it returns it finds the place empty, all clean and tidy.
Unya kini miingon, 'Mobalik ako sa akong balay kung asa ako naggikan.' Sa pagbalik, nakita niini nga ang balay nalimpyo ug napahimutang.
45 Then it goes and brings back seven other spirits even more evil than it is, and it enters and lives there. So the person ends up worse than they were at the beginning. That's the way it will be with this evil generation.”
Unya kini miadto ug gidala uban niini ang pito ka mga espiritu nga mas daotan pa kay sa iyahang kaugalingon, ug silang tanan misulod ug mipuyo didto. Unya ang kataposang kahimtang nianang tawhana nahimong mas hilabihan pa kay sa una. Ingon niini ang mahimong mahitabo niining daotang kaliwatan.”
46 While he was speaking to the crowds, his mother and his brothers arrived and stood outside, wanting to talk to him.
Samtang si Jesus nakigsulti pa sa panon sa katawhan, tan-awa, ang iyang inahan ug iyang mga igsoong lalaki nagtindog sa gawas, nangita aron sa pagpakig-istorya kaniya.
47 Someone came and told him, “Look, your mother and brothers are outside, wanting to talk to you.”
Usa ka tawo miingon kaniya, “Tan-awa, ang imong inahan ug imong mga igsoong lalaki nagtindog sa gawas, nangita aron makig-istorya kanimo.”
48 “Who is my mother? Who are my brothers?” Jesus asked.
Apan si Jesus mitubag ug misulti kaniya nga nag-ingon kaniya, “Kinsa ang akong inahan? Ug kinsa ang akong mga igsoong lalaki?”
49 He pointed at his disciples, and said, “Look, they are my mother and my brothers!
Unya gituy-od niya pagawas ang iyang kamot paingon sa iyang mga disipulo ug miingon, “Tan-awa, ania sila nga akong inahan ug akong mga igsoong lalaki!
50 For those who do the will of my heavenly Father, they are my brother, sister, and mother!”
Alang sa bisan kinsa nga nagbuhat sa kabubut-on sa akong Amahan nga anaa sa langit, kanang tawhana akong igsoong lalaki, ug igsoong babaye, ug inahan.”
